Википедия

Томск политехник университеты

Рәсәй Федерацияһының юғары уҡыу йорты

Томск милли-тикшеренеү политехник университеты — Рәсәйҙең Урал аръяғы өлөшөндә боронғо техник юғары уҡыу йорто.

Томск политехник университеты
Нигеҙләү датаһы 1896
Логотип
Рәсем
Рәсми атамаһы Томский политехнический институт, Томский индустриальный институт, Сибирский механико-машиностроительный институт, Сибирский технологический институт, Сибирский Томский технологический институт, Томский технологический институт һәм Сібірскі механіка-машынабудаўнічы інстытут
Кем хөрмәтенә аталған Киров Сергей Миронович
Дәүләт  Рәсәй
Административ-территориаль берәмек Томск
Урын Томск
Ойошма ағзаһы Ассоциация инженерных университетов Европы[d], Европа университеттары ассоциацияһы[d][1] һәм Рәсәйҙең һәм Ҡытайҙың техник университеттары Ассоциацияһы[d]
Уҡыусылар һаны 20 854
Баш компания (ойошма, предприятие) Рәсәй Федерацияһының Фән һәм юғары белем биреү министрлығы[d][2]
Штаб-фатирҙың урынлашыуы Томск, Рәсәй
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены Октябрь Революцияһы ордены
Диапазон IPv4 85.143.64.0/20[3], 85.143.80.0/21[4], 109.123.128.0/18[5][6] һәм 46.30.32.0/21[7][8]
Диапазон IPv6 2001:b08:c::/48[9]
Рәсми сайт tpu.ru
Социаль селтәрҙә күҙәтеүселәр 2195
Ойошма хеҙмәткәрҙәре категорияһы Категория:Преподаватели Томского политехнического университета[d]
 Томск политехник университеты Викимилектә

ТПУ Рәсәйҙәге иң эре алдынғы уҡыу үҙәктәренең береһе булып тора, илдең биш иң яҡшы техник университеттары иҫәбенә инә[10]. Халыҡ-ара танылыу алған, Association of European and Administrations Reserch Management (EARMA[11]), and Engineering Advanced Research for Engineering Conderence Schools of Education (CESAER), and education of Science and Technology Universities Research for Linking Consortium (CLUSTER), University Association European (EUA)[12]халыҡ-ара ойошмаларының тулы хоҡуҡлы ағзаһы булып тора

5-100 Проектында — донъяның алдынғы фәнни-мәғариф үҙәктәре араһында төп Рәсәй университеттарының конкурентлығын күтәреү программаһында ҡатнашыусы

Тарихы

үҙгәртергә

 

Император Николай Икенсенең Томск технология институты

үҙгәртергә
 
«Сибирская жизнь» гәзите ТТИ асылыу тураһында, 1900 й.
 
ТПУ-ның төп корпусы

1896 йылда Рәсәй империяһы Халыҡ мәғарифы министрлығы тарафынан «Император Николай II Томск технология институтының» кеүек нигеҙ һалына. 1896—1902 йылдарҙа университтың төп бинаһы архитектор Р. Р. Марфельд проекты буйынса төҙөлә.

Дәрестәр 1900 йылдың 9 октябрендә башлана, тәүге лекцияны (аналитик геометрия) профессор В.Л. Некрасов уҡый. Институтты ойоштороуҙа, бигерәк тә уның химия бүлеген булдырыуҙа Д.И. Менделеев әүҙем ҡатнаша.

1917 йылда «Император Николай II Томск технология институты» «Себер Томск технология институты» тип үҙгәртелә.

1917 йылдан һуң институты

үҙгәртергә

1925 йылда Себер технология институты итеп үҙгәртелә (СТИ). Ғәмәли физиканың фәнни-тикшеренеү институты ойошторола

1930 йылда СТИ түбәндәге институттарға бүленә:[13]

  • Себер геология -разведка институты;
  • Көнбайыш-Себер тау институты;
  • Көнбайыш-Себер механика-машиналар төҙөү институты;
  • Себер химия-технология институты;
  • Ауыл хужалығы машиналары төҙөүҙең Көнбайыш-Себер институты;
  • Себер тимер юл транспорты инженерҙары институты (һуңынан Томск электромеханик транспорт инженерҙары институты (ТЭМИИТ), 1962 йылда Омскҡа күсерелә, хәҙер Омск дәүләт юлдар университеты;
  • Себер төҙөлөш институты (Новосибирскҡа күсерелә);
  • Себер ҡара металлургия институты (Новокузнецкҡа күсерелә).

1934 йылда институттың тәүге дүрт институт Томск индустриаль институтҡа берләштерелә. 1935 йылдың 5 мартында СССР Үҙәк башҡарма комитеты тарафынан уға С. М. Киров исеме бирелә[14].

1940 йылда институт Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены менән бүләкләнә

1944 йылда Томск политехник институты тип үҙгәртелә.

1941—1946 йылдарҙа Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытында ҡорал һәм танктар етештереү буйынса заводтарҙы ТПИ тамамлағандар етәкләй. Горбачев Тимофей Федорович (Себер технология институтын тамамлаған (ТПУ), 1928 й.). Камов Николай Ильич (Томск технология институтының механика факультетын тамамлаған (ТПУ), 1923 й.) 1940 йылға тиклем вертолеттар төҙөү буйынса баш конструктор булған. Кожевин Владимир Григорьевич (Себер механика-машиналар төҙөү институтын тамамлаған (ТПУ), 1934 й.). Кузнецов Валерий Алексеевич (Томск индустриаль институтын тамамлаған (ТПУ), 1932 й.) . Носов Григорий Иванович (Томск технология институтын тамамлаған (ТПУ), 1930 й.) 1940 йылдан Магнитогорск металлургия комбинатын етәкләй.

1957 йылда ТПИ янында ядро физикаһының фәнни-тикшеренеү институты асыла

1962 йылда факультет базаһында радиотехник Радиоэлектроника һәм автоматик идара итеү системалары институты (ТИАСУРА) ойошторола.

Ядро реакторы, 1967 йылда институттың башлап ебәрҙе.

1967 йылда институттың ядро реакторы ебәрелә

Томск политехник институты 1971 йылда Октябрь Революцияһы орденына лайыҡ була

1981 йылда ТПИ составында «Кибернетика» уҡыу-ғилми комплексы ойошторола

1991 йылдың 18 октябрендә РСФСР Министрҙар советы «Томск политехник институты Томск политехник университетына үҙгәртеп ҡороу тураһында» 552 -се ҡарар ҡабул итә[15].

2009 йылда ТПУ университет үҫтереү программаларын һайлап алыу буйынса ун ике конкурс еңеүсеһе иҫәбенә инә, уларға ҡарата «милли тикшеренеү университеты» категорияһы бирелә һәм 2009 йылда был категорияны алған берҙән-бер Томск вузы булып тора[16].

2013 йылдың июль айында университет «Алдынғы Рәсәй университеттары» статусын алыуға конкурс еңеүселәре исемлегенә инә[17]. Рәсәй Федерацияһында бындай 17 вуз бар.

Томск политехник университетының айырым факультеттары, кафедралары һәм һөнәрҙәр базаһында төрлө ваҡытта 20-нән ашыу үҙ аллы юғары уҡыу йорттары Мәскәү, Новосибирск, Омск, Томск, Кемерово, Красноярск, Иркутск, Кемерово, Барнаул, Чита, Хабаровскта һәм Рәсәйҙең башҡа ҡалаларында асыла[18].

Атап әйткәндә, ике факультет базаһында (электрорадиоуправление радиотехник һәм факультеттар факультеты) 1962 йылда ижад ителә, «радиоэлектроника һәм электрон техника Институтында» (хәҙер — дәүләт университеты Томск радиоэлектроника һәм идара итеү системалары), ә Северский технологиялар институты МИФЬ НИЯУ 1959 йылда ойошторола нисек киске филиалы физика-техник факультетында Томск политехник институтының[19].

 
ТПУ-ның төп корпусы
 
ТПУ-ның төп корпусында холл
 
ТПУ-ның фәнни-техник китапханаһы

Юрга технология институты (филиалы)

үҙгәртергә

Томск политехник университеты Кузбасс менән күптәнге хеҙмәттәшлек традициялары бар, ул төбәктең төрлө тармаҡтарын юғары квалификациялы белгестәр менән тәьмин итә. Томск политехник университетының Юрга технология институты (филиалы) үҙгәртеп ҡороуҙар һөҙөмтәһендә ойошторола: уҡыу-консультация пункты (1957), механика-машиналар төҙөү факультеты (1987), Юргала ТПУ филиалы (1993), Томск политехник университетының Юрга технология институты (2003).

Томск политехник университетының Юрга технология институты төп маҡсаты Кузбасс машиналар төҙөү комплексын квалификациялы кадрҙар әҙерләү тора.

Студенттарҙы уҡытыу 10 кафедрала бара, шуларҙың 8 сығарыусы кафедра.

Институтта 1500-ҙән ашыу студент көндөҙгө, көндөҙгө-ситтән тороп һәм ситтән тороп уҡыу формалары буйынса белем ала. Институтта 8 уҡыу-лаборатория корпусы, унда 70-тән ашыу лабораторияһы, заманса йыһазландырылған уҡыу техник саралар һәм ҡоролмалар бар[20].

Халыҡ-ара хеҙмәттәшлек

үҙгәртергә

Халыҡ- ара эшмәкәрлеге «Программы повышения конкурентоспособности ТПУ среди ведущих мировых научно-образовательных центров на 2013—2020 гг.» ғәмәлгә ашырыуға бәйле рәүештә үҫештең иң өҫтөнлөклө йүнәлешләренең береһе була. 2012 йылдан ТПУ-ла CDIO концепцияһы тормошҡа ашырыла (Conceive, Design, Implement, Operate), ул инженер база белемен камиллаштырыуға йүнәлтелгән.

2014 йылдан CDIO стндарттарын һәм бакалавриаттың биш программаһын индерә:

  • 12.03.01 Приборҙар
  • 14.03.02 Ядро физикаһы һәм технологияһы
  • 13.03.01 Йылылыҡ энергетикаһы һәм техникаһы
  • 22.03.01 Материалды өйрәнеү фәне һәм материалдар технологияһы
  • 09.03.02 Мәғлүмәт системалары һәм технологиялары.

2011—2014 йылдарҙа университеттың яҡынса 2000 хеҙмәткәре сит илдәргә квалификацияһын күтәреү, стажировка, лекциялар уҡыуға, фәнни эштәргә, конференциялар, симпозиумдар, күргәҙмәләргә сыға. Донъяның 50 иленән 460 сит ил делегацияһы университетҡа килә.

Хәҙерге ваҡытта ТПУ-ның 35 илдә мәғариф һәм фәнни тикшеренеүҙәр өлкәһендә хеҙмәттәшлек итеү тураһында 200-ҙән ашыу килешеү һәм контракттар бар[21]. 2014 йылда 14 илдең юғары уҡыу йорттары һәм ойошмалары менән 28 яңы килешеүҙәр төҙөлгән (Германия, Италия, Ҡаҙағстан, Франция, Вьетнам, Бразилия, Финляндия, Һиндостан, Дания, Израиль, Ҡытай, АҠШ, Бөйөк Британия, Тажикстан). Top-500 ингән университеттар менән 8 килешеү төҙөлгән[22]

ТПУ менән ЦЕРН хеҙмәттәшлеге әүҙем үҫешә [23].

Рейтингтар

үҙгәртергә
Рейтингтар версияһы Рәсәйҙә Европала Донъяла Йыл
Рәсәй вуздары рейтингы
(«Эксперт РА» агентлығы рейтингы) 		7 2013
Classbase[24] 16 510 1379 2013
Entire Education[25] 10 2012
World of Web Universities[26] 12 2013
QS World University Rankings[27] 501-550 2014
В. Потанин фонды[28] 4 2012
SCImago 19 142 2421 2012
Университеттарҙың милли рейтингы-2012

(«Интерфакс» һәм «Эхо Москвы» берлектәге проекты)[29]

9 2012
Университеттарҙың милли рейтингы-2011

(«Интерфакс» һәм «эхо москвы» берлектәге проекты)

9 2011
РФ Мәғариф һәм фән министрлығы[30] 2 2008
GlobalWorldCommunicator (GWC)[31] 2 146 2016
Forbes фаразы буйынса Рәсәй юғары уҡыу йорттарының иң яҡшы 100—2020[32] 7 2020

Билдәле уҡытыусылары

үҙгәртергә
  • Евдокимов-Рокотовский Михаил Ильич (1867— 1967) — рус совет инженер-төҙөүсеһе, тимер юл туннелдәрен, күперҙәр һәм ҡоролмалар төҙөү буйынса белгес. Бер нисә совет юғары уҡыу йорттары профессоры, техник фәндәр докторы, орденға лайыҡ.
  • Таюрский Анатолий Иванович (1939) — Рәсәйҙең дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре, педагог. РАО академигы, иҡтисад фәндәре докторы, профессор. Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған уҡытыусыһы, Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған фән эшмәкәре, К.Д.Ушинский миҙалына эйә
  • Турбаба Дмитрий Петрович (1863— 1933) — атаҡлы химик.

Галереяһы

үҙгәртергә
  •  
    ТПУ-ның төп корпусы
  •  
    ТПУ-ның беренсе корпусы
  •  
    ТПУ-ның (3) физика корпусы
  •  
    ТПУ-ның 10-сы корпусы
  •  
    Һәләк булған ТПУ хеҙмәткәрҙәре мемориалы
  • СССР конвертында төп корпус
    СССР конвертында төп корпус

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. ↑ https://eua.eu/about/member-directory.html
  2. ↑ Единый Государственный Реестр Юридических Лиц, ЕГРЮЛ
  3. ↑ https://apps.db.ripe.net/search/lookup.html?source=ripe&key=85.143.64.0%20-%2085.143.79.255&type=inetnum
  4. ↑ https://apps.db.ripe.net/search/lookup.html?source=ripe&key=85.143.80.0%20-%2085.143.87.255&type=inetnum
  5. ↑ https://apps.db.ripe.net/search/lookup.html?source=ripe&key=109.123.128.0%20-%20109.123.159.255&type=inetnum
  6. ↑ https://apps.db.ripe.net/search/lookup.html?source=ripe&key=109.123.160.0%20-%20109.123.191.255&type=inetnum
  7. ↑ https://apps.db.ripe.net/search/lookup.html?source=ripe&key=46.30.32.0%20-%2046.30.35.255&type=inetnum
  8. ↑ https://apps.db.ripe.net/search/lookup.html?source=ripe&key=46.30.36.0%20-%2046.30.39.255&type=inetnum
  9. ↑ https://apps.db.ripe.net/search/lookup.html?source=ripe&key=2001:b08:c::/48&type=inet6num
  10. ↑ Рейтинг ТПУ 2010 2015 йыл 18 ноябрь архивланған.
  11. ↑ EARMA – EARMA represents the community of Research Managers and Administrators (RM&As) in Europe (ингл.). Дата обращения: 26 август 2019. 2019 йыл 26 август архивланған.
  12. ↑ М. Г. Николаева, 2009
  13. ↑ Проф. А. А. Воробьёв — Пятьдесят летТомскому технологическому институту.
  14. ↑ Архив Томской области
  15. ↑ О преобразовании Томского политехнического института в Томский политехнический университет. pravo.levonevsky.org. Дата обращения: 26 август 2019.
  16. ↑ Список победителей первого конкурсного отбора программ развития университетов. Дата обращения: 13 август 2015. 2017 йыл 29 август архивланған.
  17. ↑ Сайт Министерства образования и науки РФ, 08.07.2013. Дата обращения: 20 июнь 2019. Архивировано 2 декабрь 2017 года. 2017 йыл 2 декабрь архивланған.
  18. ↑ А. В. Гагарина, 1996
  19. ↑ История » Северский технологический институт. www.ssti.ru. Дата обращения: 26 август 2019. 2021 йыл 6 февраль архивланған.
  20. ↑ История ЮТИ. Дата обращения: 13 август 2015. Архивировано 2 сентябрь 2015 года. 2015 йыл 2 сентябрь архивланған.
  21. ↑ Дмитрий Зыков Зелёная химия Сибири // В мире науки. — 2017. — № 8/9. — С. 112—118.
  22. ↑ Международная деятельность ТПУ сегодня. Дата обращения: 13 август 2015. Архивировано 9 июль 2015 года. 2015 йыл 9 июль архивланған.
  23. ↑ Дмитрий Зыков Экспресс в CERN // В мире науки. — 2017. — № 8/9. — С. 104—111.
  24. ↑ Tomsk Polytechnic University Reviews. Дата обращения: 26 август 2019.
  25. ↑ Tomsk Polytechnic University Ranking | Entire Education. Дата обращения: 2 май 2013. 2013 йыл 29 ғинуар архивланған.
  26. ↑ Национальный исследовательский Томский политехнический университет в рейтингах. Дата обращения: 26 август 2019. 2020 йыл 3 сентябрь архивланған.
  27. ↑ QS World University Rankings® 2014/15 (ингл.). Дата обращения: 26 август 2019.
  28. ↑ Рейтинги ТПУ / Национальный исследовательский Томский Политехнический Университет. Дата обращения: 4 июнь 2013. 2013 йыл 6 август архивланған.
  29. ↑ ТПУ – в десятке лучших университетов России. Дата обращения: 1 июль 2013. 2013 йыл 6 август архивланған.
  30. ↑ Рейтинг Министерства образования и науки Российской Федерации за 2008 год / Национальный исследовательский Томский Политехнический Университет. Дата обращения: 4 июнь 2013. 2013 йыл 6 август архивланған.
  31. ↑ Worldwide Professional University Rankings Rank Pro 2014/2015.
  32. ↑ Университеты для будущей элиты: 100 лучших российских вузов по версии Forbes—2020. Дата обращения: 24 июнь 2020.

Әҙәбиәт

үҙгәртергә

Һылтанмалар

үҙгәртергә
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Томск_политехник_университеты&oldid=1277886» битенән алынған