Шемәк

Шемәк (рус. Шемяк) — Башҡортостан Республикаһының Өфө районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 428 кеше булған. Почта индексы — 450514, ОКАТО коды — 80252875005.

Шемәк
Дәүләт	Рәсәй
Административ-территориаль берәмек	Шемәк ауыл Cоветы (Өфө районы)
Халыҡ һаны	428 кеше (2010), 351 кеше (2002), 422 кеше (2009)
Почта индексы	450514

Тарихы

1800-се йылдарҙа әлеге Шемәк ауылы урынында Казанка ауылы булған, ә янындағы Шемәк йылғаһы буйында башлыса башҡорттар йәшәгән.

Риүәйәттәрҙән күренеүенсә, барщина булған осорҙа бында 4 баяр ерҙәрҙе биләп алған булған. Улар ауылға урыҫтарҙы күсереп килтереп ултыртҡан. Бер баярҙың йорто ауылдың уртаһында сиркәү янында һалынған булған, шуның өйөн шемәк өйө тип атап йөрөгәндәр. Ауылдың атамаһы ла шунан киткән тип һанайҙар.

Ауылда шулай уҡ бер ҡыҙыҡ легенда һаҡланған: ауыл байҙары араһында Надежда Андреевна Глухарева тигән ҡатын булған. Уның нәҫел-нәсәбе булмаған, вафатынан 25 йыл алда васыятнамә яҙып ҡуйған булған. Ул ҡағыҙҙа үҙен Пугачев баш күтәреүселәренән ҡотҡарып ҡалған өсөн ауыл крәҫтиәндәре барщинанан азат ителә һәм уларға ер биләмәһе бирелә тип яҙылған булған.

Уҙған быуаттағы Октябрь революцияһына тиклем васыятнамәгә ҡул ҡуйылған көндө «Байбисәнең иҫтәлеге көнө» тип билдәләп килгәндәр , .

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	428	209	219	48,8	51,2

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Өфө): 47 км
• Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Октябрьский): 3 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Алкино): 19 км

Билдәле шәхестәре

• Ивушкин Владимир Иванович (9.06.1942—12.03.1999), «(9.06.1942—12.03.1999), хеҙмәт алдынғыһы. 1965—1993 йылдарҙа «Союзтелефонстрой» тресының монтажсы-йәбештереүсеһе. Хеҙмәт Даны орденының тулы кавалеры.