Википедия

Грета Гарбо

Швеция һәм Америка актрисаһы

Грета Гарбо (ингл. Greta GarboGreta Garbo), ысын исеме Грета Ловиса Густафссон (швед. Greta Lovisa Gustafsson), (18 сентябрь 1905 йыл — 15 апрель 1990 йыл) — Швеция һәм Америка актрисаһы. 1954 йылда кино сәнғәтен үҫтереүгә ҙур өлөш индергәне өсөн почетлы «Оскар премияһы лауреаты.

Грета Гарбо
ингл. Greta Garbo
Рәсем
Ҡултамға
Зат ҡатын-ҡыҙ[1][2][3]
Гражданлыҡ  Швеция
 Америка Ҡушма Штаттары
Тыуған ваҡыттағы исеме ингл. Greta Lovisa Gustafsson[4]
Тыуған көнө 18 сентябрь 1905({{padleft:1905|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:18|2|0}})[5][6][7][…]
Тыуған урыны Катарина[d], Стокгольм[d], Стокгольм[d], Швеция[5]
Вафат булған көнө 15 апрель 1990({{padleft:1990|4|0}}-{{padleft:4|2|0}}-{{padleft:15|2|0}})[8][1][9][…] (84 йәш)
Вафат булған урыны Нью-Йорк, Америка Ҡушма Штаттары[3]
Үлем төрө тәбиғи үлем[d]
Үлем сәбәбе пневмония һәм бөйөр етешмәүсәнлеге[d]
Ерләнгән урыны Лесное кладбище[d][10][11]
Ҡәбере һүрәте
Атаһы Karl Alfred Gustafsson[d][5]
Әсәһе Anna Lovisa Johansdotter[d][5]
Бер туғандары Sven Gustafsson[d] һәм Альва Гарбо[d]
Яҙма әҫәрҙәр теле инглизсә
Һөнәр төрө актёр, кино актёры, театр актёры
Эшмәкәрлек төрө актёр[d]
Уҡыу йорто Dramatens elevskola[d]
Әүҙемлек урыны Голливуд[d][3]
Әүҙемлек осороноң тамамланыуы 1941
Сексуаль йүнәлеш бисексуальность[d][12][13]
Рабочая рука леворукость[d]
Фильмография Greta Garbo filmography[d]
Милке Q109466924?[14]
Йоғонто яһаусы Henry G. Bieler[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Рәсми сайт gretagarbo.com
Тасуирлау биттәре forum.genealogi.se/index…[15]
stockholmskallan.stockholm.se/…[16]
Вики-проект Project Svenskt kvinnobiografiskt lexikon[d]
Досье в Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы[d][17]
 Грета Гарбо Викимилектә

Биографияһы

үҙгәртергә

Карьераһының башы

үҙгәртергә

Буласаҡ актриса 1905 йылдың 18 сентябрендә Стокгольмда, Швецияла тыуған. Карл менән Анна Густафссон ғаиләһендә өсөнсө бала була. 1918 йылда уға бик яҡын булған атаһы туберкулез ауырыуынан вафат була. Грета мәктәпте ташлап китергә мәжбүр була һәм эшкә төшә. Тәүге аҡсаһын ул бөҙрәханала ярҙамсы булып эшләа ала, һуңынан универмагта эшләй, параллель рәүештә реклама өсөн гәзиттәрҙә төшә. Камералар алдында ул беренсе тапҡыр үҙе эшләгән универмаг өсөн реклама роликтарында күренә. Ахыр сиктә уға комедия режиссёры Эрик Петчер иғтибар итә һәм үҙенең „Петер-бродяга“ (1922) яңы картинаһында ҡыҙға бәләкәй генә роль бирә. Картинаның титрҙарында актриса үҙ исеме аҫтында телгә алына.

1922—1924 йылдарҙа Гарбо Стокгольмда актёрлыҡ оҫталығына Король драма театры янындағы театр мәктәбендә өйрәнә, уның менән бергә Мими Поллак, Альф Шёберг уҡыйҙар. Шунда ул режиссёр Мориц Стиллер менән таныша. Ул шәхсән уның менән шөғөлләнә башлай, ҡыҙға матур яңғырашлы псевдоним уйлап таба — Грета Гарбо — һәм тауышһыҙ „Сага о Йесте Берлинге“ картинаға төп ролгә саҡыра. Нобель премияһы лауреаты Сельма Лагерлёф романының ошо экранизацияһында ағктриса швед актёры Ларс Хансон менән бергә төшә.парҙары төшә.

Гарбоның уйыны Metro-Goldwyn-Mayerҙың башында торған Луис Б. Майерға ҙур тәьҫир яһай һәм ул актрисаға һәм Мориц Стиллерға уның киностудияһында эш тәҡдим итә. Һуңынан, Гарбо менән Стиллер аралары боҙола һәм 1928 йылда Стиллерҙы эштән сығаралар, ул Швецияға ҡайта һәм тиҙҙән вафат була. Был осорҙа Гарбоның тышҡы рәүеше бик ныҡ үҙгәрә — тулы кәүҙәле һатыуснан Гарбо гүзәл Сфинксҡа әйләнә, һәм ошо ваҡыттан ошо ҡиәфәте ныҡлап уның исеме менән бәйле була.

 
Швецияла әсәһе менән осрашҡан мәле (1939)

Голливуд

үҙгәртергә

Гарбоның иң билдәле тауышһыҙ картиналары „Ағым“ (1926), „Тән һәм ғазазил“ (1927) һәм „Мөхәббәт“ (1927) була. Аҙаҡҡы ике фильмында ул шул осорҙағы популяр актёр Джон Гилберт менән төшә, улар араһында бәйләнеш була. Улар өйләнешергә уйлай, әммә гарбо аҙаҡҡы мәлдә генә кире уйлай һәм туйҙан баш тарта

Бынан тыш, актрисаның ҡатын-ҡыҙҙар менән романтик бәйләнештәре тураһында ла имеш-мимештәр йөрө— фаразланған һөйәркәләр исемлегендә актриса Луиза Брукс һәм яҙыусы Мерседес де Акоста иҫәпләнә. Шулай уҡ уның ваөыты-ваҡҡыты менән британ фотограф-гомосексуал Сесил Битон менән бәйләнештәре булып ала, бының хаҡта ирҙең донъя күргән көндәлектәренән билдәле булды.

Тауышһыҙ кинола төшөп, Гарбо популярлыҡ түбәһенә етә. Ул тауышлы фильмдарға уңышлы күсеүсе һирәк актрисаларҙың береһе була. Ләкин студия етәкселеге был күсеүҙе тотҡарлап килә, сөнки швед Сфинксы һөйләшә башлауына тамашасылар ыңғай ҡарауына шикләнә. Уның аҙаҡҡы тауышһыҙ фильмы 1929 йылғы «Үбеү» картинаһы була. Етәкселектең хәүефләнеүе бушҡа булып сыға. Гарбоның Юджин О'Нил пьесаһы буйынса ҡуйылған «Анна Кристо» (1930) фильмындағы швед акцентлы ҡарлыҡҡаныраҡ тауышы тамашасыларҙың һөйөүен яулай. Фильм экранға „Гарбо һөйләй" слоганы менән сыға.

1931 йылда Гарбо Кларк Гейбл менән «Сьюзан Ленокс: падение и взлёт» картинаһында бергә төшә. Был уларҙың берҙән-бер уртаҡ фильмы була, бының сәбәбе уларҙың бер-береһен яратмуҙа. Гарба актёрҙың уйынын тупаҫ тип һанай, ә Гейбл яуап итеп Гарбоны снобизмда ғәйепләй[18].

Артабан ул Мата Хари» һәм «Гранд-отель» фильмдарында төшә. Береһендә ул Беренсе донъя һуғышы осорондағы шпионка ролен уйнаһа, икенсеһе 1932 йылда «Оскар премияһына лайыҡ була. Бер аҙ ваҡыт Гарбо контракт шарттарына бәйле сәбәптәр арҡаһында кинола төшмәй. Ниһайәт, MGM етәкселеге Гарбо өсөн айырым хоҡуҡтар ҡаралған яңы контракт төҙөй.

Гарбо киноға Икенсе донъя һуғышы тамамланғандан һуң әйләнеп ҡайтырға уйлай, әммә был ниәтен тормошҡа ашырырға насип булмай. Ул киткәндән һуң Марлен Дитрихтың иренә яҙған хатында ошондай һүҙҙәр бар: «Мин ишеттем, Гарбо кинонан киткән икән… Ярай, мин шатмын. Хәҙер мин бер ҙем ҡалам».

Һуңғы йылдары

үҙгәртергә

Кинолағы карьераһының тәүге йылдарынан тыш, Грета Грета автографтарҙы һирәк бирә, үҙенең фильмдарының премьераларында булмай, фанаттарҙың хаттарына яуап һәм интервьюлар бирмәй.

1951 йылда актриса Америка гражданлығын ҡабул итә[19] . 1953 йылда Гарбо Манхеттенда ете бүлмәле апартаменттар һатып ала[20] һәм ғүмеренең аҙағына тиклем шунда йәшәй. Гарбо Голливуд кисәләрендә ҡатнашыуҙан баш тарта, әммә үҙенең яҡын дуҫтары менән әүҙем сәйәхәт итә. Ул йыш ҡына Джорд Шлее, Сесиль де Ротшильд һәм Сесил Битон менән бергә көнбайыш Европаҡа бара, Аристотель Онассис ойошторған Урта диңгеҙ буйлап круиздарҙа ҡатнаша, Ротштльдтар ғаиләһ яхтаһында ял итә. Йәйҙәрен ул Швейцарияла тау курорты Клостерста үткәрә. Актриса бер ҡасан да кейәүгә сыҡмай һәм балалары ла булмай. Нью-йорк йәмғиәтендә ул ҙурҡөояштан һаҡлаусы күҙлектәрен кейеп алып ҡала буйлап оҙайлы йәйәү йөрөүҙәре менән билдәле була[21].

1970 йылдарҙан башлап Голливудтың ҡартайған батшабикәһен пленкаға төшөрөп ҡалырға теләп, актрисаны папараццилар эҙәрлекләп йонсота[22][23] . Улар уны үлгәнсе тынғылыҡта ҡалдырмай, хатта 1990 йылдың яҙында ныҡ ауырыған актрисаны тиҙ ярҙам каретаһына ултырғанына тиклем төшөрөп алалар[24] , шул уҡ йылдың 15 апрелендә пневмониянан һәм бөйөр ауырынан Нью-Йорктың бер шәхси клиникалырының береһендә 84 йәшендә вафат була[25] Уның кәүҙәһен яндыралар һәм оҙайлы судлашыуҙан һуң 1999 йылда үҙе тыуған Стокгольмдан бик алыҫ булмаған Скугсчюркогорден зыяратында ерләйҙәр[26]

АҠШ-тың махсус хеҙмәттәренең асылған архивтарынан Гарбо уларҙың йәшерен агенты булыуы тураһында мәғлүмәт сенсацияға әүерелә. Гарбо Икенсе донья һуғышы осоронда фашистарға ҡаршы көрәштә, атап әйткәндә, Данияла йәшәгән йәһүдтәрҙе ҡотҡарыуҙа ҡатнаша.

Артабан: https://uznayvse.ru/znamenitosti/biografiya-greta-garbo.html

Мәҙәниәттә

үҙгәртергә
  • «Premiere» журналы Гарбоны ваҡытта иң бөйөк кино йондоҙҙары исемлегенә һигеҙенсе урынға ҡуя. Шулай уҡ ул Америка кино институты версияһы буйынса легендалар рейтингында бишенсе урынға ҡуйылған.
  • Гарбо режиссёр Сидни Люметтың «Гарбо һөйләй» (1984) американ киномедияһында уйнарға тейеш булған. Комедия героиняһы Гарбо баш мейеһе шеш ауырыуы менән яфаланыуын белә һәм үҙенең кумиры менән осрашырға була. Фильмда Гарбоның үҙе төшкән кадрҙары бар (титрҙарҙа күрһәтелмәгән, әммә төп ролде актриса БеттиКомден башҡара, Бетти проектҡа иң аҙағында ғына индерелә, сөнкт продюсерҙар Гарбо үҙе фильмда атнашырға теләр тигән өмөттә булалар.
  • 2005 йылдың 23 сентябрендә Швеция һәм АҠШ администрациялары тарафынан Грета Гарбоның тыуыуына 100 йыл тулыу хөрмәтенә уның портреты менән берлектәге почта маркалары сығарыла.
  • Француз йырсыһы Милен Фармер «Cendres de lune» дебют альбомына Грета Гарбоға бағышланған «Greta» исеме аҫтында йыр инә. Музыкаль проигрыштарҙа «Ике йөҙлө ҡатын» фильмынан алынған Гарбоның тауышы ишетелә, был фильм актрисаның һуңғы фильмы була.
  • Жан Коктоның «Изге ҡурҡыныс заттар» пьесаһында Гарбо телгә алына. Шулай итеп герой кинола төшөргә хыялланған ҡыҙҙы исемләй.
  • Мадоннаның «Vogue» билдәле йырында Гарбо Голливуд йондоҙҙары Мэрилин Монро, Марлен Дитрих, Актёр Марлон Брандо һәм Джеймс Дин менән бер рәттән телгә алына.
  • 2011 йылдың 6 апрелендә Швеция банкы 2014—2015 йылдарҙа яңы аҡсалар серияһын сығарасаҡ планы тураһында хәбәр итте. 100 швед крона купюраның аверсында Грета Гарбо портреты урынлаштырылған була[27][28].
  • «Үлем уға килешә» фильмында Изабелла Росселлини героиняһы — мәңгелек матурлыҡ һәм үлемһеҙлек серен һаҡлаған эсемлекте һатҡан Лисл фон Руман — үҙенең билдәһеҙ һатып алыусыларының береһенә барыһына ла «Мин бер үҙем ҡалырға теләйем» тип әйтергә тәҡдим итә (ошо фраза төрлө вариацияларҙа Гарбо ҡатнашҡан фильмдарҙа ишетелә һәм уның исеменә бәйле).
  • Австрия йырсыһы Falco актрисға «Garbo» йырын бағышлай.

Фильмографияһы

үҙгәртергә

Әҙәбиәт

үҙгәртергә
  • Грета Гарбо. Жизнь, рассказанная ею самой. М.: Яуза-Пресс, 2013. 288 с. Серия «Уникальная биография женщины-эпохи», 7000 экз., ISBN 978-5-9955-0578-5
  • Н. Я. Надеждин. Грета Гарбо: «Кино — это жизнь». Биографические рассказы. — 2-е изд. — М.: Майор, Осипенко, 2011. 192 с., Серия «Неформальные биографии», 2000 экз., ISBN 978-5-98551-161-1
  • Софья Бенуа. Грета Гарбо. Исповедь падшего ангела. ООО «Издательство Алгоритм», 2013. 288 с. Серия «Женщина, покорившая мир», ISBN 978-5-4438-0198-8

Документаль фильмографияһы

үҙгәртергә
  • Грета Гарбо / Greta Garbo: A Lone Star. Режиссёр: Стив Коул / Steve Cole. 2001. Великобритания, США. Продолжительность: 49 мин.
  • Легенды мирового кино. Грета Гарбо. Режиссёр: Андрей Истратов, ведущий: Константин Карасик. 2005. Россия. Телеостров, ГТРК Культура. Продолжительность: 26 мин.
  • Гарбо / Garbo. Режиссёры: Кристофер Бёрд, Кевин Браунлоу. 2005. США. Длительность: 1 час 25 минут. (Фильм создан к 100-летию со дня рождения Актрисы)
  • Грета Гарбо и Бетт Дэвис. Из истории театра и кино. Великие актрисы. Кинодивы 30-50-х годов XX века. Режиссёр: Светлана Аронова. 2013. Россия. Продолжительность: 49 мин.

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  2. ↑ Archives Directory for the History of Collecting in America — Фрик коллекцияһы.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118537571 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  4. ↑ (unspecified title) — Rivista del Cinematografo.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Katarina kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, SE/SSA/0009/C I/38 (1905), bildid: 00006820_00152 — Б. 118.
  6. ↑ Greta Garbo // Энциклопедия Брокгауз (нем.)
  7. ↑ Greta Garbo // Store norske leksikon (билдәһеҙ) — 1978. — ISSN 2464-1480
  8. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118537571 // Greta Garbo (нем.) — 2012—2016.
  9. ↑ Greta Garbo // SNAC (ингл.) — 2010.
  10. ↑ Garbo, GRETA // https://www.svenskagravar.se/gravsatt/37c9c2b0-4020-41d9-b351-46ea79ed5c1c — Svenskagravar.se.
  11. ↑ Find a Grave (ингл.) — 1996.
  12. ↑ Larivière M. Dictionnaire historique des homosexuel-le-s célèbres (фр.) — La Musardine, 2017. — ISBN 978-2-84271-779-7
  13. ↑ Eisner S. Bi (ингл.): Notes for a bisexual revolution — 1 — Seal Press, 2013. — 345 p. — ISBN 978-1-58005-474-4
  14. ↑ https://hedendaagsesieraden.nl/2021/11/08/henkel-grosse/
  15. ↑ Ämne: Garbo, Greta (1905-1990
  16. ↑ Greta Gustafsson blir Greta Garbo
  17. ↑ https://data.performing-arts.ch/a/1f5328e3-d0cc-42c5-ac01-e7f7cd1a3883 / под ред. Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы
  18. ↑ Travia at Imdb.com
  19. ↑ Who's Who of American Women, 1983–1984. — Marquis Who's Who. — P. 279. — ISBN 978-0-837-90413-9.
  20. ↑ Kalins Wise, Dorothy (1968-05-20). «Appraising the Most Expensive Apartment Houses in the City». New York Magazine (New York Media, LLC) 1 (7). ISSN 0028-7369. Проверено 2010-07-24.
  21. ↑ Mariani, John (1975-12-29). «The Greatest Movie Set Ever». New York Magazine (New York Media, LLC) 9 (1). ISSN 0028-7369. Проверено 2010-07-23.
  22. ↑ Goldstein, Patti (1977-12-12). «Garbo Walks». New York Magazine (New York Media, LLC) 10 (50). ISSN 0028-7369. Проверено 2010-07-23.
  23. ↑ NYTimes, 1990. Her penchant for privacy broke all of Hollywood’s rules, said her biographer, John Bainbridge. Except at the start of her career, he wrote in Garbo, she «granted no interviews, signed no autographs, attended no premieres, answered no fan mail.»
  24. ↑ Garbo’s Last Pictures
  25. ↑ Parish James Robert. The Hollywood Book of Extravagance: The Totally Infamous, Mostly Disastrous, and Always Compelling Excesses of America's Film and TV Idols. — John Wiley and Sons. — P. 78. — ISBN 978-0-470-05205-1.
  26. ↑ Becky Ohlsen. Stockholm. — Lonely Planet, 2004. — P. 86–. — ISBN 9781741041729.
  27. ↑ Sweden’s new banknotes and coins 2011 йыл 27 сентябрь архивланған.: сообщение на официальном сайте Банка Швеции. (инг.)(англ.)  (Тикшерелеү көнө: 7 апрель 2011)(Проверено 7 апреля 2011)
  28. ↑ Новые лица шведских крон 2011 йыл 30 май архивланған. // Бонистика. Энциклопедия банкнот мира. — 6 апреля 2011. (Тикшерелеү көнө: 3 август 2011)(Проверено 3 августа 2011)

Һылтанмалар

үҙгәртергә
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Грета_Гарбо&oldid=1182785» битенән алынған