Лена
Ле́на (саха Өлүөнэ, бүр. Зγлхэ) — Рәсәйҙәге йылға, Көнсығыш Себерҙең иң ҙур йылғаһы[2]. Төньяҡ Боҙло океандың Лаптевтар диңгеҙенә ҡоя. Донъяла оҙонлоғо буйынса унынсы һәм тулы һыулығы буйынса һигеҙенсе йылға.
| Лена | |
|---|---|
| саха Өлүөнэ | |
 «Лена бағаналары» | |
| Характеристика | |
| Оҙонлоғо | 4400 км |
| Бассейн | 2 490 000 км² |
| Һыу сығымы | 16 350 [1] м³/с (тамағынан 4,7 км алыҫлыҡта) |
| Һыу ағымы | |
| Инеше | Байкал һырты |
| · Урынлашыуы | Качуг районы |
| · Бейеклеге | 1650 м |
| · Координаталар | 53°56′00″ с. ш. 108°05′01″ в. д.HGЯO |
| Тамағы | Лаптевтар диңгеҙе |
| · Урынлашыуы | Булун улусы |
| · Бейеклеге | 0 м |
| · Координаталар | 72°24′42″ с. ш. 126°41′05″ в. д.HGЯO |
| Йылға ауышлығы | 0,375 м/км |
| Урынлашыуы | |
| Һыу бассейны | Лаптевтар диңгеҙе |
| Ил |  Рәсәй Федерацияһы
|
| Регион | Иркутск өлкәһе,Саха Республикаһы |
| РДҺР | 18030900112117500000010, 18030300212117200000003 һәм 18030700112117400000000 |
| Лена Викимилектә | |
.jpg)
Иркутск өлкәһе һәм Саха Республикаһы территорияһы аша аға, ҡайһы бер ҡушылдыҡтары Байкал аръяғы, Красноярск, Хабаровск крайҙарына, Бүрәт Республикаһына һәм Амур өлкәһенә ҡарай. Лена — бассейны тулыһынса ил сиктәрендә булған Рәсәйҙәге иң ҙур йылға[3].
География
үҙгәртергә
Оҙонлоғо — 4400 км, бассейн майҙаны — 2490 мең км².
Байкалдан 7 км көнбайыштараҡ урынлашҡан бәләкәй генә күл Лена йылғаһының инеше тип иҫәпләнә. Был күл Байкал һырытында, 1470 м бейеклектә урынлашҡан[4].
Төп ҡушылдыҡтары: Оло Патом, Чая, Витим, Алдан, Кута, Олёкма, Вилюй, Киренга, Чуя, Молодо, Бирюк, Лунгха. Уларҙың иң ҙурыһы — Алдан йылғаһы, уның бассейн майҙаны — 729 000 км², ә тамағындағы һыу сығымы 5 060 м³/с тәшкил итә.
Инфраструктура
үҙгәртергә.JPG)
Лена бөгөнгө көнгә тиклем Саха Республикаһын федераль транспорт инфрастуктураһы менән бәйләүсе төп транспорт артерияһы булып тора. Суднолар йөрөшөнөң башы тип Качуг пристане иҫәпләнә. Навигация осоро 125-тән 170 тәүлеккә тиклем дауам итә.
Лена йылғаһындағы төп порттар[5] (инешенән тамағына тиклем): Осетрово, Киренск, Ленск, Олёкминск, Покровск, Яҡутск, Сангар, Тикси.
Лена ҡушылдыҡтарының иң ҙур порттар: Бодайбо (Витим йылғаһында), Хандыга (Алдан йылғаһында), Джебарики-Хая (Алдан йылғаһында).
Лена йылғаһында (инешенән тамағына тиклем) 6 ҡала урынлашҡан: Усть-Кут, Киренск, Ленск, Олёкминск, Покровск, Яҡутск.
Шулай уҡ ҡарағыҙ
үҙгәртергәИҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ А.А. Зайцев, О.М. Кирик, В.С. Михайлов ВЗАИМОДЕЙСТВИЕ РЕЧНОГО ЛЬДА С РУСЛОМ НА р. ЛЕНЕ И ЕЕ ПРИТОКАХ // НАУЧНО-ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКАЯ ЛАБОРАТОРИЯ ЭРОЗИИ ПОЧВ И РУСЛОВЫХ ПРОЦЕССОВ им. Н.И. МАККАВЕЕВА. — Москва: МГУ. — С. 244.
- ↑ Большая река Сибири 2012 йыл 4 июль архивланған.
- ↑ Немного о величии. // The New Times, 1.11.2010
- ↑ Природа Байкала. Байкало-Ленский район. Озеро — исток Лены.Открыты истинные истоки Лены и Енисея 2022 йыл 6 июнь архивланған., Промышленные ведомости
- ↑ Большая советская энциклопедия (3-е изд.) : Онлайн-версия на портале «Яндекс». Статья «Ленского бассейна речные порты(недоступная ссылка)».
Һылтанмалар
үҙгәртергә
|
Лена Викимилектә |
|---|---|
|
Лена Викияңылыҡтарҙа |
- Лена — Ҙур совет энциклопедияһында мәҡәлә
- Лена // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
- Природа Байкала. Река Лена.
- Чертеж «Река Лена с урочищи» из «Хорографической чертежной книги» С. У. Ремезова.
- Природа Байкала. Истоки Лены.
- Реки России
- Сибирцева Е. А., Белицина В. Г. Великие реки России 2014 йыл 19 февраль архивланған.
- 1640 — 1641. Росписание рек впадающих в Лену от реки Куты до Ленских верховьев и проч.
- Казарян П. Л. Становление судоходства на реке Лене