Колари (Финляндия)
Колари (фин.Kolari) — Финляндиялағы община, Лапли провинцияһының көнбайыш өлөшөндә ята.
| Колари | |
| фин. Kolari[1] | |
| Герб | |
 | |
| Нигеҙләү датаһы | 1867 |
|---|---|
| Рәсми тел | Фин теле[2] |
| Дәүләт |
 Финляндия |
| Административ-территориаль берәмек | Лапландия[d] |
| Закондар сығарыу органы | Kolari municipal council[d] |
| Халыҡ һаны | 3854 кеше (31 декабрь 2017)[3] |
| Сәғәт бүлкәте | UTC+2:00[d] һәм UTC+3:00[d] |
| Туғандаш ҡала | Умба[d] |
| Милке | Aavahelukka Airfield[d] |
| Сиктәш | Пайала[d], Муонио[4], Киттиля[d][4], Рованиеми[d][4] һәм Пелло[d][4] |
| Рәсми сайт | kolari.fi |
 | |
 | |
 Колари Викимилектә | |
ГеографияһыҮҙгәртергә
2617,76 км² майҙаны менән, Колари Люксембург кеүек дәүләттән саҡ ҡына ҙурыраҡ. Фин Лапландияһының көнбайыш өлөшөндә урынлашҡан община, төньяҡ поляр түңәрәктән төньяҡҡа ҡарай 86 кмалыҫлыҡта ята. Колари Киттиля, Муонио, Пелло һәм Рованиеми фин муниципалитеттары менән сиктәш, шулай уҡ көнбайышта Торнионйоки һәм Муонионйоки сик йылғалары аша Норботтен ленының Паяла коммунаһы менән сиктәш. Община Фьелд Лапландияһының субпровинцияһына инә. Колариның юғары нөктәһе булып диңгеҙ кимәленән 718 м бейеклектәге Юлляс сусағы тора, башҡа тауҙары Лайниотунтури (613 м), Кесянкитунтури (517 м), Келлостапуля (460 м), Куертунтури (443 м) һәм Пюхятунтури (м 441). Эске һыуҙар общинаның дөйөм биләмәһенең тик 2% ғына тәшкил итә, был ил буйынса уртаса 12 % күрһәткестән күпкә кәмерәк. Пасмаярви, Аалиярви, Лауккуярви, Вааттоярви, Ломполоярви, Венеярви, Пакаярви Экясломполо күлдәре бар, улар бик бәләкәй.
Колари биләмәһендә ҙурлығы буйынса өсөнсө булған Финляндия милли паркы территорияһының өлөшө — Паллас-Юллястунтури урынлашҡан. Община Рованиеминан 164 км, Торнионан 196 км, Оулунан 320 км һәм илдең баш ҡалаһы Хельсинкинан 926 км алыҫлыҡта урынлашҡан.
ХалҡыҮҙгәртергә
2012 йылдың 30 сентябренә ҡарата мәғлүмәттәр буйынса община халҡы 3836 кеше тәшкил иткән; 2000 йылда 3981 кеше йәшәгән. Халыҡ тығыҙлығы — 1,5 кеше/км². Общинаның берҙән-бер рәсми теле—фин теле, халыҡтың 98,5 проценты туған тел тип иҫәпләй. Швед теле Колари халҡының 0,7% өсөн туған тел; 0,1 % — саам теле һәм 0,8 % — башҡа телдәр. 15 йәшкә тиклемге кешеләр 13,1 % тәшкил итә; 65 йәштән өлкән кешеләр — 20,2 %.
| 1970 | 1975 | 1980 | 1985 | 1990 | 1995 | 1998 | 2000 | 2002 | 2004 | 2006 | 2008 | 2010 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 4962 | 5056 | 4905 | 5043 | 4721 | 4486 | 4118 | 3981 | 3911 | 3862 | 3792 | 3860 | 3810 | 3817 |
ИҡтисадыҮҙгәртергә
Колариның иҡтисады бөгөн туристик тармаҡҡа нигеҙләнгән. Юлляс халыҡ-ара саңғы курорты булараҡ билдәле. Элегерәк общинала цемент заводы булған, әммә ул 1980 йылдарҙа ябылған. Колари территорияһында тимер мәғдәненең ҙур запастары бар. Руда сығарыу һәм общинала тау-байыҡтырыу комбинаттарын төҙөү планлаштырыла.
АуылдарыҮҙгәртергә
Колари, Айтамяниккё, Хиетанен, Каттиламаа, Коларинсаари, Койвула, Койвумаа, Куртакко, Лаппеа, Лиеторова, Луосу, Луоватус, Пасмаярви, Рито-ойя, Руокоярви, Сааренпудас, Саммалваара, Сиеппиярви, Таапаярви, Ханнукайнен, Теураярви, Пойккиярви, Вааттоярви, Венеярви, Венетти, Вяюлянпяя, Юлиненваара, Юллясярви, Экясйокисуу, Экясломполо.
СәйәсәтеҮҙгәртергә
| Партиялар | 2008 йыл һайлау һөҙөмтәһе[6] | Урын |
|---|---|---|
| Финляндия үҙәге | 43,9 % | 10 |
| Һул союз | 34,6 % | 7 |
| Милли коалиция | 10,7 % | 2 |
| Социал-демократтар | 10,8 % | 2 |
Билдәле кешеләреҮҙгәртергә
- Пертти Теураярви, саңғысы, 1976 йылғы Ҡышҡы Олимпия уйындары чемпионы, 1980 йылда Ҡышҡы олимпия уйындарында 4х10 км эстафетала бронза призеры.
Туғандаш ҡалаларҮҙгәртергә
Умба[7]
ГалереяҮҙгәртергә
Муниципалитетҡа ингән урында билдә
Иҫке Коларинсаари сиркәүе (1818 йылғы, 1976 йылда тергеҙелгән)
Заманса Колари сиркәүе (1965 йылғы)
Юлляс тауы итәгендә Кесянкиярви (йәки Кесянки) күле
Колари тимер юлы станцияһы
ИҫкәрмәләрҮҙгәртергә
- ↑ http://paikkatiedot.fi/so/1000772/10621394 — National Land Survey of Finland.
- ↑ http://www.stat.fi/meta/luokitukset/kunta/001-2012/luokitusavain_ks.html
- ↑ Kaupunkien ja kuntien lukumäärät ja väestötiedot — Association of Finnish Municipalities.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 https://www.stat.fi/org/avoindata/paikkatietoaineistot/kuntapohjaiset_tilastointialueet.html
- ↑ Tilastokeskus (tilastotiede Suomen)(недоступная ссылка)
- ↑ Vaalien tulokset 2008. Дата обращения: 25 ноябрь 2012. Архивировано 28 сентябрь 2012 года. 2012 йылдың 28 сентябрь көнөндә архивланған.
- ↑ Туғанлашҡан ҡалалары мурманск өлкәһе 2015 йылдың 28 ғинуар көнөндә архивланған. //башҡорт энциклопедияһы Кола. 5 т. т. 1. Ә — Д / Гл. а. Киселевтың ре. — СПб. : ИС ; Апатиты : КНЦ ӨФӨ, 2008. — С. 502.
ҺылтанмаларҮҙгәртергә
- Официальный сайт общины (фин.), (швед.), (инг.), (нем.)