Стрелков Александр Александрович

Стрелков Александр Александрович (20 февраль 1903 йыл — 11 октябрь 1977 йыл) — СССР зоологы, паразитолог, диңгеҙ гидробиологияһы һәм протозоологияһы буйынса белгес, биология фәндәре докторы (1939).

Стрелков Александр Александрович
Файл:Александр Александрович Стрелков.jpg
Тыуған көнө	20 февраль 1903({{padleft:1903|4|0}}-{{padleft:2|2|0}}-{{padleft:20|2|0}})
Вафат көнө	11 октябрь 1977({{padleft:1977|4|0}}-{{padleft:10|2|0}}-{{padleft:11|2|0}}) (74 йәш)
Ғилми даирәһе	паразитология, протозоология
Ғилми дәрәжәһе	биология фәндәре докторы (1939)
Ғилми етәксеһе	В. А. Догель
Ниндәй өлкәлә танылған	специалист по морской гидробиологии и протозоологии

Биологик систематика

зоологик таксондарҙы тасүирлаған тикшереүсе. Авторлығын күрһәтеү өсөн ҡыҫҡартылған билдә ҡуялар «Strelkov».

Биографияһы

1903 йылдың 20 февралендә Череповецта тыуған. 1922-1927 йылдарҙа Ленинград университетында уҡый. Зоология кафедраһында ғалим Догель Валентин Александрович етәкселеге аҫтында практика үткән. Диплом эше тупраҡ инфузорияларына арналған, Бохара тропик медицина институтында һәм Ленинград тәжрибә агрономияһы институтында эшләй. 1930 йылда Петербург биология институтында аспирантураны тамамлай. 1937 йылда биология фәндәре кандидаты ғилми дәрәжәһенә лайыҡ була. 1930-1948 йылдарҙа Ленинград педагогия институтында уҡыта. Умыртҡаһыҙҙар зоологияһы кафедраһы мөдире буйынса 1941-1946 йылдарҙа умыртҡаһыҙҙар зоологияһы кафедраһының мөдире була. 1939 йылда «Паразитические инфузории из кишечника непарнокопытных семейства Equidae» темаһына докторлыҡ диссертацияһы яҡлай. 1942-1944 йылдарҙа тәүҙә Кисловодскиҙа, һуңынан Ташкентта һәм артабан Ҡыштымда эвакуацияла була. 1944 йылдыңан алып ғүмеренең аҙағына тиклем СССР Фәндәр академияһының Зоология институтында эшләй. 1946 йылда Догель нигеҙ һалған протистология лабораторияһын етәкләй. 1948 йылда ВАСХНИЛ-дың сессияһынан һуң , «вейсманизм-морганизм» тәғлимәте яҡлы булған өсөн уны пединституттан эштән сығаралар. 1977 йылдың 11 октябрендә йөрәк өйәнәгенән вафат була.

Ғаиләһе

Атаһы Стрелков Александр Григорьевич, хәрби табип була, Хәрби-медицина академияһын тамамлаған. Ҡатыны, Стрелкова Ольга Степановна (Пигина тыумыштан) (1903-1995), ботаник, М. Н. Покровский исемендәге педагогия институтында эшләгән. Улдары Стрелков Юрий Александрович (1929-2016), паразитолог, биология фәндәре докторы һәм Стрелков Андрей Александрович (тыуған 1934), биология фәндәре кандидаты.

Фәнни эшмәкәрлеге

Ябай һәм ирекле йәшәүсе диңгеҙ паразиттарын (инфузориялар һәм радиолярийҙарҙы) өйрәнә. Инфузолрийҙарҙың сағыштырма анатомияһын өйрәнеүгә нигеҙ һалған һәм был төркөмдең эволюцион үҫеше йүнәлешен асыҡлаған. Морфологик планда ентекле анализ яһап ҡуйҙы һәм төҙөлөш отряды Entodontomorpha отрядының ентекле морфологик анализын өйрәнгән һәм уларҙың төҙөлөш планын билдәләгән. Инфузорийҙарҙың цито һөлдәһе <a href="./Полисахаридтар" rel="mw:WikiLink" data-linkid="118" data-cx="{&quot;adapted&quot;:false,&quot;sourceTitle&quot;:{&quot;title&quot;:&quot;Полисахариды&quot;,&quot;thumbnail&quot;:{&quot;source&quot;:&quot;http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Amylose_3Dprojection.corrected.png/80px-Amylose_3Dprojection.corrected.png&quot;,&quot;width&quot;:80,&quot;height&quot;:38},&quot;description&quot;:&quot;молекулы(недоступная ссылка) полимерных углеводов, соединенных длинной цепочкой моносахаридных остатков&quot;,&quot;pageprops&quot;:{&quot;wikibase_item&quot;:&quot;Q134219&quot;},&quot;pagelanguage&quot;:&quot;ru&quot;},&quot;targetFrom&quot;:&quot;mt&quot;}" class="cx-link" id="mwRQ" title="Полисахаридтар">гемицеллюлоза</a> төркөмөндәге полисахаридтарҙан тора тип билдәләгән. XХ быуат башында иң ябайҙарҙың «нервы системаһы» аналогы булған тигән гипотезаны инҡар иткән. Инфузорийҙарҙың 90-ға яҡын төрөн, 24 ырыуын һәм 5 ғаиләһен һүрәтләп яҙған.

Күп һанлы экспедицияларҙа ҡатнаша: 1957-1959 йылдарҙа Курил утрауҙарында һәм Сахалинда, 1956 йылда "Витязь" карабындаТымыҡ һәм һинд океанында, 1965 йылда Кариб утрауында була.

150-гә яҡын фәнни монографияларҙың, шул иҫәптән «Фауна СССР» һәм «Определитель по фауне СССР» томдарының мөхәррире була.

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

• Ике тапҡыр (1963 һәм 1971 йыл) Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены менән бүләкләнә.

Һайланма әҫәрҙәре

Күп баҫмаларҙың авторы, шул иҫәптән:

• Стрелков А. А., Полянский Ю. Ю. О процессе естественного отбора у некоторых Infusoria Entodiniomorpha // Зоологический журнал. — 1937. — Т. 16. — № 1. — С. 113—129. — ISSN 0044-5134.
• Артемий Васильевич Иванов]], Стрелков А. А. Промысловые беспозвоночные дальневосточных морей: Описание строения и атлас анатомии. — Владивосток: Приморское краевое изд-во, 1949. — 104 с.
• Стрелков А. А. и Решетняк В. В. Новая жизненная форма у радиолярий // Зоологический журнал. — 1959. — Т. 38. — № 3. — С. 355—361. — ISSN 0044-5134.
• Хабаков А.В., Стрелков А.А., Липман Р.Х. Подкласс Radiolaria. Радиолярии или лучевики // Основы палеонтологии: Т. 1. Общая часть. Простейшие.. — 3-е издание. — М.: АН СССР, 1959. — С. 369—467.
• Иванов А. В., Полянский Ю. И., Стрелков А. А. Большой практикум по зоологии беспозвоночных. Т. 1. Простейшие, губки, кишечнополостные, гребневики, плоские черви, немертицы, круглые черви. — 3-е издание. — М.: Высшая школа, 1981. — 504 с.
• Иванов А. В., Мончадский А. С., Полянский Ю. И., Стрелков А. А. Большой практикум по зоологии беспозвоночных. Т. 2. Типы Кольцатые черви, Членистоногие. — 3-е издание. — М.: Высшая школа, 1983. — 409 с.
• Иванов А. В., Полянский Ю. И., Стрелков А. А. Большой практикум по зоологии беспозвоночных. Т. 3 (типы Сипункулиды, Моллюски, Щупальцевые, Иглокожие). — 3-е издание. — М.: Высшая школа, 1985. — 390 с.
• Решетняк В. В., Стрелков А. А. Колониальные радиолярии Spumellaria Мирового океана // Исследование фауны морей. — 1971. — № 9 (17). — С. 295—373.