Финикия теле
Финики́я теле (финик. 𐤃𐤁𐤓𐤉𐤌 𐤊𐤍𐤏𐤍𐤉𐤌) — б. э. т. II—I мең йыллыҡта ҡулланылған. һәм б. э. I мең йыллығы башында йәшәгән финикиялылар теле. Семит телдәренең ханаан төркөмсәһенә ҡарай.
| Финикия теле | |
| Телдең үҙатамаһы |
𐤃𐤁𐤓𐤉𐤌 𐤊𐤍𐤏𐤍𐤉𐤌 (Dabarīm kanaʿnīm) |
|---|---|
| Илдәр |
Ливан, Сүриә, Израиль, Испания, Италия, Алжир, Тунис, Кипр Республикаһы, Мальта |
| Регионы | |
| Үле тел |
VIII быуат йәки IX быуат |
| Классификация | |
| Категория | |
| Әлифба | |
| Тел коды | |
| ГОСТ 7.75–97 |
фик 738 |
| ISO 639-1 |
— |
| ISO 639-2 | |
| ISO 639-3 | |
 Был телдә Википедия | |
Таралыуы һәм диалекттары
үҙгәртергәКөньяҡ-Көнсығыш Европала, Сүриәлә, Испанияла, Төньяҡ Африкала, Кипрҙа лингва франка итеп ҡулланылған. Күрәһең, төньяҡ финикия, тиро-сидон, кипр, пуник диалекттарына бүленгән.
Филистимляндар һөйләшкән финикия теленең экрон диалекты орфография һәм лексика үҙенсәлектәренә эйә була һәм ҡайһы берҙә «филистим семит теле» тип билдәләнә[1].
Характеристикаһы
үҙгәртергәМорфологияһы һәм лексикаһы буйынса боронғо йәһүд теленә яҡын.
Боронғо йәһүд теленең тәүрат варианты менән сағыштырғанда финикия теленең үҙенсәлекле һыҙаттары булып:
- «оканье» (аморей, угарит һәм йәһүд теленең ā өнөнә финикия телендәге ō > ū тура килә)
- флексияны йәки ялғауҙы юғалтҡандан һуң (сағыштыр: 'abd ҡол, әммә йәһүдсә: 'äbäd), ике тартынҡылы һөҙөмтәне һаҡлау
- м. һәм ж. родтағы 3 зат берлектә -' тамамланған энклитик алмаштың булғпнлығы
- префикстар yi-, 'i- ярҙамында каузативтоҡомдарының барлыҡҡа килеүе
Б. э. т. XI быуат аҙағында финикия телендә фарингаль һәм ларингаль тартынҡылар юҡҡа сыҡҡан.
Яҙмаһы
үҙгәртергәФиникия текстарын яҙыу өсөн башта изге яҙма, һуңынан хәреф яҙыу системаларына башланғыс һалған махсус финикия яҙмаһы ҡулланылған. Рим тарафынан финикия биләмәләре ассимиляцияланғандан һуң юҡҡа сыҡҡан финикия телендәге текстарҙы финикия яҙмаһы урынына унан килеп сыҡҡан грек теле һәм латин телендәге яҙма менән теркәргә тырышалар. Яҙыуҙа һуҙынҡылар сифатында тартынҡы хәрефтәр (әлиф, эй, вав, йод) ҡулланған йәһүд яҙмаһынан айырмалы рәүештә, финикия яҙмалары матрес лекционисҡулланмайҙар.
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ Byrne R. (2002) Philistine Semitics and Dynastic History at Ekron. Ugarit-Forschungen, 34
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- Шифман И. Ш. Финикийский язык. — М.: Издательство восточной литературы, 1963. — 68 с. — (Языки зарубежного Востока и Африки).
- Gesenius, W. Scripturae linguaeque phoeniciae monumenta quotquot supersunt edita et inedita. Vol. 1, 2, 3, 1837.
- Levy M. A. Phönizisches Wörterbuch. Breslau, 1864.
- Bloch A. Phoenizisches Glossar. Berlin, 1891.
- Segert S. A. Grammar of Phoenician and Punic. München: C. H. Beck, 1976.