Лазо ҡурсаулығы

Лазо ҡурсаулығы (рус. Лазо́вский заповедник) — Көньяҡ Диңгеҙ буйы крайында, Киевка йылғаһы (Япон диңгеҙенә ҡоя) үҙәненән көнсығыштараҡ урынлашҡан ҡурсаулыҡ.

Л.Г. Капланов исемендәге Лазо дәүләт тәбиғәт ҡурсаулығы
Категория МСОП — Ia (Ҡәтғи тәбиғи резерват)
Төп мәғлүмәт
Майҙаны	121 мең га
Нигеҙләнгән ваҡыты	1935 йыл
Идара итеүсе ойошма	Лазо ҡурсаулығы һәм «Юлбарыҫ саҡырыуы» милли паркының берлектәге идаралығы Федераль дәүләт бюджет учреждениеһы
Урынлашыуы
43°14′ с. ш. 133°24′ в. д.
РФ субъекты	Диңгеҙ буйы крайы
Район	Лазовский район
lazovzap.ru
Л.Г. Капланов исемендәге Лазо дәүләт тәбиғәт ҡурсаулығы
Лазо ҡурсаулығы Викимилектә

Инә ала-сыбар болан

Тарихы

1928 йылда Көньяҡ Уссурия (Судзухин) заказнигы булараҡ ойошторола. 1935 йылдың 10 февралендә заказник урынында Сихотэ-Алин ҡурсаулығының Судзухин филиалы ойошторола, беренсе директор итеп Константин Георгиевич Абрамов тәғәйенләнә. 1940 йылдың 14 майында филиал үҙ аллы ҡурсаулыҡҡа әйләнә. 1951 йылдың 10 сентябрендә ҡурсаулыҡ кире заказник итеп үҙгәртелә, ә 1957 йылдың 5 ноябрендә йәнә ҡурсаулыҡҡа әүерелә. 1961 йылдың 28 июненән 1965 йылға тиклем — Сихотэ-Алин ҡурсаулығы филиалы. 1970 йылдың 26 июнендә хәҙерге исемен ала — Л. Г. Капланов исемендәге — Л. Г. Капланов исемендәге Лазо дәүләт ҡурсаулығы (ҡурсаулыҡтың тәүге директорҙарының береһе, 1943 йылда браконьерҙар тарафынан үлтерелә).

Тәбиғи шарттары

Ҡурсаулыҡтың төп өлөшө Япон диңгеҙенә төшкән Заповедный һыртынан һәм уның армыттарынан тора. 120 989 га майҙанды биләй. Климаты муссон характерында. Урмандар ҡурсаулыҡ территорияһының 96 % -ын биләй. Күпләп тис үҫә.

Биотөрлөлөк

Хайуандар

Амур юлбарыҫы

Гималай айыуы

Унда хайуандарҙың 318-ҙән ашыу төрө йәшәй. Бында горал бар.

Һаҡланыусы һөтимәрҙәр

• Амур горалы — Nemorhaedus caudatus raddeanus (Heude, 1894)
• Амур юлбарыҫы — Panthera tigris altaica (Temminck, 1844)
• Гигант туғырлама — Sorex mirabilis Ognev, 1937
• Алыҫ Көнсығыш леопарды — әлеге ваҡытта осрамай
• Ғәҙәти оҙонғанат — Miniopterus schreibersi Kul, 1819
• Уссурия ала-сыбар боланы — Cervus Nippon hortulorum Swinhoe, 1864

Һаҡланыусы ҡош төрҙәре

• Даур торнаһы — Grus vipio Pallas, 1811
• туғаҙаҡ (Көнсығыш-Себер төрсәләре) — Otis tarda dybowskii Taczanowski, 1874
• Мысыр селәне — Bubulcus ibis (Linnaeus, 1758)
• Һары суҡышлы селән — Egretta eulophotes (Swinhoe, 1860)
• Ваҡ сарлаҡ — Sterna albifrons Pallas, 1764
• Бәләкәй аҡҡош — Cygnus bewickii Yarrell, 1830
• Мандаринка — Aix galericulata (Linnaeus, 1758)
• Бэр сумғалағы — Aythya baeri (Radde, 1863)
• Ябай фламинго — Phoenicopterus roseus Pallas, 1811
• диңгеҙ бөркөтө — Haliaeetus albicilla (Linnaeus, 1758)
• Балыҡсы турғай — Halcyon pileata (Boddaert, 1783)
• Балыҡсы өкө — Ketupa blakistoni (Seebohm, 1884)
• Сапсан — Falco peregrinus Tunstall, 1771
• кәлмәргән — Pandion haliaetus (Linnaeus, 1758)
• Урта ҙурлыҡтағы аҡ селән — Egretta intermedia (Wagler, 1829)
• Бүрекле бөркәт — Spizaetus nipalensis (Hodgson, 1836)
• Ҡара ҡауҙы — Ciconia nigra (Linnaeus, 1758)
• Ҡара таҙгара — Aegypius monachus (Linnaeus, 1766)
• Ҡара торна — Grus monacha Temminck, 1835
• Япон һаралйыны — Gallinago hardwickii (Gray, 1831)
• Ҡарсыға һымаҡ һар — Butastur indicus (Gmelin, 1788)

Әҙәбиәт

• В. Животченко. Лазовский заповедник // журнал «Охота и охотничье хозяйство», № 11, 1984. стр.10-11
• Лазовский заповедник / Колл. авторов: А. Лаптев, Л. Маковкин, Т. Олигер, Н. Соломкина, А. Таран, В. Храмцов, С. Чабаненко, С. Шалдыбин; Фото: В. Медведева, Ю. Шибнева, Е. Суворова; Художник Т. Савченко; Лазовский государственный заповедник имени Л. Г. Капланова. — Владивосток: Дальневосточ. кн. изд-во, 1985. — 84 с. — 5000 экз.
• Животченко В.И., Шалдыбин С.Л., Олигер Т.И. и др. Лазовский заповедник. — М.: Агропромиздат, 1989. — 206 с.
• Васильев Н. Г., Матюшкин Е. Н., Купцов Ю. В. Лазовский заповедник им. Л. Г. Капланова // Заповедники Дальнего Востока / Под ред. В. Е. Соколова, Е. Е. Сыроечковского. — М.: Мысль, 1985. — С. 225—249. — 320 с. — (Заповедники СССР). — 100 000 экз.
• Хохряков С. А. Лазовский государственный природный заповедник им. Л. Г. Капланова // Вестник ДВО РАН. Владивосток: Дальнаука, 1999. № 1. С.71-88.
• Кол. авторов. Флора, микобиота и растительность Лазовского заповедника. — Владивосток: Русский остров, 2002. — 206 с.
• Лаптев А.А., Маковкин Л.И., Медведев В.Н., Салькина Г.П., Сундуков Ю.Н. Кадастр наземных позвоночных животных Лазовского заповедника. Аннотированные списки видов. — Владивосток: Дальнаука, 1995. — 52 с.

• Хохряков С. А., Шохрин В. П. Земноводные, пресмыкающиеся, птицы и млекопитающие Лазовского заповедника (Приморский край, Россия). Аннотированные списки видов — Munster: Institute of Landscape Ecology at the University, 2002. — 60 с. (варианты на русском, английском и немецком языках).

Һылтанмалар

• Раздел о заповеднике в lazo.net.ru  (билдәһеҙ). Архивировано из оригинала 29 сентябрь 2007 года.