Википедия

Альфред Хичкок

Сэр А́льфред Джозеф Хичкок[16][17] ингл. Sir Alfred Joseph Hitchcock, (ингл. Sir Alfred Joseph Hitchcock; 13 август 1899 йыл — 29 апрель 1980 йыл) — Бөйөк Британия һәм АҠШ кинорежиссёры, продюсер, сценарист. 1939 йылғаса Бөйөк Британияла эшләй, шунан — АҠШ-та.

Альфред Хичкок
ингл. Alfred Hitchcock
Рәсем
Зат ир-ат[1][2]
Гражданлыҡ  Бөйөк Британия[3]
 Америка Ҡушма Штаттары[4]
Тыуған ваҡыттағы исеме ингл. Alfred Joseph Hitchcock
Псевдоним Hitchcock
Ҡушамат Hitch һәм Le Maître du suspense
Тыуған көнө 13 август 1899({{padleft:1899|4|0}}-{{padleft:8|2|0}}-{{padleft:13|2|0}})[2][1][5][…]
Тыуған урыны Лейтонстоун[d], Уолтем-Форест[d], Ҙур Лондон[d], Англия, Бөйөк Британияның һәм Ирландияның берләшкән короллеге[d][2][6][7]
Вафат булған көнө 29 апрель 1980({{padleft:1980|4|0}}-{{padleft:4|2|0}}-{{padleft:29|2|0}})[2][8][9][…] (80 йәш)
Вафат булған урыны Бель-Эйр[d], Лос-Анджелес, Калифорния, Америка Ҡушма Штаттары[10][11][12]
Үлем төрө тәбиғи үлем[d]
Үлем сәбәбе бөйөр етешмәүсәнлеге[d]
Атаһы William Hitchcock[d]
Хәләл ефете Алма Ревиль[d][7]
Балалары Патриция Хичкок[d]
Туған тел инглизсә
Һөнәр төрө кинорежиссёр, сценарий яҙыусы, кинопродюсер, монтажёр, телепродюсер, кино актёры, телережиссёр, оператор-постановщик, режиссёр, продюсер, актёр
Уҡыу йорто Лондон университеты
Tower Hamlets College[d]
Salesian College[d]
Әүҙемлек осороноң тамамланыуы 1980
Әҫәрҙәр исемлеге Alfred Hitchcock bibliography[d]
Фильмография Фильмография Альфреда Хичкока[d]
Архивы хранятся в Margaret Herrick Library[d][13]
Жанр фильм-триллер[d], фильм ужасов[d], немое кино[d], фильм-драма[d], психологический фильм ужасов[d], нуар[d], фильм-тайна[d], приключенческий фильм[d], фильм ужасов о природе[d], психологический фильм-триллер[d], криминальная драма[d], криминальный триллер[d], боевик[d] һәм фэнтезийный фильм[d]
Йоғонто яһаусы Фридрих Вильгельм Мурнау[d][7]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Бейеклеге/буйы 170 сантиметр
Изображение памятной доски
Хеҙмәттәре тупланмаһы Центр искусств королевы Софии[d] һәм Harvard Film Archive[d][14]
Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы эштәре авторлыҡ хоҡуҡтары менән яҡланған[d]
Досье в Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы[d][15]
 Альфред Хичкок Викимилектә

Хичкок — «триллер» жанрында эшләгән кинорежиссёр (ингл. thrill — «ҡалтырау») һәм «саспенс» (ингл. suspense — «көсөргәнеш»). Хичкок фильмдарында һағайтыу, хафалы көтөү атмосфераһы тыуҙыра белә.

Ғүмеренең һуңғы йылында Америка кино институты премияһы ала, ә королева Елизавета II рыцарь исеме бирә.

Сығышы

үҙгәртергә

Альфред Хичкоктың ҡарт олатаһы Чарльз Хичкок Лондон янындағы Стратфордта йәшәгән һәм балыҡсылыҡ менән шөғөлләнгән[сығанаҡ 1497  көн күрһәтелмәгән]. Уның улы Джозеф та атаһы, ағалары һәм иптәштәре менән бергә башта балыҡсылыҡ кәсебе менән аҡса эшләгән, 1851 йылда ирланд ҡыҙы Энн Махониға өйләнгәс, тиҙҙән был шөғөлөн ташлай һәм йәшелсә менән сауҙа итә башлай. Джозеф менән Энндың туғыҙ балаһы була. Альфред Хичкоктың буласаҡ атаһы Уильям, тормош юлын һайлап, атаһы юлынан китергә була. 1887 йылда ул никахка инә. Өс йылдан һуң, 1890 йылда, атаһының хөрмәтенә аталған Уильям исемле улы тыуа, ә тағы ике йылдан һуң (1892 йылда) ҡыҙы, Эллен Кэтлин донъяға килә. 1896 йылда ғаилә Лейтонстонға күсенеп килә, унда Хичкоктар бәләкәй генә генә йорт һалалар. Ул ваҡытта Лейтонстоун Лондондың ҙур булмаған ҡалаһы булған, ул Лондондың үҙәк өлөшөнән төньяҡҡа ҡарай 5 миль алыҫлыҡта, Темзаға ҡоя торған Ли йылғаһы янында урынлаша.

Бала сағы

үҙгәртергә

Альфред Хичкок 1899 йылдың 13 авгусында Лейтонстоунда[18], бакалеясы Уильям Хичкоктың (1862—1914) һәм Эмма Джейн Уиландың (1863—1942) католик ғаиләһендә өсөнсө бала булып тыуа[19].

1910 йылдан 1913 йылға тиклем Альфред Лондонда Изге Игнатий колледжында уҡый[19]. 1914 йылда Хичкок инженер-навигация мәктәбенә уҡырға инә[20]. Бер үк ваҡытта Лондон университетында ул сәнғәт ғилеме буйынса лекция тыңлай[19]. 1914 йылдың 12 декабрендә атаһы вафат була[19]. 1915 йылда Беренсе бөтә донъя һуғышы ваҡытында Хичкок армияға үҙ ирке менән яҙыла, ләкин артыҡ тән ауырлығы арҡаһында уны кире ҡағалар һәм резервҡа яҙалар, унда ул шартлатыу эшен өйрәнә[20].

Үҫеше

үҙгәртергә

1920 йылдан Хичкок кинстудияла электрик булып эшләй башлай[19]. Тиҙҙән ул реклама бүлегенең рәссамы булып китә. Шул уҡ 1920 йылда Альфред «Famous Players-Lasky» кинокомпанияһында титрҙар дизайнеры булып эшкә урынлаша. Башта уның бурысына титрҙар өсөн актёрҙарҙың исемдәре менән карточкалар яһау инә, артабан ул сценарийҙар ижад итә һәм режиссёрҙарға ассистентлыҡ итә башлай.

1921 йылда «Famous Players-Lasky» компанияһына буласаҡ ҡатыны Альма Ревилдең монтажлаусыһы булып эшкә килә[19].

1922 йылда Хичкок — режиссёрҙаш ролендә — «Всегда говори своей жене» фильмын һәм тамаланмай ҡалған «Номер 13» фильмын төшөрә[19].

1923 йылда «Женщина — женщине» фильмын төшөрөү үтә. Был төшөрөүҙә Хичкок сценарий авторҙашы, рәссам-ҡуйыусы һәм режиссёр ассистенты ролендә эшләй[19]. Шул уҡ йылда Альфред Альмаға тәҡдим яһай.

Режиссёр ролендә Альфред Хичкок 1925 йылда үҙенең тәүге «Сад наслаждений» (ингл. The Pleasure Garden) фильмын төшөрә, ул Мюнхендә төшөрөлә һәм инглиз-герман производствоһы фильмы һанала[21].

1926 йылда ул үҙенең беренсе «Жилец» триллерын төшөрә. 1926 йылда «Горный орёл» фильмын төшөрә, ул һаҡланмаған һәм Британия кино институты эҙләй торған 75 фильм исемлегенә инә (мөһимлеге буйынса беренсе урында тора)[22].

ЮНЕСКО 1925 йылдан 1929 йылға тиклем Хичкок төшөргән туғыҙ телһеҙ фильмды бөтә донъя мираҫы исемлегенә индерә: «Хичкоктың иртә фильмдарында уның өсөн хас булған күп кенә мотивтар һәм маниялар һиҙелә», - тип аңлаталар ЮНЕСКО-ла режиссёрҙың әлеге кинотаҫмалары тураһында[23][24].

Уға прокатта ҙур уңыш яулаған беренсе тауышлы — «Шантаж» (1929) фильм ҡарай. Жорж Садуль фекере буйынса: «Был постановкала ул яҡшы эшләнгән детектив сюжетҡа ла, кино төшерөү өлкәһендә техник яңылыҡҡа ла (монтаж, тауыш контрапункты һ. б.) айырым әүәҫлеген күрһәтә, бында һис шикһеҙ континенталь оҫталарҙың яңы ҡаҙаныштары сағыла»»[25].

1926 йылдың 2 декабрендә Альфред Хичкок һәм Альма Ревиль өйләнешә һәм Хичкоктың 1980 йылда вафатына тиклем бергә йәшәй. 1928 йылдың 7 июлендә Альма Ревиль берҙән-бер балаһын — Патриция Хичкокты таба, ул да актриса була.

Хичкоктың үлтереш һәм көсләү күренештәрен туранан-тура күрһәтеүҙә ихтыяжының сығанағы Британия киноцензорҙар ассоциацияһының (British Board of Film Censors) консерватизмына бәйле, ул барлыҡ ҡот осҡос фильмдарға ла «А» категорияһын ҡуя. Йыш ҡына, үҙ фильмдарының киң экранға сығыуын тәьмин итү өсөн, режиссерҙар бөтөнләй көс ҡулланыу күренештәренән баш тартырға мәжбүр була: айырым деталдәр менән тамашасыға был ваҡытта кадр артында кеше үлтереүҙең нимә ҡылыуын аңларға мөмкинлек биргән «ҡурҡыныс» музыка, ҡорбандар тауыштары ҡулланыла[26].

1934 йылда Хичкок алты билдәле фильмының беренсеһе булған «Человек, который слишком много знал», фильмын төшөрә[19].

Өлгөрөү йылдары

үҙгәртергә

Икенсе донъя һуғышы башланыу менән Бөйөк Британияла фильмдар сығарыу туҡтап ҡала, һәм Хичкок Голливудҡа китә (1939), унда Беверли-Хиллзда йәшәй[20]. Хичкок йондоҙло продюсер Дэвид Селзникта эшләй башлай, ул йыш ҡына ижади процесҡа ҡыҫыла, ләкин шул уҡ ваҡытта финанс һәм яҡшы матбуғат тәьмин итә. Уныҡ бәйләнештәре арҡаһында Хичкокотың беренсе Америка фильмы йылдың иң яҡшы фильмы булараҡ «Ребекка» фильмы «Оскар» яулай. Әмма фильмды сығарыу һуғышҡа әүерелә. Хичкок ни өсөн тап продюсер руль алдында торорға тейешлеген тулыһынса аңламай. Етмәһә, Селзник аңлы, аңлайышлы, ябай ҡарарҙарға ынтылып, түбәнәйтеүгә уйнай. Бәхәс «Ребекканың» финалында R хәрефе арҡаһында бәхәс сыға. Селзник литераның күтәрелеп килгән төтөн болотонда уҡылыуын теләй. Хичкок мендәрҙә булыуына ныҡыша. «Ребекканың» аҙаҡҡы монтажын продюсер яһай[27]

1942 йылдың 26 сентябрендә Лондонда Хичкоктың әсәһе — Эмма Джейн вафат була[19].

1948 йылда Хичкок үҙенең беренсе төҫлө «Верёвка» фильмын төшөрә[19].

 
Ҡатыны Альма Ревиль менән 1955 йылда

1940 йылдарҙа Хичкок йылына яҡынса берәр фильм төшөрә, ә 1948 йылдан уларҙы үҙе үк продюсерлай. Уның яртаҡан актёрҙары Кэри Грант, Джеймс Стюарт, Грейс Келли була. Карьераһының иң юғары нөктәһенә Хичкок 1950 йылдарҙа үҙенең эре бюджетлы текниколорлы — ҡайһы саҡта комедиялы («Неприятности с Гарри», «Поймать вора»), ҡайһы саҡта эстетиканы белдергән «бондианала» («К северу через северо-запад») проекттары менән эйә була. 1950 йылдарҙан башлап режиссёр телевидениела әүҙем эшләй башлай (сериал «Альфред Хичкок представляет»).

1952 йылдың 17 ғинуарында Хичкоктың ҡыҙы Джозефа О’Коннелға кейәүгә сыға, унан өс ҡыҙы тыуа: Мэри, Тереза һәм Кэтлин[19].

Альфред Америка гражданлығын 1955 йылдың 20 апрелендә алғас, АҠШ-тың тулы хоҡуҡлы гражданы булып китә[19].

Үҙҙәренең стандарт булмаған хикәйәттәре һәм тәрән психологизмы менән Европа арт-хаусына йоғонто яһаған «Окно во двор» (1954) һәм «Головокружение» (1958) фильмдарынан һуң, режиссёр тағы ла эксперименталь, хатта шаҡ ҡатырғыс алымдар ҡуллана башлай. Шау-шыулы «Психо» (1960) һәм «Птицы» (1963) картиналары Хичкоко ижадында айырым урын биләй; уларҙы ҡайһы саҡта ҡот осҡос фильмдар кеүек билдәләйҙәр.

«Марни» (1964) фильмынан башлап Хичкок эштәре тамашасы һәм тәнҡитселәр тарафынан бик тыйнак кабул ителә. Голливуд киноһына ҡарата тәнҡитле ҡараш булыуға ҡарамаҫтан Хичкокты француз «яңы тулҡыны» тәнҡитселәре ярата. 1957 йылда Эрик Ромер һәм Клод Шаброль Францияла Хичкок ижадын өйрәнеүҙе баҫтырып сығара. Буласаҡ режиссёрҙар католицизм һәм «ғәйепһеҙ» һәм «аҙ ғәйепле» герой араһында һәм «аҙ ғәйепле» антигерой һәм герой араһында «ғәйепте бүлеү» кеүек ҡабатланып килгән мотивтарға иғтибар итеп, Хичкокотың тәүге ҡырҡ дүрт фильмын өйрәнә. Франсуа Трюффо күңел асыу киноһының тышсаһы артында автор ҡарашын күреп кенә ҡалмай, ул Хичкокҡа оҡшаған бер нисә фильм төшөрә һәм үҙенең кумиры менән интервью китап баҫтырып сығара. Хичкоктың ныҡ йоғонто яһаған фмльмдары булып Шабролдең[28][29] һәм Брайан Де Пальманың фильмдары тора[30]. Һуңғыһы, «Головокружение» фильмы тураһында әйтеп, «Мин Хичкоктың грамматикаһынан күп нәмә ҡулландым», тип билдәләй[31].

2008 йылда яҙған Америка тикшеренеүсеһе Паула Маранц Коэн фекеренсә: «Хичкоктың теориясылар һәм кинематографистар өсөн ҡыҙыҡлы булыуын арттырыу мөмкин түгел. Уның ижадын өйрәнеү-киноның бөтөн тарихын өйрәнеүгә иң практик юл»[32].

Фильмографияһы

үҙгәртергә
Төп мәҡәлә: Фильмография Альфреда Хичкока

Хичкок карьераһының һөҙөмтәһе — 55 тулы метражлы кинофильмдар, уларҙың күбеһе донңя кинематографының классикаһы булып тора. Бынан тыш, Альфред Хичкок «Альфред Хичкок представляет» серияһы өсөн тағы 21 телефильм һәм ике документаль фильм төшөрә (икеһе лә 1944 йылда), тағы 2 кино эше тамамланмай ҡала.

Хичкок алдағы («Слепой») фильмы[33] ғәмәлдән сығарылғас, Дэвид Бэтиҙың «Деревня звёзд» романын экранлаштырыу өсөн хоҡуҡ һатып ала. «Слепой» фильмының сюжетында Бөйөк Британия хәрби-һауа көстәренең атом бомбаһын ташыусы осоусылары, шартлатыу механизмы сафтан сыҡҡандан һуң, заданиены үтәү өсөн үлемгә дусар була[34]. Әммә фильм продюсерланмай һәм 1962 йылда алына.

Хичкоктың фильмографияһын шартлы рәүештә бер нисә осорға бүлергә мөмкин: Тыныс йылдар, Британия классикаһы, Голливуд, Һуғыш йылдары, Стилде камиллаштырыу, Дүртенсе ун йыллыҡ, Саспенс оҫтаһы, Бөйөк оло кеше, Өйгә ҡайтыу[35].

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Deutsche Nationalbibliothek Record #118551647 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  3. ↑ LIBRIS — Национальная библиотека Швеции, 2012.
  4. ↑ Gumshoes, Dubliners and Deneuve (ингл.) // The New York Times / J. Kahn — Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2009. — ed. size: 443000 — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  5. ↑ Alfred Hitchcock (нидерл.)
  6. ↑ http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/london/8006735.stm
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Oxford Dictionary of National Biography (ингл.) / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
  8. ↑ Alfred Hitchcock // RKDartists (нидерл.)
  9. ↑ Alfred Hitchcock // SNAC (ингл.) — 2010.
  10. ↑ http://www.findadeath.com/Deceased/h/Alfred%20Hitchcock/alfred_hitchcock.htm
  11. ↑ http://www.contactmusic.com/alfred-hitchcock
  12. ↑ http://www.hollywoodsgoldenage.com/moguls/alfred_hitchcock.html
  13. ↑ Alfred Hitchcock papers, 1821 - 1979 (inclusive)
  14. ↑ http://id.lib.harvard.edu/alma/99154199724203941/catalog (ингл.) — Harvard University.
  15. ↑ https://data.performing-arts.ch/a/50f481f5-66f1-4b6c-9f0c-4f72ad08958d / под ред. Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы
  16. ↑ Ҡалып:Книга:Кино: Энциклопедический словарь
  17. ↑ Ермолович Д. И. Англо-русский словарь персоналий. — М.: Рус. яз., 1993. — 336 с. — С. 163
  18. ↑ Биография Альфреда Хичкока. Дата обращения: 13 май 2012. 2013 йыл 13 ғинуар архивланған.
  19. ↑ 19,00 19,01 19,02 19,03 19,04 19,05 19,06 19,07 19,08 19,09 19,10 19,11 19,12 Өҙөмтә хатаһы: <ref> тамғаһы дөрөҫ түгел; Ру-биография-Альфред төшөрмәләре өсөн текст юҡ
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 WebCite query result
  21. ↑ Biography (ингл.). Дата обращения: 13 май 2012. Архивировано 24 июнь 2012 года.
  22. ↑ Потерянный фильм Хичкока объявили в розыск. 10 сентябрь 2017 тикшерелгән.
  23. ↑ Фильмы Хичкока объявили наследием ЮНЕСКО. 10 сентябрь 2017 тикшерелгән.
  24. ↑ Hitchcock films awarded UNESCO status  (инг.), British Film Institute. 10 сентябрь 2017 тикшерелгән.
  25. ↑ Садуль Ж. История киноискусства. От его зарождения до наших дней. Перевод с французского издания М. К. Левиной. Редакция, предисловие и примечания Г. А. Авенариуса. — М.: Иностранная литература, 1957. — С. 310. — 464 с.
  26. ↑ Комм Д. Формулы страха. Введение в историю и теорию фильма ужасов. — БХВ-Петербург, 2012. — 232 с. — ISBN 9785977506564.
  27. ↑ Степанов В. Сила притяжения // Сеанс. — 10 мая 2012.
  28. ↑ Журнал «Сеанс» Умер Клод Шаброль  (инг.), Журнал «Сеанс». 9 август 2017 тикшерелгән.
  29. ↑ Клод Шаброль. Главный долгожитель родом из "новой волны"  (рус.), РИА Новости (20100624T1615+0400Z). 9 август 2017 тикшерелгән.
  30. ↑ Брайан Де Пальма: Мы с Тарантино - единственные, кто чтит традиции Хичкока!  (рус.), KP.RU - сайт «Комсомольской правды» (24 апрель 2013). 9 август 2017 тикшерелгән.
  31. ↑ Надо видеть: любимые фильмы Брайана Де Пальмы. tvkinoradio.ru. Дата обращения: 10 сентябрь 2017. 2017 йыл 10 сентябрь архивланған.
  32. ↑ Чарльз Барр: Любим ли мы Хичкока? | British Council. www.britishcouncil.ru. Дата обращения: 12 сентябрь 2017.
  33. ↑ Chris Gore, The 50 Greatest Movies Never Made (New York: St. Martin's Press, 1999), pg. 36
  34. ↑ Paul Stanton (David Beaty) Village of Stars, London: Michael Joseph, 1960
  35. ↑ Filmography (ингл.). Дата обращения: 14 май 2012. Архивировано 24 июнь 2012 года.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

үҙгәртергә

Әҙәбиәт

үҙгәртергә
  • Трюффо Ф. Хичкок / Перевод, фильмография, примечания М. Ямпольского и Н. Цыркун. — М.: Эйзенштейновский центр исследований кинокультуры, 1996. — 224 с.

Һылтанмалар

үҙгәртергә
  Альфред Хичкок Викиөҙөмтәлә
  Альфред Хичкок Викимилектә
  Альфред Хичкок Викияңылыҡтарҙа


  Был кинорежиссёр тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ.
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Альфред_Хичкок&oldid=1187799» битенән алынған