Ауыл биләмәһе
Ауыл биләмәһе — Рәсәйҙә муниципаль берәмектәрҙең бер төрө, ҡағиҙә булараҡ, дөйөм биләмәгә берләшкән бер нисә тораҡ пункта (ҡасаба, ауыл, станица, утар, ҡышлаҡ һ.б. тораҡ пунктар), уларҙа урындағы үҙидара халыҡтың үҙе тарафынан йәки вәкәләтле һайланма органдар аша ғәмәлгә ашырыла[1]. Ауыл биләмәһе муниципаль район составына инә.
Урындағы үҙидара органдары өсөн урындағы бюджетты формалаштырыу, муниципаль милек менән идара итеү, урындағы власть органдары структураһын үҙ аллы билдәләү, урындағы үҙидараны территориаль ойоштороу, йәмәғәт тәртибен һаҡлау һәм башҡалар конституцион гарантияланған вәкәләттәр булып ҡала[2].
Тасуирлама
үҙгәртергәМуниципаль берәмектәрҙең был тибы 2003 йылғы «Рәсәй Федерацияһында урындағы үҙидараны ойоштороуҙың дөйөм принциптары тураһында» законда ҡарала һәм муниципаль реформа барышында индерелә.
Ауыл биләмәһе территорияһына, ҡағиҙә булараҡ, бер ауыл торама пункты йәки халҡы 1000 кешенән ашыу булған (халыҡ тығыҙлығы юғары булған территория өсөн 3000-дән ашыу кеше) һәм (йәки) дөйөм территория менән берләштерелгән һәр береһе 1000 кешенән кәм булған (халыҡ тығыҙлығы юғары булған территория өсөн — һәр береһе 3000 кешенән кәмерәк) бер нисә ауыл торама пункты инә ала.
Ауыл биләмәһенең административ үҙәге — урындағы йолаларҙы һәм барлыҡҡа килгән социаль инфраструктураны иҫәпкә алып билдәләнә, Рәсәй Федерацияһы субъекты законына ярашлы ошо ауыл биләмәһенең вәкәләтле органы урынлашҡан торама пункт.
Составына ике һәм унан күберәк ауыл биләмәһе ингән ауыл биләмәһенең сиктәре, ҡағиҙә булараҡ, уның административ үҙәгенә тиклем йәйәүлеләр йөрөү өсөн һәм уның составына ингән бөтә тораҡ пункттарҙа йәшәүселәр өсөн эш көнө дауамында йөрөрлөк булыу иҫәпкә алып билдәләнә. Был халыҡтың тығыҙлығы түбән, алыҫ һәм барып етеүе ҡыйын булған биләмәләргә ҡағылмай.
Күсәгилешлелек
үҙгәртергәҒәмәлдә термин совет һәм иртә совет осорондағы «ауыл советы» төшөнсәһен алмаштыра, шулай уҡ йыш ҡулланылған «ауыл советы» акронимы 1990 йылдарҙа «ауыл округы» термины менән алмаштырыла, ул 2006 йылдағы муниципаль реформаға тиклем ҡулланыла. Йыш ҡына ауыл биләмәһе совет осоро ауыл советына йәки Совет осорона тиклемге һәм советтан һуңғы осор улустарына тап килә, мәҫәлән, Псков өлкәһе Псков районының «Тямша улусы» ауыл биләмәһе. Хәҙер ҡайһы бер өлкәләрҙә «ауыл советы» һүҙе ауыл биләмәһе синонимы булараҡ һаҡлана йәки исемендә ҡулланыла, мәҫәлән, Түбәнге Новгород өлкәһенең Богородский районындағы Новинский ауыл биләмәһе.
Иҫәбе
үҙгәртергәРәсәй буйынса дөйөм динамикаһы
үҙгәртергә| по состоянию на 01.01 |
число сельских поселений |
примечания |
|---|---|---|
| 2008 | 19 861 | Росстат мәғлүмәттәре буйынса[3] |
| 2009 | 19 863 | Росстат мәғлүмәттәре буйынса[4] |
| 2010 | 19 591 | Росстат мәғлүмәттәре буйынса[5] |
| 2011 | 18 996 | Росстат мәғлүмәттәре буйынса[6] |
| 2012 | 18 833 | Росстат мәғлүмәттәре буйынса[7] |
| 2013 | 18 722 | Росстат мәғлүмәттәре буйынса[8] |
| 2014 | 18 525 | Росстат мәғлүмәттәре буйынса[9] |
| 2015 | 18 654 | Росстат мәғлүмәттәре буйынса[10] |
| 2016 | 18 177 | Росстат мәғлүмәттәре буйынса[11] |
| 2017 | 18 101 | Росстат мәғлүмәттәре буйынса[12] |
| 2018 | 17 772 | Росстат мәғлүмәттәре буйынса[13] |
| 2019 | 17 380 | Росстат мәғлүмәттәре буйынса[14] |
| 2020 | 16 821 | Росстат мәғлүмәттәре буйынса[15] |
| 2021 | 16 332 | Росстат мәғлүмәттәре буйынса[16] |
Яңыртылған мәғлүмәттәр буйынса, 2021 йылдың 1 ғинуарына 16 248 ауыл биләмәһе иҫәпләнә[17][18].
Рәсәй Федерацияһы субъекттары буйынса
үҙгәртергәБөтә муниципаль райондарҙы ҡала округтарына үҙгәртеү менән бәйле, 2020 йылға ауыл биләмәләре Калининград, Магадан, Мәскәү һәм Сахалин өлкәләрендә бөтөнләй юҡ. Шулай уҡ 2020 йылда Ставрополь крайының бөтә ауыл биләмәләре бөтөрөлә, ә 2021 йылда муниципаль райондарҙы муниципаль округтарға үҙгәртеү менән бәйле Удмуртияның ауыл биләмәләре бөтөрөлә.
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ Федеральный закон Российской Федерации от 6 октября 2003 г. № 131-ФЗ «Об общих принципах организации местного самоуправления в Российской Федерации». Дата обращения: 10 июнь 2014. Архивировано 18 июнь 2015 года.
- ↑ Конституционно-правовые гарантии местного самоуправления в Российской Федерации [Текст] : монография / М. С. Шайхуллин. — Москва : Юрлитинформ, 2016. — 304 с. http://www.eurasialegal.info/index.php?option=com_content&view=article&id=5025:2016-05-05-05-18-46&catid=344:-2016&Itemid=38 2016 йыл 3 ноябрь архивланған.
- ↑ Росстат. Муниципальные образования. Статистический бюллетень на 1 января 2008 года. Дата обращения: 14 сентябрь 2020. Архивировано 22 август 2020 года.
- ↑ Росстат. Муниципальные образования. Статистический бюллетень на 1 января 2009 года. Дата обращения: 14 сентябрь 2020. Архивировано 22 август 2020 года.
- ↑ Росстат. Число муниципальных образований по Российской Федерации и по субъектам Российской Федерации на 1 января 2010 года. Дата обращения: 14 сентябрь 2020. Архивировано 14 апрель 2021 года. 2021 йыл 14 апрель архивланған.
- ↑ Росстат. Число муниципальных образований по субъектам Российской Федерации на 1 января 2011 года. Дата обращения: 28 февраль 2012. Архивировано 28 июнь 2013 года. 2013 йыл 28 июнь архивланған.
- ↑ Росстат. Число муниципальных образований по субъектам Российской Федерации на 1 января 2012 года. Дата обращения: 22 сентябрь 2012. Архивировано 27 февраль 2013 года. 2013 йыл 27 февраль архивланған.
- ↑ Росстат. Число муниципальных образований по субъектам Российской Федерации на 1 января 2013 года. Дата обращения: 19 июль 2014. Архивировано 17 октябрь 2014 года. 2014 йыл 17 октябрь архивланған.
- ↑ Росстат. Число муниципальных образований по субъектам Российской Федерации на 1 января 2014 года. Дата обращения: 19 июль 2014. Архивировано 11 июль 2019 года. 2019 йыл 11 июль архивланған.
- ↑ Росстат. Число муниципальных образований по субъектам Российской Федерации на 1 января 2015 года. Дата обращения: 31 август 2020. Архивировано 10 октябрь 2017 года. 2017 йыл 10 октябрь архивланған.
- ↑ Росстат. Число муниципальных образований по субъектам Российской Федерации на 1 января 2016 года. Дата обращения: 31 август 2020. Архивировано 29 март 2017 года. 2017 йыл 29 март архивланған.
- ↑ Росстат. Число муниципальных образований по субъектам Российской Федерации на 1 января 2017 года. Дата обращения: 31 август 2020. Архивировано 31 март 2022 года. 2022 йыл 31 март архивланған.
- ↑ Росстат. Число муниципальных образований по субъектам Российской Федерации на 1 января 2018 года. Дата обращения: 31 август 2020. Архивировано 1 апрель 2022 года. 2022 йыл 1 апрель архивланған.
- ↑ Росстат. Число муниципальных образований по субъектам Российской Федерации на 1 января 2019 года. Дата обращения: 31 август 2020. Архивировано 31 март 2022 года. 2022 йыл 31 март архивланған.
- ↑ Росстат. Число муниципальных образований по субъектам Российской Федерации на 1 января 2020 года. Дата обращения: 31 август 2020. Архивировано 22 август 2020 года. 2020 йыл 22 август архивланған.
- ↑ 16,0 16,1 Росстат. Число муниципальных образований по субъектам Российской Федерации на 1 января 2021 года. Дата обращения: 2 июль 2021. Архивировано 8 октябрь 2021 года.
- ↑ 17,0 17,1 Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года. Дата обращения: 27 апрель 2021. Архивировано 2 май 2021 года.
- ↑ 18,0 18,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года. Дата обращения: 3 август 2021. Архивировано 3 август 2021 года.
- ↑ 19,0 19,1 Республика Крым и Севастополь расположены на территории, присоединение которой к России не получило международного признания
- ↑ 20,0 20,1 20,2 в 2014—2016 Республика Крым и Севастополь составляли Крымский федеральный округ
- ↑ до 2005—2006: Пермская область и Коми-Пермяцкий автономный округ
- ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 до 2018 года в состав Бурятия и Забайкальский край входили в состав Сибирского федерального округа
- ↑ до 2007 также: Таймырский Долгано-Ненецкий и Эвенкийский автономные округа
- ↑ до 2008—2009 также: Усть-Ордынский Бурятский автономный округ
- ↑ до 2008—2009: Читинская область и Агинский Бурятский автономный округ
- ↑ до 2007—2008: Камчатская область и Корякский автономный округ
Һылтанмалар
үҙгәртергәАуыл биләмәһе // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 19 ноябрь 2022)