Википедия

Тони Моррисон

АҠШ яҙыусыһы

Тони Моррисон (ингл. Toni Morrison; тыумышта — Хлоя Арделия Уоффорд, ингл. Chloe Ardelia Wofford[19]; 18 февраль 1931 йыл, Лорейн, Огайо) — АҠШ яҙыусыһы, мөхәррир һәм профессор. «Романдарының алыҫҡа ҡараусы һәм поэтик булыуы, Америка ысынбарлығының мөһим аспекттарын раҫлауы өсөн» әҙәбиәт буйынса 1993 йылғы Нобель премияһы лауреаты. Президенттың Азатлыҡ миҙалы менән бүләкләнгән.

Тони Моррисон
Рәсем
Ҡултамға
Зат ҡатын-ҡыҙ[1][2][3][…]
Гражданлыҡ  Америка Ҡушма Штаттары[4][5]
Тыуған ваҡыттағы исеме ингл. Chloe Ardelia Wofford[6]
Тыуған көнө 18 февраль 1931({{padleft:1931|4|0}}-{{padleft:2|2|0}}-{{padleft:18|2|0}})[7][8][9][…]
Тыуған урыны Лорейн[d], Лорейн[d], Огайо, Америка Ҡушма Штаттары[6]
Вафат булған көнө 5 август 2019({{padleft:2019|4|0}}-{{padleft:8|2|0}}-{{padleft:5|2|0}})[10][6][11][…] (88 йәш)
Вафат булған урыны Бронкс[d], Нью-Йорк, Нью-Йорк, Америка Ҡушма Штаттары[10][6]
Үлем төрө тәбиғи үлем[d][6]
Үлем сәбәбе пневмония[6]
Ерләнгән урыны South-View Cemetery[d][12]
Хәләл ефете Harold Morrison[d][13]
Һөнәр төрө яҙыусы, романист, либреттист, университет уҡытыусыһы, шағир, балалар яҙыусыһы, чтец аудиокниг, мөхәррир
Эшмәкәрлек төрө шиғриәт, әҙәбиәт, Афроамериканская литература[d][14] һәм литература США[d][14]
Эш урыны Принстонский университет[d][15]
Биләгән вазифаһы Robert F. Goheen Professor in the Humanities[d][15]
Уҡыу йорто Lorain High School[d]
Говардский университет[d][7]
Корнелл университеты[d][16][7]
Ғилми дәрәжә почётный доктор изящной словесности[d] (май 2011)почётный Категория:Докторҙар изящной словесности, сәнғәт магистры[d][7] (1955) һәм бакалавр искусств[d][7] (1953)
Архивы хранятся в Библиотека Принстонского университета[d][17]
Кем хөрмәтенә аталған Антоний Падуанский[d]
Ойошма ағзаһы Американская академия искусств и литературы[d], Америка сәнғәт һәм фәндәр академияһы[d] һәм Alpha Kappa Alpha[d]
Жанр Афроамериканская литература[d]
Йоғонто яһаусы Генри Дюма[d], Зора Ниэл Хёрстон[d], Дорис Лессинг, Джеймс Болдуин[d], Уильям Фолкнер[d], Вирджиния Вулф[d] һәм Герман Мелвилл[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

Нобелевская премия по литературе[d] (1993)

 кавалер ордена Почётного легиона командор ордена Искусств и литературы

Норман Мейлер премияһы[d] (2009)

 Национальная гуманитарная медаль США

Медаль канцлера Вандербильдского университета имени Николса[d] (2013)

Награда оклендского ПЕН-клуба имени Джозефины Майлз[d] (2013)

премия Джанет Хайдингер Кафки[d] (1977)

Американская книжная премия[d] (1988)

Анисфилд-Вулф китап премияһы[d] (1988)

Әҙәби әҫәр өсөн Пулитцер премияһы[d] (1988)

Хелмеричская премия[d] (1988)

Күренекле хеҙмәте өсөн "Дөйөм изгелек" премияһы[d] (1989)

Джефферсоновская лекция[d] (1996)

NAACP Image Award за лучшее произведение художественной литературы[d] (2004)

 Президентская медаль Свободы

Живая легенда Библиотеки Конгресса[d] (апрель 2000)

Зал славы женщин Огайо[d] (1982)

медаль Лэнгтона Хьюза[d] (1981)

Зал славы Нью-Джерси[d]

почётный доктор Университета Париж IV Сорбонна[d] (2007)

почётный доктор Оксфордского университета[d]

почётный доктор Женевского университета[d]

премия Библиотеки Конгресса за американскую художественную литературу[d] (2011)

Карл Сэндберг әҙәби премияһы[d] (2010)

National Book Critics Circle Award for Fiction[d] (1977)

Премия Ивана Сандрофа за заслуги[d] (2014)

Audie Award for Narration by the Author[d]

Coretta Scott King Award[d] (2005)

почётная степень Спелманского колледжа[d] (1978)

Q126416222? (12 июль 1993)

Почётный доктор Высшей нормальной школы[d] (16 май 2003)

Рәсми сайт tonimorrisonsociety.org
Тасуирлау биттәре womenshistory.org/educat…
biography.com/authors-wr…
Досье в Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы[d][18]
 Тони Моррисон Викимилектә

Биографияһы

үҙгәртергә

Ысын исеме — Хлоя Арделия Уоффорд (ингл. Chloe Ardelia Wofford), Огайо штаты Лорейн ҡалаһында тыуған. Эшсе ғаиләһендәге дүрт баланың икенсеһе[20]. Бала саҡтан уҡырға ярата, яратҡан яҙыусылары араһында Джейн Остин һәм Лев Толстой була. Иретеп йәбештереүсе булып эшләгән атаһы буш ваҡытында Американың ҡара тәнле кешеләренең тормошо тураһында һөйләй, был артабан яҙыусының ижадында сағылыш таба[21].

1949 йылда Моррисон Говард университетына инглиз теле һәм әҙәбиәте бүлегенә инә. Шунда уға 12 йәшендә ҡушылған икенсе исеме Энтониҙың «Тони» тигән өлөшөн псевдоним итеп ала[22]. 1953 йылда Моррисон университетты бакалавр дәрәжәһендә тамамлай, 1955 йылда Корнелл университетында магистр дәрәжәһен ала[23], магистрлыҡ диссертацияһын Фолкнер менән Вирджиния Вулф романдарында үҙ-үҙеңә ҡул һалыу темаһына яҡлай. Уҡыуын тамамлағас, Хьюстонда Көньяҡ Техас университетында уҡытыусы булып эшләй (1955—1957), унан һуң Говардҡа эшкә ҡайта.

1958 йылда курсташы, Ямайка архитекторы Гарольд Моррисонға (Harold Morrison) кейәүгә сыға. Тони менән Гарольдтың Гарольд һәм Слэйд исемле ике балаһы тыуа. 1964 йылда ир менән ҡатын айырылыша. Тони Сиракьюсҡа күсә, «Random House» фирмаһында эшләй. Бер йыл самаһы үткәс, Нью-Йоркҡа «Random House» нәшриәтенең баш офисына мөхәррир булып күсә. Ошо уҡ йылдарҙа Йель университетында һәм Бард колледжында (Bard College) ла уҡыта[24].

1983 йылда Тони Моррисон нәшриәттән китә. 1984 йылда Олбаниҙа Нью-Йорк штаты университетында Альберт Швейцер кафедраһы профессоры вазифаһын ала. 1989 йылдан Принстон университетында. 2006 йылда пенсияға сыға.

Ижады

үҙгәртергә

Ижадҡа Моррисонды Говард университетының яҙыусылар һәм шағирҙар түңәрәгенә йөрөү этәрә. Ултырыштарҙың береһенә ул зәңгәр күҙле булырға хыялланған ҡара тәнле ҡыҙ тураһында хикәйәһен алып килә. Һуңыраҡ был хикәйә Моррисондың «Иң зәңгәр күҙҙәр» (1970) тигән тәүге романының нигеҙен тәшкил итә.

1972 йылда «Сула» (ингл. Sula) тигән романы сыға, унда ла йәш негр ҡатынының ауыр яҙмышы тасуирлана. 1973 йылда «Сула» романы АҠШ-тың Милли китап премияһына тәҡдим ителә.

1987 йылда «Һөйөклө» (Beloved) тигән романын баҫтыра, уға 1988 йылда Пулитцер премияһы тапшырыла.

Библиография

үҙгәртергә

Романдары

үҙгәртергә

Балалар әҙәбиәте

үҙгәртергә
  • Who’s Got Game?: The Mirror or the Glass? (to be released in 2007)
  • Who’s Got Game?: Poppy or the Snake?, (2004)
  • Who’s Got Game?: The Ant or the Grasshopper, (2003)
  • Who’s Got Game?: The Lion or the Mouse?, (2003)
  • The Book of Mean People, (2002)
  • The Big Box, (2002)

Хикәйәләре

үҙгәртергә
  • «Recitatif» (1983)

Постановкалары

үҙгәртергә
  • Dreaming Emmett (performed 1986)

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. ↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  2. ↑ http://www.nytimes.com/2006/11/21/books/21morr.html
  3. ↑ http://www.nytimes.com/2008/11/04/books/04kaku.html
  4. ↑ http://www.nytimes.com/1996/09/29/books/english-lessons.html
  5. ↑ http://www.nytimes.com/2009/10/11/arts/design/11voge.html?hpw
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 https://www.nytimes.com/2019/08/06/books/toni-morrison-dead.html
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Toni Morrison // Encyclopædia Britannica (ингл.)
  8. ↑ Toni Morrison, Towering Novelist of the Black Experience, Dies at 88
  9. ↑ Toni Morrison // https://www.bedetheque.com/auteur-33825-BD-.html (фр.)
  10. ↑ 10,0 10,1 https://www.theguardian.com/books/2019/aug/06/toni-morrison-author-and-pulitzer-winner-dies-aged-88
  11. ↑ Toni Morrison // AlKindi (онлайн-каталог Доминиканского института востоковедения)
  12. ↑ Find a Grave (ингл.) — 1996.
  13. ↑ https://www.theguardian.com/books/2019/aug/06/toni-morrison-obituary
  14. ↑ 14,0 14,1 Чешская национальная авторитетная база данных
  15. ↑ 15,0 15,1 https://pr.princeton.edu/news/96/q4/1025toni.htm
  16. ↑ https://www.neh.gov/about/awards/national-humanities-medals/toni-morrison
  17. ↑ https://findingaids.princeton.edu/collections/C1491
  18. ↑ https://data.performing-arts.ch/a/852f04b5-f5c4-4a84-ae93-26fad9f8eba5 / под ред. Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы
  19. ↑ Duvall John N. The Identifying Fictions of Toni Morrison: Modernist Authenticity and Postmodern Blackness. — Palgrave Macmillan, 2000. — P. 38. — ISBN 978-0-312-23402-7.
  20. ↑ Dreifus, Claudia. CHLOE WOFFORD Talks about TONI MORRISON  (инг.), 'The New York Times' (September 11, 1994). 11 июнь 2007 тикшерелгән. 2005 йыл 15 ғинуар архивланған.
  21. ↑ Larson, Susan. Awaiting Toni Morrison, 'The Times-Picayune' (April 11, 2007). 11 июнь 2007 тикшерелгән. 2007 йыл 30 сентябрь архивланған.
  22. ↑ Toni Morrison: Words Of Love, CBS News (April 4, 2004). 11 июнь 2007 тикшерелгән. 2007 йыл 27 май архивланған.
  23. ↑ Моррисон Тони — Кругосвет энциклопедияһынан
  24. ↑ Grimes, William (October 8, 1993). «Toni Morrison Is '93 Winner Of Nobel Prize in Literature». The New York Times.

Әҙәбиәт

үҙгәртергә
  • Моррисон Т. Нобелевская лекция 1993 // Иностранная литература. — 1994. — № 7.

Һылтанмалар

үҙгәртергә
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Тони_Моррисон&oldid=1263495» битенән алынған