Оло Байыҡ
Оло Байыҡ (рус. Большебаиково) — Башҡортостандың Ишембай районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 52 кеше[1]. Байғужа ауыл Советы составына инә.
Почта индексы — 453223, ОКАТО коды — 80231815002.
| Ауыл | |
| Оло Байыҡ Оло Байыҡ | |
| Ил | |
|---|---|
| Федерация субъекты | |
| Муниципаль район | |
| Координаталар | |
| Сәғәт бүлкәте | |
| Һанлы танытмалар | |
| Автомобиль коды |
02, 102 |
| ОКАТО коды | |
| ОКТМО коды | |
.svg)
.svg)
Исеменең килеп сығыуы
үҙгәртергәАуылға нигеҙ һалыусы Сәйтәк, шунан Сейтяково тигән урыҫса исем ала. Сәйтәктең улдары билдәле: өлкәне Сәйфулла (1757—?), уның балалары: Фәтҡулла (уның Ғәйнулла исемле улы тыуған) һәм Рәхмәтулла һәм кесеһе Сәйетҡол (1767—1813), уның балалары: Әбүбәкер, Фәтҡулла, Зәйнулла.
Ауыл Байыҡ булараҡ 1816 йылдан билдәле. 1850 һәм 1858 йылдар араһында бүлендек ауыл — Кесе Байыҡ тораҡ пункты барлыҡҡа килә, шуға күрә иҫке тораҡ пункты Оло Байыҡ тип атала башлай.
Тарихы
үҙгәртергәXVIII быуат аҙағында ауылда 18 ихата һәм 111 кеше иҫәпләнгән.
1816 йылда 105 аҫаба башҡорт йәшәгән 18 йорт хужалығы була. Ауыл йөҙ башы Байыҡ Сарбаев милкендә була. Ул 1755, 1761 йылдарҙа аҫаба ерҙәрҙе һатыуҙа ҡатнаша, ә ул ваҡытта ул Әлимғол Сапарғолов нигеҙ һалған Әлимғол ауылында йәшәгән була. Байыҡтың ағаһы — Байморат. Байыҡтың балалары: Ҡайыҡбирҙе, Тимербай (1772—1817). Муҡас ауылы шәжәрәһендә Сарбай, Байыҡ һәм башҡалар күрһәтелгән. Аҙаҡ килеп Байыҡ үҙенең исеме менән аталған ауылда урынлаша.
Байыҡтар — шулай уҡ малсылар. 1839 йылда 142 кеше йәшәгән 25 йортта 162 ат, 90 һыйыр, 31 һарыҡ, 4 кәзә, 53 умарта, 3 солоҡ була. Бөтәһенә 192 бот көҙгө һәм 704 бот яҙғы иген сәселгән[2].
XX быуат уртаһында ауылда 175 кеше һәм 22 ихата була.
Халыҡ һаны
үҙгәртергәБөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
| 1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар) | |||||
| 1920 йыл 26 август | |||||
| 1926 йыл 17 декабрь | |||||
| 1939 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1959 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1970 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1979 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1989 йыл 12 ғинуар | |||||
| 2002 йыл 9 октябрь | |||||
| 2010 йыл 14 октябрь | 52 | 23 | 29 | 44,2 | 55,8 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Географик урыны
үҙгәртергәБайыҡ йылғаһы ағып үтә. Ауылдан көнбайыштараҡ Ташлығыртау тауы урынлашҡан.
Алыҫлығы:[3]
- Район үҙәгенә тиклем (Ишембай): 21 км
- Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Кинйәбулат): 6 км
- Яҡындағы тимер юл станцияһы (Салауат): 35 км.
Урамдары
үҙгәртергәУрам исеме[4]:
1812 йылғы Ватан һуғышы ветерандары
үҙгәртергә1836—1839 йылдарҙа теркәлгән 1812 йылғы Ватан һуғышы ветерандары, улар «1814 йылдың 19 мартында Парижды алған өсөн» һәм «1812 йылдағы һуғыш иҫтәлегенә» миҙалдары алғандар:
- Мөхәмәтғәле Ҡәйепбирҙин;
- Ғәле Йүнлебаев.
Иҫтәлекле урындары
үҙгәртергә- Ташлығыртау тауы («Ташлы» — каменная, "ҡыр "— поле, «тау» — гора). Бейеклеге — 380,6 м. Тау район әһәмиәтендәге Ишембай — Воскресенское юлында һәм Оло Байыҡ ауылы яғынан асыҡ күренә.
- Байыҡ йылғаһы
- Ташлығыртау тауының көнсығыш битләүендә, урманлы урында башлана. Башта төньяҡ-көнсығышҡа табан аға. Оло Байыҡ ауылы янында көнсығыш — көньяҡ-көнсығышҡа борола. Тамағы алдынан ике тармаҡҡа бүленә. Тәйрүк йылғаһына һул яҡтан, Ҡыҙыл Йондоҙ ауылы янында ҡоя.
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 130. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- Почтовые индексы Ишимбайского района 2020 йыл 5 февраль архивланған.
- Страница Баиково Ишимбайского района портала «Генеалогия и Архивы» 2010 йыл 4 март архивланған.
- Закон о границах, статусе и административных центрах муниципальных образований в Республике Башкортостан N 126-з от 17 декабря 2004 года
- Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан 2016 йыл 4 март архивланған.
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- ↑ Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 130. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- ↑ Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник / Сост. Р. Ф. Хабиров. — Уфа: Белая Река, 2007. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-87691-038-7.
- ↑ «Налог Белешмәһе» системаһында Оло Байыҡ ауылы