Түбәнге Маншыр
Түбәнге Маншыр (рус. Нижнеманчарово) — Башҡортостан Республикаһының Дүртөйлө районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 549 кеше була[3]. Почта индексы — 452316, ОКАТО коды — 80224830004.
| Түбәнге Маншыр | |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмек | Семилетка ауыл Советы (Дүртөйлө районы) |
| Халыҡ һаны |
578 кеше (2002)[1], 579 кеше (2009)[1], 549 кеше (2010)[2] |
| Почта индексы | 452316 |
 | |
Тарихы
үҙгәртергәМаншыр йылғаһы үҙәнендә урынлашҡан Түбәнге Маншыр ауылына нигеҙҙең ҡасан һалыныуы билдәле түгел. Ауыл 1795 йылда үткәрелгән V рәүиздә теркәлә. Ул ваҡытта тораҡ пунктындағы 25 ихатала 155 башҡорт йәшәй. Артабанғы халыҡ иҫәбен алыу саралары ла ауылда тик башҡорттар ғына йәшәүен билдәләп бара. 1816 йылда ауылда 206 башҡорт, 1834 йылда — 245, 1859 йылда — 416, 1870 йылда — 431, 1920 йылда 1138 башҡорттоң йәшәүе рәүиздәрҙең рәсми документтарында теркәлә. 1920 йылда ауылда бөтәһе 225 ихата була[4].
1843 йылда 245 башҡорттоң һәр береһенә 3,9бот ужым һәм 6,4 бот яҙғы иген сәселә. Ауылда ике һыу тирмәне һәм бер ел тирмәне эшләй. Мәсет эргәһендә мәктәп асылған була[4].
Халыҡ һаны
үҙгәртергәБөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
| 1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар) | |||||
| 1920 йыл 26 август | |||||
| 1926 йыл 17 декабрь | |||||
| 1939 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1959 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1970 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1979 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1989 йыл 12 ғинуар | |||||
| 2002 йыл 9 октябрь | |||||
| 2010 йыл 14 октябрь | 549 | 254 | 295 | 46,3 | 53,7 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Географик урыны
үҙгәртергәБилдәле шәхестәре
үҙгәртергә- Кәримов Марат Фазыл улы (15.10.1939), ғалим-инженер-механик, юғары мәктәп эшмәкәре. 1988—1993 йылдарҙа Өфө нефть институтының иҡтисад эштәре буйынса проректоры. Техник фәндәр докторы (1982), профессор (1984). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән һәм техника эшмәкәре (1989), СССР‑ҙың Газ сәнәғәте министрлығы отличнигы (1973). И. М. Губкин исемендәге премия (1984), Вьетнам Социалистик Республикаһының «Vifotek» премияһы (2001) лауреаты. Афғанстан Республикаһының Хеҙмәт Даны ордены кавалеры (1989)[5].
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ 1,0 1,1 Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан (урыҫ)
- ↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- ↑ 4,0 4,1 А. З. Асфандияров. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Уфа: ГУП РБ БИ Китап, 2009. — 742 с. — 5000 экз. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- ↑ Башҡортостан энциклопедияһы — Кәримов Марат Фазыл улы 2019 йыл 29 сентябрь архивланған. (Тикшерелеү көнө: 29 сентябрь 2019)
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 29 сентябрь 2019)
- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 29 сентябрь 2019)
Һылтанмалар
үҙгәртергә- 93305/ Түбәнге Маншыр // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 26 октябрь 2020)