Түргеяҡ

Түргеяҡ
	Озеро
Түргеяҡ
Морфометрия
Абсолют бейеклеге	320 м
Үлсәме	6,9 × 6,3 км
Майҙаны	26,4 км²
Яр һыҙаты	27 км
Иң тәрән урыны	34 м
Уртаса тәрәнләк	19,2 м
Гидрология
Үтә күренеүсәнлеге	17,5 м
Бассейн
Площадь бассейна	76 км²
Урынлашыуы
	55°09′ с. ш. 60°04′ в. д.HGЯO
Ил	Рәсәй Федерацияһы;
РФ субъекты	Силәбе өлкәһе
Идентификаторы
	Код в ГВР: 14010500811111200008486
	Регистрационный номер в ГКГН: 0324930
	Түргеяҡ
	Түргеяҡ
	Түргеяҡ Викимилектә

Түргеяҡ (рус. Тургояк) — Рәсәй Федерацияһы Силәбе өлкәһенең күле, Мейәс янында урынлашҡан.

Этимологияһы

Башҡорт теленән «түрге яҡ» һүҙбәйләнешенән килгән тип аңлата географ, топонимдар белгесе Шувалов Николай Иванович ^[1].^[2]

Шулай уҡ "тургай аяҡ", "түр ҡояҡ" тигән варианттар ҙа осрай, әммә улары аныҡ ҡына аңлатма түгел ^[3].

Тасуирлама

Тәбиғәт ҡомартҡыһы.

Акватория майҙаны 2638 гектар. Күл грунт һыуҙары менән, атмосфера яуым-төшөмдәренең бөтә инфильтрацияһы менән, шулай уҡ ҙур булмаған йылғалар, шишмәләр иҫәбенә туҡлана.

Түргәяҡтың һыуйыйғыс майҙаны 476 квадрат километр, уның төньяҡтан көньяҡҡа оҙонлоғо 12,5 километр, көнбайыштан көнсығышҡа — 11,0 километр^[4].

Күл көҙгөһө майҙаны — 26,4 квадрат километр. Уртаса тәрәнлеге — 19,1 м, максималь тәрәнлеге — 36,5 метр. Үтәҙеклеге 10 метрҙан 17,5-кә тиклем тәшкил итә ^[4], был күрһәткес буйынса күл Рәсәйҙә икенсе урында^[5].

Түргеяҡ күленән 3 км төньяҡ-көнбайышта, уның үҙәгенән 7,2 км алыҫлыҡта Варган тауы түбәһе урынлашҡан.

Утрауҙары

Күл кимәленән 10-12 утрау иҫәпләп була. Уларҙың иң ҙуры — Вера (Пинаев) утрауы (һыу ҡайтҡанда - ярымутрау), Крестовый ярымутрауы (һыу ташҡанда утрауға әйләнә).

Күл буйында йәшәгән боронғо кешеләрҙең эҙҙәре табылған. Иң билдәлеләре Вера утрауындағы мегалиттар. Бында археологик ҡомартҡылар тотош комплекс (бер нисә тиҫтә) тәшкил итә. Бында боронғо дольмен, кәшәнә, таш онтағыстар табылған. Уларҙың йәше — яҡынса 6 мең йыл ^[6].