Суҡраҡлы ҡаласығы

Археологик ҡомартҡы

Суҡраҡлы ҡаласығы (рус. Чукраклинское городище) — Башҡортостан Республикаһының Шишмә районы Суҡраҡлы ауылы эргәһендә урынлашҡан VIII быуаттың 2 се яртыһы — IX быуаттарға ҡараған археологик ҡомартҡыһы[1][2][3]

Суҡраҡлы ҡаласығы
Дәүләт  Башҡортостан Республикаhы
Административ-территориаль берәмек Шишмә районы

Тасуирламаһы

үҙгәртергә

Урынлашыуы

үҙгәртергә

Суҡраҡлы ҡаласығы Башҡортостан Республикаһының Шишмә районы Суҡраҡлы ауылынан көнсығышҡа ҡарай 1,5 км алыҫлыҡта Дим йылғаһының уң ярында урынлашҡан. Ауылдан район үҙәгенә тиклем (Шишмә) — 31 км, ауыл советы үҙәгенә тиклем (Дурасов) — 9 км. Яҡындағы тимер юл станцияһы (Шөңгәккүл) — 7 км

Табылдыҡтар

үҙгәртергә

Ҡаласыҡ майҙаны археологик тикшеренеүҙәр маҡсатында ҡаҙылған. Ул 2 ур[4] менән һаҡланған.

Ҡаҙыныу эштәре ваҡытында табылған балсыҡ һауыттарҙың муйындары соҡорло биҙәк, ҡыя һыҙыҡтар, тамсы рәүешендәге тар һырҙар менән биҙәлгән. Ҡараяҡуп мәҙәниәте һауыттары ярсыҡтарынан ғибәрәт.

Ҡараяҡуп мәҙәниәте IX-Х быуаттарҙағы Тарихи Башҡортостан сиктәренә инә. Ҡайһы берҙә уны иртә башҡорттар мәҙәниәте тип тә атайҙар.

Ҡараяҡуп мәҙәниәтенә ҡараған күп һанлы ҡомартҡылар — борон халыҡ йәшәгән урындар. Улар убаларҙа урынлашып, бер йә ике бейек булмаған ур һәм соҡор менән уратып алынған була[5].

Ҡомартҡы ҡаласыҡ материалдары Башҡорт дәүләт университеты фондында һаҡлана[6].

Асыш тарихы

үҙгәртергә

Ҡаласыҡ 1973 йылда археолог Васюткин Сергей Михайлович, археолог, тарих фәндәре докторы, профессор, Рәсәй Фәндәр академияһы академигы Владимир Степанович Горбунов тарафынан асыла һәм өйрәнелә.

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. Суҡраҡлы ҡаласығы//Башҡорт энциклопедияһы(недоступная ссылка)
  2. Л. А. Голубева. Археологические памятники// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 2-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
  3. Городище//Большая российская энциклопедия 2020 йыл 16 сентябрь архивланған.
  4. ур — ғәҙәттә, тәрән, тар итеп ҡаҙылған соҡор, тупрағын алдына өйөп, тәрән, тар итеп ҡаҙған хәрби нығытма — Башҡорт теленең һүҙлеге. 2 томлыҡ. — Мәскәү, 1993. — 2-се том, 476-сы бит
  5. Исторические памятники
  6. Суҡраҡлы ҡаласығы//Башҡорт энциклопедияһы(недоступная ссылка)

Һылтанмалар

үҙгәртергә
  • Городище// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 7-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
  • Матвеева Г. И. Памятники караякуповского типа в Приуралье//Из истории Среднего Поволжья и Приуралья. Куйбышев, вып.5, 1975, с. 19; Генинг В. Ф., 1972, с. 270—272.
  • Л. А. Голубева. Археологические памятники// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 2-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
  • Л. А. Монгайт. Археологическая культура// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 11 т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
  • Музей археологии и этнографии. Каталог. Уфа, 2007.
  • Археология и этнография Башкирии. В 5 т. Уфа, 1962—1973.
  • Археологическая карта Башкирии. М., 1976.
  • Археологические памятники Башкортостана //История культуры Башкортостана: Комплект научных и учебных материалов. Вып. 6. Уфа, 1996.