Яңы Усман (Һамар өлкәһе)

Яңы Усман
	Ауыл
	Яңы Усман
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Һамар өлкәһе
Муниципаль район	Ҡамышлы
Ауыл биләмәһе	Яңы Усман ауыл биләмәһе
Координаталар	53°43′41″ с. ш. 52°15′12″ в. д.HGЯO
Халҡы	↘1319 кеше (2015)
Милли состав	татарҙар
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	-
Код ОКАТО	36 217 836 001
Код ОКТМО	36 634 408 101
Номер в ГКГН	0056930
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Яңы Усман

Яңы Усман (рус. Новое Усманово) — Рәсәй Федерацияһы Һамар өлкәһе Ҡамышлы районы ауылы. Яңы Усман ауыл биләмәһенең үҙәге.

Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Яңы Уҫман.

Географик урынлашыуы

Бөгөлмә-Бәләбәй ҡалҡыулығында, Суҡ йылғаһының уң яр буйында урынлашҡан.

Ауыл ситендә составында көкөртлө водород булған шифалы һыу сығанағы бар. 1989 йылда уға тәбиғәт ҡомартҡыһы статусы бирелә^[2].

Атамаһы

Ауыл XVII быуатта йәшәгән Усман исемле башҡорт хөрмәтенә аталған^[2].

Тарихы

Яҡынса 1762 йылда нигеҙләнгән.

XIX быуат уртаһында ауылда башҡорттар һәм татарҙар (мишәрҙәр) йәшәгән. Ике өлөштән торған — Иҫке һәм Яңы ауыл. Иҫке ауылда башҡорттар көн итһә, Яңы ауылда башлыса мишәрҙәр йәшәгән, ул Яҡшығол тип йөрөтөлгән.

Ауыл халҡы игенселек, малсылыҡ, умартасылыҡ менән шөғөлләнгән.

XIX быуат аҙағында ауыл еренең дөйөм майҙаны 3681 дисәтинә тәшкил иткән. Бында 4 мәсет һәм мәктәп, 2 тирмән теркәлгән.

Ихаталар һаны: 1859 йылда — 158, 1886 йылда — 291, 1897 йылда — 282, 1910 йылда — 363, 1928 йылда — 394; 1931 йылда — 469 хужалыҡ.

1928 йылға тиклем Һамар губернаһы Боғорослан өйәҙе Старо-Соснино һәм Байтуған улустары составында була.

1929 йылда «Красный Октябрь» колхозы (1950 йылдан — «Победа» колхозы) ойошторола. 2002 йылда «Усмановское» ЯСЙ-һы тип үҙгәртелә, 2013 йылда бөтөрөлә. Хәҙерге ваҡытта бер нисә крәҫтиән-фермер хужалыҡтары эшләй.

1946 йылда «Бугуруслан‑нефть» нефть-газ сығарыу идаралығының 4-се нефтепромыслыһы асыла, 1995 йылдан был тармаҡта «БайТекс» ЯСЙ-һы (хәҙер «БайтуганНефтеСервис» ЯСЙ-һы) эшләй.

Инфраструктура

Хәҙерге ваҡытта ауылда урта мәктәп, «Ләйсән» балалар баҡсаһы, почта һәм Сбербанк бүлеге, дарыухана, мәҙәниәт йорто (уның ҡарамағына — «Наҙ» балалар бейеү ансамбле һәм «Чишмә» фольклор коллективы), китапхана, 2 мәсет (береһе XIX быуат аҙағында төҙөлөп, 2013 йылда реконструкцияланған, мәҙрәсә (1999 йылдан), дөйөм практика табибы кабинеты, фельдшер-акушерлыҡ пункты, стоматология кабинеты, район социаль хеҙмәтләндереү үҙәгенең филиалы, янғын һағы часы, ашхана, ит-һөт продукцияларын эшкәртеү цехы, пилорам, мебель цехы, магазиндар эшләй.

Халҡы

Халыҡ иҫәбе
1859	1870	1886	1897	1910	1928	1961	1975
1040	1138	1479	1645	2126	1880	2260	1893

Халыҡ иҫәбе
2010^[3]	2012^[4]	2013^[5]	2014^[6]	2015^[1]
1360	↘1338	↘1328	↘1325	↘1319

1870 йылда ауылда 567 башҡорт, 561 татар һәм мишәр йәшәгән.

1882 йылда ауылда 601 татар һәм 549 башҡорт теркәлгән.

Иҫкәрмәләр

↑ ^1,0 ^1,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 август 2015. Архивировано 6 август 2015 года.
↑ ^2,0 ^2,1 Сероводородная скважина в селе Новое Усманово(недоступная ссылка)
↑ Статистический сборник «Численность и размещение населения Самарской области»
↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года (билдәһеҙ). Дата обращения: 31 май 2014. Архивировано 31 май 2014 года.
↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов) (билдәһеҙ). Дата обращения: 16 ноябрь 2013. Архивировано 16 ноябрь 2013 года.
↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года (билдәһеҙ). Дата обращения: 2 август 2014. Архивировано 2 август 2014 года.

Әҙәбиәт

История башкирских родов. Байлар. Том 22. / С. И. Хамидуллин, Б. А. Азнабаев, И. З. Султанмуратов, И. Р. Саитбатталов, Р. Р. Шайхеев, Р. Р. Асылгужин, И. М. Васильев, А. М. Зайнуллин, В. Г. Волков, А. А. Каримов. — Уфа: Китап, 2016. — С. 131. — 916 с. — ISBN 978-5-850-51605-5.
История башкирских родов. Кыпчак. Том 34. Ч. 2 / С. И. Хамидуллин, Б. А. Азнабаев, И. Р. Саитбатталов, И. З. Султанмуратов, Р. Р. Шайхеев, Р. Р. Асылгужин, В. Г. Волков, А. А. Каримов, А. М. Зайнуллин, М. Г. Акиров. — Уфа: Китап, 2019. — С. 234-240, 252. — 736 с. — ISBN 978-5-295-07219-2.

Һылтанмалар

Яңы Усман ауылыныңы тыуған яҡты өйрәнеү музейы.

Ҡалып:Населённые пункты Камышлинского района

[2015DS-1] 1,0 ^1,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 август 2015. Архивировано 6 август 2015 года.

[ТП-2] 2,0 ^2,1 Сероводородная скважина в селе Новое Усманово(недоступная ссылка)

[2010BY-3] Статистический сборник «Численность и размещение населения Самарской области»

[2012A-4] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года (билдәһеҙ). Дата обращения: 31 май 2014. Архивировано 31 май 2014 года.

[2013W-5] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов) (билдәһеҙ). Дата обращения: 16 ноябрь 2013. Архивировано 16 ноябрь 2013 года.

[2014CQ-6] Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года (билдәһеҙ). Дата обращения: 2 август 2014. Архивировано 2 август 2014 года.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]