Бысҡы үлән (рус. Телорез, лат. Stratiótes aloídes) — һыу һылыуҡасы һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Европаның уртаса өлкәләрендә, Төньяҡ Кавказда һәм Көнбайыш Себерҙә үҫә.
Күп йыллыҡ ике өйлө, 15—45 см бейеклектәге үлән. Үҫентеһе ҡыҫҡа, йәйелеүсе, һыу аҫтында. Япрағы ныҡ, ҡуйы тамыр алды розеткаларында урынлашҡан, ултырма теҙелешле, ҡылыс формаһында (сәскә атҡандан һуң һыуға бата), төбөндә — улаҡлы, ситтәре — ҡаты сәнскәкле тешле. Сәскә һабы ялпаҡ, япраҡһыҙ, япрағынан ҡыҫҡараҡ; сәскәһе эре (диам. яҡынса 2,5 см), аҡ, өс таж япраҡлы; 12 һеркәлекле ата сәскәләр оҙон сәскә һабында урынлашҡан, инә — емешлекле, ултырма теҙелешле, яңғыҙ. Июлдә сәскә ата. Емеше йомортҡа формаһында, алты ҡырлы, июлдә өлгөрә. Башлыса вегетатив юл менән үрсей.
Ябай, йәки алоэ һымаҡ бысҡы үләне билдәле, Европаның уртаса өлкәләрендә, Төньяҡ Кавказда һәм Көнбайыш Себерҙә таралған.
Күлдә, быуала, ҡылыла, һаҙлыҡта үҫә; һыуҙың һайығыуына сәбәпсе өйкөмдәр барлыҡҡа килтерә. Башҡортостандың Урал алды зоналарының урман һәм урман‑дала зоналарында һәм Башҡортостандың Урал аръяғы дала зонаһында осрай. Мал аҙығы үҫемлеге.
- Федченко Б. А. Род 66. Телорез — Stratiotes L. // Флора СССР. В 30-ти томах / Главный редактор акад. В. Л. Комаров; Редактор тома М. М. Ильин. — М.—Л.: Издательство Академии Наук СССР, 1934. — Т. I. — С. 296—297. — 302 + XVI с. — 5000 экз.
- Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 85. Stratiotes aloides L. — Телорез обыкновенный, или алоэвидный // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2002. — Т. 1. Папоротники, хвощи, плауны, голосеменные, покрытосеменные (однодольные). — С. 165. — ISBN 8-87317-091-6.
