Муниципалитет

Муниципалитет (нем. Munizipalität, франц. municipalité, от лат. municipiummunicipium) - аныҡ билдәләнгән территорияһы һәм ошо территорияла йәшәгән халҡы  (биләмә, ҡала, ҡасаба йәки ауыл) булған үҙидаралы дәүләт административ-территориаль берәмек.

Ҡайһы бер сит ил илдәрҙең һайланып ҡуйылған органы.

Донъяның төрлө илдәрендә муниципалитеттар тип ике типтағы административ берәмектәр атала:

• Ҡала муниципалитеттары — административ берәмек, нигеҙҙә ҡала территорияһын (ҡағиҙә булараҡ, эре) һәм  шул уҡ кимәлдәге, күбеһенсә ауыл райондарын үҙ эсенә алған административ берәмек. Был осраҡта идара органдары  булып мэр һәм ҡала советы (йәки муниципаль совет) тора.
• Ҡайһы бер илдәрҙә муниципалитет, уларҙа ҡалалар һанына ҡарамаҫтан, бер кимәлдәге (ғәҙәттә 2-се йәки 3-сө) административ берәмек булып тора. Шундай илдәрҙең күпселегендә муниципалитет — һайлау органдары менән идара ителгән иң бәләкәй  административ берәмек. Был осраҡта муниципалитет төшөнсәһе  общинаһы, коммуна һәм волость  атамаларының синонимы булып тора һәм рус телендә,  оригинал телдә шундай һүҙ ҡулланылғанда ғына, файҙаланыла. Шул уҡ ваҡытта  ҡайһы бер телдәрҙә уға тура килгән һүҙ (мәҫәлән, ингл. municipality)  урындағы административ берәмектәрҙе аңлатыу, атап әйткәндә "коммуна" һәм "община" һүҙҙәрен тәржемә итеү өсөн төп атама булып тора.

Рәсәйҙә муниципаль берәмек термины федерация субъекттарынан (йәғни 2-се йәки 3-се кимәл) айырмалы үҙидаралыҡтар булған муниципаль берәмектәр өсөн дөйөм һүҙ булараҡ ҡулланыла. Ҡайһы бер осраҡтарҙа (мәҫәлән, Ярославль), ҡала парламенты муниципалитет тип атала. 

Башҡа илдәрҙә

Муниципалитет түбәндәге илдәрҙә административ берәмек булып тора:

2-се кимәл

• Әзербайжан муниципалитеттары (әзерб. bələdiyyə(lər)bələdiyyə(lər))
• Ангола муниципалитеттары (порт. município(s))
• Бразилия муниципалитеттары (порт. municípios)
• Бермуд муниципалитеттары (ингл. municipalities) — 2 ҡала
• Венесуэла муниципалитеттары (исп. municipios)
• Гватемала муниципалитеттары (исп. municipios)
• Гондурас муниципалитеттары (исп. municipios)
• Грузия муниципалитеттары (груз.
  მუნიციპალიტეტი)
• Доминикан Республикаһы муниципалитеттары (исп. municipios)
• Индонезияның ҡала муниципалитеттары (индон. kota)
• Камбоджа муниципалитеттары (кхмер. ក្រុង, кронг) — ҡала
• Эстония муниципалитеттары (эст. kohalik omavalitsus) — үҙидаралыҡтың иң бәләкәй административ берәмеге.

3-се кимәл

• Аргентина муниципалитеттары (исп. municipio(s))
• Боливия муниципалитеттары (исп. municipios)
• Зимбабве муниципалитеттары (ингл. municipalities)

4-се кимәл

• Испания муниципалитеттары (исп. municipios)^[es]

Ҡылым

Муниципаль ҡылымы  Рәсәйҙә, Украинала һәм башҡа постсовет илдәрҙә ҡала милкендәге объекттарға ҡарата ҡулланыла.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Муниципий
• Муниципаль булмаған территория
• Урындағы үҙидаралыҡ

Һылтанмалар

• Муниципальные учреждения // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)

• Российский журнал «Муниципалитет 2011 йыл 24 июнь архивланған.»
• Положение о муниципалитете внутригородского муниципального образования Отрадное в городе Москве 2011 йыл 4 июль архивланған.