Октай Синаноғлу
Октай Синаноғлу (төр. Oktay Sinanoğlu; 25 февраль 1935 йыл — 19 апрель 2015 йыл) — Төркиә ғалимы, физик-химик һәм молекуляр биофизик.
| Октай Синаноғлу | |
| төр. Oktay Sinanoğlu | |
| Зат | ир-ат |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 Төркиә |
| Тыуған көнө | 25 февраль 1935[1] |
| Тыуған урыны | Бари[d], Италия |
| Вафат булған көнө | 19 апрель 2015 (80 йәш) |
| Вафат булған урыны | Майами[d], Флорида, Америка Ҡушма Штаттары |
| Ерләнгән урыны | кладбище Караджаахмет[d] |
| Атаһы | Q114867959? |
| Бер туғандары | Эсин Афшар[d] |
| Туған тел | Төрөк теле |
| Һөнәр төрө | theoretical chemist, молекулярный биолог, биохимик, физик |
| Эшмәкәрлек төрө | физик химия |
| Эш урыны |
Йель университеты[d] Ближневосточный технический университет[d] |
| Уҡыу йорто |
Массачусетский технологический институт[d] Калифорнийский университет в Беркли[d] TED-колледж Анкары[d] |
| Ғилми дәрәжә | фәлсәфә докторы[d] |
| Аспиранттар | Ariel Fernández[d] |
| Ойошма ағзаһы | Америка сәнғәт һәм фәндәр академияһы[d] |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре | |
| Вики-проект | Проект:Математика[d] |
Биографияһы үҙгәртергә
Октай Синаноғлу 1935 йылдың 25 февралендә Италияның Бари ҡалаһында Нүзхәт Хашим менән Рүвейдә Синаноғлу ғаиләһендә тыуа. Октай Синаноғлуҙың атаһы Төркиә консуллығы хеҙмәткәре[2] һәм яҙыусы була. Ул грек һәм рим мифологиялары тураһында китап яҙа. «Петрарка» тигән икенсе бер китабы 1931 йылда баҫылып сыға. 1938 йылдың июлендә Октай Синаноғлуҙың атаһы ғаиләһе менән бергә Төркиәгә ҡайтарыла[3][4]. Октай Синаноғлуҙың һеңлеһе — төрөк йырсыһы Эсин Афшар (1936—2011)[5].
1953 йылда Синаноғлу АҠШ-ҡа китә. 1956 йылда Берклиҙа Калифорния университетын тамамлай һәм бакалавр дәрәжәһен ала. Киләһе йылына Синаноғлу MIT-та магистр дәрәжәһен ала һәм Слоун стипендияһы лауреаты була. 1959—60 йылдарҙа физик химия өлкәһендә фәлсәфә докторы дәрәжәһенә өлгәшә[4][5][6].
1960 йылдан Йель университетында эшләй. 1963 йылдың 1 июлендә химия буйынса тулы профессор вазифаһын ала[7]. Синаноғлу ХХ быуатта Йелдең иң йәш тулы профессоры, ә университеттың бөтә тарихында өсөнсө иң йәш тулы профессор була[4].
1964 йылда Синаноғлу Йелдә теоретик химия бүлексәһен аса. 1997 йылда Октай Синаноғлу Йель университетынан китә.
Йелдән киткән мәлдән алып 2002 йылға тиклем Йылдыз Техник университетында химия уҡыта[8].
1966 йылда Синаноғлу Төркиәнең Химия өлкәһендәге ғилми-техник тикшеренеүҙәр советы премияһы менән бүләкләнә[9].
Синаноғлу ике тапҡыр Нобель премияһына тәҡдим ителә[8].
2001 йылда Октай Синаноғлу тураһында «Төрөк Эйнштейны Октай Синаноғлу» тигән китап сыға, уның авторы — төрөк яҙыусыһы Әминә Чәйҡара[4][10].
2015 йылдың 10 апрелендә Дилек Синаноғлу иренең Майами дауаханаһына һалыныуы тураһында хәбәр итә. Ҡайһы бер мәғлүмәттәргә ҡарағанда, ул мәлгә Синаноғлу туҡланыу көпшәһе аша ғына тәғәмләнә[11]. Октай Синаноғлу 2015 йылдың 19 апрелендә 80 йәшендә вафат була. Вафатының сәбәбе тураһында рәсми хәбәр бирелмәй[12]. Синаоғлу, Шакирин мәсетендә йыназаһы уҡылып, Ҡараджаәхмәт зыяратында ерләнә.
Шәхси тормошо үҙгәртергә
1963 йылдың 21 декабрендә Синаноғлу Паула Амбрустерға өйләнә[13]. Был никахтан Синаноғлуҙың өс балаһы була.
Дилек Синаноғлу — икенсе ҡатыны. Игеҙәк балалары тыуа. Ғаилә Техаста һәм Истанбулда йәшәй[4].
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ In memoriam: Oktay Sinanoğlu, renowned theoretical chemist — Йель университеты, 2015.
- ↑ Resmi Gazete, 17 Kanunuevvel 1933, no: 2580 and Resmi Gazete, 24 Mayis 1937, Hariciye Vekaleti Kararnamesi
- ↑ T.C. Resmi Gazete 19.7.1938 p.1 Hariciye Kararnamesi (Decree of the Ministry of Foreign Affairs): «9. degree consular employee Nüzhet Haşim Sinanoğlu appointed to the capital (Ankara) with same degree. Sign: K. Ataturk 11 July 1938.» (Dokuzuncu dereceden memur Nüzhet Haşim Sinanoğlu, derecesiyle merkeze… İmza: K. Atatürk, 11 Temmuz 1938."
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 In memoriam: Oktay Sinanoğlu, renowned theoretical chemist (20 апреля 2015). Дата обращения 21 апреля 2015.
- ↑ 5,0 5,1 Oktay Sinanoğlu hayatını kaybetti — Oktay Sinanoğlu Kimdir? (тур.) (20 апреля 2015). Дата обращения 22 апреля 2015.
- ↑ Paula Armbruster Is Married at Yale (12 января 1964). Дата обращения 21 апреля 2015.
- ↑ Yale Daily News, no. 139, May 22, 1963
- ↑ 8,0 8,1 Prominent Turkish scholar Oktay Sinanoğlu dies at age 80 (21 апреля 2015). Дата обращения 21 апреля 2015.
- ↑ Geçmiş Yıllarda Bilim Ödülü Alanlar (тур.). TÜBİTAK. Дата обращения 21 апреля 2015.
- ↑ From the back cover of this book: «Prof. Oktay Sinanoğlu’s life is told from his own mouth by questions and answers in this book.» («Prof. Oktay Sinanoğlu’nun yaşamının kendi ağzından soru cevaplar eşliğinde anlatıldığı Türk Aynştaynı kitabında…»
- ↑ Türk Einstein'ı yoğun bakımda! Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu kimdir? (тур.) (10 апреля 2015). Дата обращения 21 апреля 2015.
- ↑ Turkish Einstein’ Oktay Sinanoglu dies at 80 (20 апреля 2015). Дата обращения 21 апреля 2015.
- ↑ Oktay Sinanoglu Paula Armbruster Connecticut-Marriage Record Index 1959—2007. Mocavo. Дата обращения 21 апреля 2015.
Өҙөмтә хатаһы: төркөмөндәге <Иҫкәрмәләрҙә> "yn1" исеме менән билдәләнгән <ref> тамғаның эстәлеге юҡ.
Өҙөмтә хатаһы: төркөмөндәге <Иҫкәрмәләрҙә> "s1" исеме менән билдәләнгән <ref> тамғаның эстәлеге юҡ.
Өҙөмтә хатаһы: төркөмөндәге <Иҫкәрмәләрҙә> "nyt1" исеме менән билдәләнгән <ref> тамғаның эстәлеге юҡ.
Өҙөмтә хатаһы: төркөмөндәге <Иҫкәрмәләрҙә> "hdn1" исеме менән билдәләнгән <ref> тамғаның эстәлеге юҡ.
Өҙөмтә хатаһы: төркөмөндәге <Иҫкәрмәләрҙә> "tübitak" исеме менән билдәләнгән <ref> тамғаның эстәлеге юҡ.
Өҙөмтә хатаһы: төркөмөндәге <Иҫкәрмәләрҙә> "h1" исеме менән билдәләнгән <ref> тамғаның эстәлеге юҡ.
Өҙөмтә хатаһы: төркөмөндәге <Иҫкәрмәләрҙә> "aa1" исеме менән билдәләнгән <ref> тамғаның эстәлеге юҡ.
Өҙөмтә хатаһы: <references> билдәләнгән "h2" исемле <ref> тамға алдағы текста ҡулланылмай.
Өҙөмтә хатаһы: төркөмөндәге <Иҫкәрмәләрҙә> "m" исеме менән билдәләнгән <ref> тамғаның эстәлеге юҡ.
Һылтанмалар үҙгәртергә
- Умер «турецкий Эйнштейн» — профессор Октай Синаноглу(недоступная ссылка)