Булат Ишемғол
Булат Ишемғол (Ғабдрахман Закир улы Ғабдрахманов; 16 февраль 1900 йыл — 10 июль 1938 йыл) — комсомол, партия һәм матбуғат эшмәкәре, яҙыусы һәм журналист. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. 1934 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. I Бөтә Союз совет яҙыусылары съезы (Мәскәү, 1934) делегаты. Сәйәси золом ҡорбаны.
| Булат Ишемғол | |
| Зат | ир-ат |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 Рәсәй империяһы.svg){kind=small} Совет Рәсәйе.svg){kind=small} СССР |
| Тыуған көнө | 16 февраль 1900 |
| Тыуған урыны | Яңы Себенле, Яңы Себенле ауыл Советы, Ейәнсура районы |
| Вафат булған көнө | 10 июль 1938 (38 йәш) |
| Вафат булған урыны | Өфө, РСФСР, СССР |
| Яҙма әҫәрҙәр теле | башҡортса |
| Һөнәр төрө | шағир, яҙыусы |
| Уҡыу йорто | Ғәлиә мәҙрәсәһе |
Биографияһы
үҙгәртергәҒабдрахман Закир улы Ғабдрахманов (псевдонимы Булат Ишемғол) 1900 йылдың 16 февралендә Ырымбур губернаһы (хәҙер Башҡортостандың Ейәнсура районы)Яңы Себенле ауылында тыуған.
Ауыл мәҙрәсәһендә уҡый. 2016 йылдан алып «Ғәлиә» мәҙрәсәһе янындағы әҙерлек курсында уҡый. Бөйөк Октябрь революцияһына тиклем мөғәллим булып эшләй.
1918—1919 йылдарҙа Граждандар һуғышы фронттарында ҡыҙылдар яғында һуғыша.
1919 йылдан алып Юрматы һәм Ҡыпсаҡ-Ете ырыу кантондарының хәрби комиссариаты сәйәси бүлегенең начальнигы була; 1921 йылдан — Өфөлә һәм Стәрлетамаҡта ВЛКСМ-дың Башҡортостан өлкә комитетының сәйәси-ағартыу бүлеге мөдире, 1924 йылдан — РКП(б)-ның Башҡорт өлкә комитеты матбуғат секторы инструкторы, һуңынан — мөдире, 1925 йылдан 1929 йылға тиклем — Башҡорт китап нәшриәте директоры.
«Йәш юҡсыл» (хәҙер «Йәшлек») йәшлек гәзитен ойоштороусыларҙың береһе.
1930-сы йылдарҙа — Башҡорт АССР-ының Яҙыусылар союзы идаралығы рәйесенең урынбаҫары, «Октябрь» («Ағиҙел»), «Дәһри» («Атеист») журналдарының мөхәррире.
«Башҡорт милләтсеһе» булараҡ репрессиялана. 1938 йылдың 11 ғинуарында ҡулға алына. РСФСР Енәйәт Кодексының 58-10, 58-11 статьялары буйынса ғәйепләнә һәм атып үлтереүгә хөкөм ителә. Хөкөм 1938 йылдың 10 июлендә үтәлә. 1956 йылда аҡлана.
Булат Ишемғолдоң өс ҡыҙы була: Аврора, Карина, Клара. Клара Булат ҡыҙы Францияла йәшәй.
Ижади эшмәкәрлеге
үҙгәртергә1916 йылда яҙа башлай. Тәүге шиғырҙарын «Ҡармаҡ», «Шура» журналдарында баҫтыра. «Пионер йырҙары» (1925), «Комсомол йырҙары» (1926), «Ватан» (1937) шиғырҙар, «Ҡан» (1928), «Ҡара ҡош»(1935) хикәйәләр йыйынтыҡтары авторы. Дингә ҡаршы памфлеттар, фельетондар, хикәйәләр һәм пародиялар яҙа («Сабир мулланың теге донъянан хаты» (1935), «Оятһыҙ көлөү» (1930).
Библиографияһы
үҙгәртергә- Ишемгулов Б. Контрреволюция көннәрендә динчеләр [«Религиозники в дни контрреволюции»]. – Казан, 1927. – 40 б. (тат.)
- Ишемгулов Б. Рус самодержавиесе һәм мөселман дини нәзарәте [«Русское самодержавие и мусульманское духовное управление»]. — M., Центриздат, 1930. (тат.)
- Избранные произведения /на баш.яз./ [Текст] /Б. З. Ишемгулов. — Уфа: Китап, 1969. — 303 с. 2.
- Һайланма әҫәрҙәр[Текст]: шиғырҙар, поэмалар /Булат Ишемғол, Ҡадир Даян, Сәлих Кулибай, Хәниф Кәрим. — Өфө, Китап, 2010. — 312 б.
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- Түләбаев М. С. Йәнтөйәктең хәтер хазинаһы. — Өфө: ДУП «Өфө полиграфкомбинаты», 2005. — 240 с.
- Түләбаев М. С. Булат Ишемғол. Тормош юлы һәм ижады. — Өфө: Китап, 1999. — 96 с.
- Түләбаев М. С. Шежере усерган. — ООО Издательский Дом «БашПресс», 2009. — 47 с.
- Байымов Б. Ярһыу йылдар йырсыһы: Б. Ишемғол // Ватандаш : журнал. — 2000. — № 6. — С. 80—85.
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергәСығанаҡтар
үҙгәртергә- Писатели земли башкирской. Справочник / (сост.: Р. Н. Баимов, Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина). Переработанное и дополненное второе издание. — Уфа: Китап, 2015. — 672 с. ISBN 978-5-295-06338-1 (рус.) (Тикшерелеү көнө: 8 февраль 2019)
- Писатели земли башкирской. Справочник / Сост.: Р. Н. Баимов, Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина. — Уфа: Китап, 2006. — 496 с. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 8 февраль 2019)
- Ғәйнуллин М. Ф., Хөсәйенов Ғ. Б. Совет Башҡортостаны яҙыусылары. Биобиблиографик белешмә. Тулыландырылған, төҙәтелгән икенсе баҫма. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1988. — 400 бит. (Тикшерелеү көнө: 8 февраль 2019)
- Гайнуллин М. Ф., Хусаинов Г. Б. Писатели Советской Башкирии. Биобиблиографический справочник / Оформление А. Королевского. — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1977. — 416 стр. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 8 февраль 2019)
Һылтанмалар
үҙгәртергәИшемғол Булат // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.