Абдулла (ҡала)

Рәсәйҙәге ҡала

Абдулла (рус. Абдулино) — Россия Федерацияһының Ырымбур өлкәһендә урынлашҡан ҡалаһы. Абдулла ҡала округы административ үҙәге

Абдулла
Флаг[d]Герб
Нигеҙләү датаһы 1795
Рәсем
Рәсми атамаһы Абдулино
Дәүләт  Рәсәй
Административ үҙәге Абдулла районы[d]
Административ-территориаль берәмек Абдулла ҡала округы
Сәғәт бүлкәте UTC+05:00[d]
Һыу ятҡылығы буйында урынлашҡан Сурмет
Халыҡ һаны 18 420 кеше (2021)
Диңгеҙ кимәленән бейеклек 190 метр
Майҙан 47 км²
Почта индексы 461743
Рәсми сайт mo-ab-area.orb.ru
Иң тәүге яҙма ваҡыты 1795
Урындағы телефон коды 35355
Карта
 Абдулла Викимилектә

Географияһы үҙгәртергә

Ҡала Урал алды төбәгендә, Ыҡ йылғаһы ҡушылдығы Тиреҫ йылғаһы буйында, Башҡортостан сигенән йыраҡ түгел, Ырымбур ҡалаһынан төньяҡ-көнбайышҡа табан 280 км алыҫлыҡта урынлашҡан.

Тарихы үҙгәртергә

Беренсе тапҡыр 1795 йылда 37 кешелек халҡы булған «яңы һалынған Абдулла ауылы» булараҡ телгә алына, исем ауылдың аҡһаҡалы Абдулла Яҡупов хөрмәтенә аталған булған. 1811 йылдан Абдулино тип атала башлай. Административ рәүештә Боғорослан өйәҙе составына инә. 1886—1888 йылдарҙа тимер юлы төҙөлгәндән һуң Һамар-Златоуст тимер юл станцияһы булып китә. 1895 йылда «Перов һәм Зуев» компанияһы Тиреҫ йылғаһы аръяғында ҡарабойҙайҙы ярма итеп эшкәртеү заводы төҙөй. Абдуллала ҡеүәтле пар тирмәне, элеватор төҙөлгән.

1923 йылда Абдулла ҡала статусы ала.

Халҡы үҙгәртергә

Халыҡ иҫәбе
1931[1]1939[1]1959[2]1967[1]1970[3]1979[4]1989[5]
15 10024 30029 97626 00026 01023 05422 639
1991[1]1992[1]1996[1]1998[1]2001[1]2002[6]2003[7]
22 90023 00023 60023 90024 00021 53721 500
2004[7]2005[1]2006[1]2007[1]2009[8]2010[9]2011[1]
21 50021 50021 40021 20020 76820 17320 200
2012[10]2013[11]2014[12]2015[13]2016[14]
19 93719 68719 46819 35319 320

2016 йылдың 1 ғинуарына ҡарата халҡы буйынса ҡала Рәсәй Федерацияһының 1112[15] ҡалаһы араһында [16] 375-се урында була

2019 йылдың 1 ғинуарына Рәсәйҙең 1115 ҡалаһынан 695-се урында була.

2016 йылдың 1 ғинуарына ҡарата халҡы буйынса ҡала Рәсәй Федерацияһының 1112[15] ҡалаһы араһында [17] 375-се урында була

Сәнәғәте үҙгәртергә

Сәнәғәтен, башлыса, аҙыҡ-түлек предприятиелары (икмәк , һөт комбинаттары) тәшкил итә. Тимер юл транспорты (юл машиналарын ремонтлау заводы, запас частәр заводы) һәм төҙөлөш материалдары предприятиелары. Һынамаҡ ауыл хужалығы машиналары заводы, башҡа предприятиелар. Һамар — Куйбышев тимер юлының Өфө линияһында тимер юл станцияһы[18].

Транспорт үҙгәртергә

Автомобиль юлдары бәйләнештәре

  • Р239 Ҡаҙан — Ырымбур

Тимер юл станцияһы хәрәкәте Абдулла аша тормошҡа ашырыла. Йөк ташыу Куйбышев тимер юлы (ААЙ Рәсәй тимер юлдары) буйлап башҡарыла .

Иҫтәлекле урындары үҙгәртергә

  •  Автомат тимер юл тормозын уйлап табыусы Ф. П. Казанцевтың фатир-музейы
  • Тыуған яҡты өйрәнеү музейы
  • Архитектура ҡомартҡыһы — бинаның тимер юл вокзалы (1895)[19].
  • Бөйөк Ватан һуғышы геройҙары һәйкәле
  • Һәләк булған яугир-интернационалист («афғандар») скверы

Иҫкәрмә үҙгәртергә

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 Народная энциклопедия «Мой город». Абдулино
  2. Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. Дата обращения: 25 сентябрь 2013. Архивировано 28 апрель 2013 года.
  3. Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. Дата обращения: 25 сентябрь 2013. Архивировано 28 апрель 2013 года.
  4. Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. Дата обращения: 25 сентябрь 2013. Архивировано 28 апрель 2013 года.
  5. Всесоюзная перепись населения 1989 года. Численность городского населения. Архивировано 22 август 2011 года.
  6. Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивировано 3 февраль 2012 года.
  7. 7,0 7,1 Города и районы Оренбургской области. Оренбург. Типография Оренбургстата. 2004. - 283 с. Дата обращения: 3 май 2015. Архивировано 3 май 2015 года.
  8. Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. Дата обращения: 2 ғинуар 2014. Архивировано 2 ғинуар 2014 года.
  9. Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность и размещение населения Оренбургской области. Дата обращения: 5 июнь 2014. Архивировано 5 июнь 2014 года.
  10. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Дата обращения: 31 май 2014. Архивировано 31 май 2014 года.
  11. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Дата обращения: 16 ноябрь 2013. Архивировано 16 ноябрь 2013 года.
  12. Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. Дата обращения: 2 август 2014. Архивировано 2 август 2014 года.
  13. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Дата обращения: 6 август 2015. Архивировано 6 август 2015 года.
  14. Численность населения муниципальных образований Оренбургской области на 1 января 2016 года. Дата обращения: 4 апрель 2016. Архивировано 4 апрель 2016 года.
  15. 15,0 15,1 с учётом городов Крыма
  16. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года. Таблица «31. Численность населения городов и пгт по федеральным округам и субъектам Российской Федерации на 1 января 2016 года». RAR-архив (1,0 Mб)
  17. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года. Таблица «31. Численность населения городов и пгт по федеральным округам и субъектам Российской Федерации на 1 января 2016 года». RAR-архив (1,0 Mб)
  18. Большая советская энциклопедия. Гл. ред. А. М. Прохоров, 3-е изд. Т. 1. А — Ангоб. 1969. 608 стр., илл.; 47 л. илл. и карт, 1 отд. л. табл.
  19. Станция Абдулино

Әҙәбиәт үҙгәртергә

  • Абдулино // Города России: энциклопедия. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1994. — С. 13. — 559 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-85270-026-6.
  • Абдулино // Большая советская энциклопедия: В 66 томах (65 т. и 1 доп.) / Гл. ред. О. Ю. Шмидт. — 1-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1926—1947.
  • С. М. Стрельников. Географические названия Оренбургской области. Топонимический словарь. — Кувандык, 2002.

Һылтанмалар үҙгәртергә