Сабитов Хәй Сабит улы
Сабитов Хәй Сабит улы (15 сентябрь 1915 йыл, Яңы Ҡанысар ауылы, Мамадышский өйәҙе, Ҡазан губернаһы, Рәсәй империяһы — 24 декабрь 1993 йыл, Ижевск, Удмурт Республикаһы) — удмурт совет йырҙар яҙыусы шағиры (татар сығышлы), радиожурналист. СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы(1964). УАССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1965).
| Сабитов Хәй Сабит улы | |
| Зат | ир-ат |
|---|---|
| Тыуған көнө | 15 сентябрь 1915 |
| Тыуған урыны | Новый Каенсар[d], Q48530291?, Мамаҙыш өйәҙе[d], Ҡазан губернаһы, Рәсәй империяһы |
| Вафат булған көнө | 24 декабрь 1993 (78 йәш) |
| Вафат булған урыны | Ижевск, Рәсәй |
| Һөнәр төрө | шағир |
| Уҡыу йорто |
Удмурт дәүләт университеты А. М. Горький исемендәге әҙәбиәт институты |
Биографияһы
үҙгәртергәХәй Сабит улы Сабитов 1915 йылдың 15 сентябрендә Яңы Ҡанысар ауылында (хәҙер — Татарстандың Күкмор районы) крәҫтиән ғаиләһендә тыуа. 1930 йылда Ҡазан финанс-иҡтисад техникумын тамамлай һәм Ижевскиға килә. Бында Сабитов урындағы Дәүләт банкында кредит инспекторы булып эшләй. 1943 йылда Удмурт дәүләт педагогия институтының тел һәм әҙәбиәт факультетын тамамлай, 2-се курста уҡыған саҡтан алып урындағы радиола яңылыҡтар дикторы булып эшләй — Бөйөк Ватан һуғышы фронттарынан килгән хәбәрҙәрҙе удмурт телендә уҡый.[1].
1950 йылда Удмурт АССР-Ы Яҙыусылар союзы тәҡдиме менән М. Горький исемендәге Әҙәбиәт институтына уҡырға инә, уны тамамлағас, ҡайтып Ижевскиға ҡайта һәм радиола әҙәби-драматик тапшырыуҙарҙың мөхәррире булып эшләй. 1964 йылда СССР Яҙыусылар союзына ағза итеп алына. Бер йылдан һуң уңышлы эштәре өсөнуға «УАССР Атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре» исеме бирелә[2].
Ижады
үҙгәртергәХәй Сабитовтың тәүге шиғыры «улон Шудо» (с удм. — «Бәхетле тормош») 1938 йылда Удмурт АССР-ы Яҙыусылар союзының «Сүкеш» журналында баҫылып сыға. Һуңыраҡ Удмуртияның билдәле композиторҙары менән берлектә 100-гә яҡын йыр яҙа, халыҡ араһында уның шаян йырҙары «Паймод, эке» (с удм. — «Ну и удивишься, брат»), «Вождэ эн вай» (с удм. — «Не исердись»), «Эсьмаса» (с удм. — «Даже») һәм башҡалар ысын танылыу ала[3]
1975 йылда «Яратӥсько» (с удм. — «Лбюлю») Гшиғырҙар йыйынтығы өсөн Сабитов УАССР Дәүләт премияһына лайыҡ була.
Сабитов милли шиғриәттә яңы жанрға нигеҙ һалыусы тип һанала — уның ҡәләме аҫтынан «веноксонетов» тип аталған 15 әҫәре баҫылып сыға, унда артабанғы һәр шиғыр юлыалдағы шиғыр юлынан башлана, ә һуңғы юлы алдағы барлыҡ юлдарҙы ла «онотмай»[4].
Библиография
үҙгәртергәЙыр һәм шиғырҙар йыйынтыҡтары:
- Әммә Кылбуръес кырӟанъес (1953)
- Кырӟанъесы тыныд: Кылбуръес (1962)
- Арган кырӟа: Кылбуръес әммә кырӟанъес (1971)
- Яратӥсько: кырӟанъес әммә Кылбуръес (1975)
- Улон — кырӟан: Кылбуръес (1985)
Сонеттар, йырҙар һәм шиғырҙар йыйынтығы:
- Радость: Венок сонетов, стихи и песни (1973)
Балалар өсөн поэмалары:
- Куноын (1967)
- Даур гырлы (1981)
Шиғырҙар тәржемәһе:
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ Урок мужества с ижевским поэтом, краеведом Сергеем Жилиным, Мангазея (21 июнь 2016). 10 ноябрь 2019 тикшерелгән.
- ↑ Писатели и литературоведы Удмуртии: Биобиблиографический справочник, 2006
- ↑ От Британии до Удмуртии // Известия Удмуртской Республики. — 2015. — № 091 (4374).
- ↑ Романова, Кристина. 100-летний юбилей поэта Гая Сабитова отмечают в Удмуртии, Известия Удмуртской Республики (16 сентябрь 2015). 10 ноябрь 2019 тикшерелгән. 2019 йыл 13 ноябрь архивланған.
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- Удмуртская Республика. Культура и искусство: Энциклопедия / гл. ред. А. Е. Загребин. — Ижевск : Удмуртский институт истории, языка и литературы УрО РАН, 2012. — С. 403. — 540 с. — 300 экз. — ISBN 978-5-901304-62-4.
- Писатели и литературоведы Удмуртии: Биобиблиографический справочник / Сост. А. Н. Уваров. — Ижевск, 2006. — 220 с. — 2000 экз. — ISBN 5-9631-0005-4.
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Вячеслав Ар-Серги Наш Гай агай // Известия Удмуртской Республики. — 2015. — № 092 (4375).