Ҡотоб (суфый)

Ҡотоб
	Ҡотоб
Әҫәрҙең теле	Ғәрәп теле
Ҡарата	Ghawth[d], Awtad[d], Abdal[d], Abrar[d] һәм Вәли (вазифа)

Ҡотоб (ғәр. قطب‎; рус. Кутб — «полюс») — суфыйҙарҙың изгеләр иерархияһында изгелектең юғары дәрәжәһе (әүлиә), тәриҡәттә етәксе йәки рухи остаз.

Суфыйлыҡта

Ҡотоб серле белем эйәһе һәм кешеләр менән Аллаһ араһындағы аралашсы хеҙмәтен үтәүсе тип һанала. Ул «камил инсан» булыуы менән таныла. Ҡайһы бер тикшереүселәр әйтеүенсә, «ҡотоб» төшөнсәһе шиғыйҙарҙан алынған^[1]. Суфыйлыҡ тәғлимәтенә ярашлы, донъяла бер үк ваҡыт арауығында бер генә ҡотоб булыуы мөмкин. Шуға күрә уны йыш ҡына «ваҡыт полюсы» (قطب الوقت‎, ҡотоб әл-ваҡыт), «заман хужаһы» (صاحب الزمان‎, сәхиб әз-заман) йәки «ваҡыт ир-аты» (перс. مرد وقت‎, мәрд-и ваҡыт) тип атағандар^[1].

Ҡотобтарҙың барлығын бөтә суфыйҙар ҙа таныған. Ҡотоб һәм суфый иерархияһының башҡа ағзалары IX быуат аҙағында уҡ Сәхлә әт-Тустари һәм Әл-Хәким әт-Тирмизи тарафынан телгә алына^[1].

Ҡотоб, уның функциялары һәм һәләттәре тураһында тәғлимәт Ибн Араби хеҙмәттәрендә башлана, һәм уның эйәрсендәре эшләп бөтөрә. Ҡотобтың функцияһы — «наиблыҡ» йәки «Аллаһтың Ерҙә вәкиллеге».

Ҡотоб үҙенә буйһонған «изгеләр» — автад, абдал, ноҡаба һәм башҡалар ярҙамында Аллаһҡа ризалығындағы донъя тәртибен һаҡларға тәғәйенләнә^[1].

Иҫкәрмәләр

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Ислам: ЭС, 1991

Һылтанмалар

Кныш, А. Д. Кутб // Ислам: энциклопедический словарь / Отв. ред. С. М. Прозоров. — М. : Наука, ГРВЛ, 1991. — С. 144—145. — 315 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-02-016941-2.
Али-заде, А. А. Кутб // Исламский энциклопедический словарь. — М. : Ансар, 2007. — 400 с. — (Золотой фонд исламской мысли). — 3000 экз. — ISBN 5-98443-025-8 (рус.).

[Ислам:_ЭС—1991——-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Ислам: ЭС, 1991

[1]