Куала-Лумпур

Куала-Лумпур
	Город
	Куала-Лумпур; мал. Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur; джавиكوالا لومڤور; ингл. Federal Territory of Kuala Lumpur; ҡыт. 吉隆坡联邦直辖区; там. கோலாலம்பூர்;
Флаг[d]	Герб
Ил	Малайзия
Штат	Федераль территория
Координаталар	3°09′35″ с. ш. 101°42′00″ в. д.HGЯO
Мэр	Хаким бин Борхан
Майҙаны	243 км²
Һыу өҫтө кимәле бейеклеге	21,95 м
Халҡы	1 809 699 кеше (2009)
Тығыҙлығы	7427,5 кеше/км²
Агломерация	6 900 000
Сәғәт бүлкәте	UTC+8
Телефон коды	+60 3
Почта индексы	40xxx - 48xxx, 62xxx - 64xxx
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	W
Рәсми сайт	kualalumpur.gov.my
	Куала-Лумпур Аудио, фото и видео Викимилектә

Куа́ла-Лу́мпур^[1] (мал. Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, тәржемәһе: «бысраҡ тамаҡ»; джавиكوالا لومڤور) — Малайзияның баш ҡалаһы.

2009 йылға ҡарата халҡы 1 809 699 кеше тәшкил итә.

География

Куала-Лумпур ҡалаһы Малакка ярымутрауының көньяҡ-көнбайышында Кланг һәм Гомбак йылғалары араһындағы түбән таулы үҙәндә урынлашҡан.

Климат

Куала-Лумпур экваториаль климат бүлкәтендә ята. Күп миҡдарҙа яуым-төшөм (йылына уртаса 2627 мм) күҙәтелә. Йыл әйләнәһенә эҫе һәм дымлы була. Ҡойма ямғырҙар тигеҙ дәүмәлдә йыл дауамында тиерлек яуа, июнь-август айҙарында уның күләме аҙыраҡ кәмей.

Ҡалала температура бер ваҡытта ла 38,5 °C-тан юғары күтәрелмәй һәм 17,8 °C-тан төшмәй. Уртаса тәүлек максимумдары 30—33 °C кимәлендә, минимумдары — 23—25 °C.

Ҡала климаты
Күрһәткес	Ғин	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Йыл
Абсолют максимум, °C	38,0	36,2	36,7	37,2	38,5	36,3	36,3	38,0	35,8	37,0	36,0	35,5	38,5
Уртаса максимум, °C	32,0	32,8	33,1	33,1	33,0	32,8	32,3	32,3	32,1	32,0	31,7	31,5	32,4
Уртаса температура, °C	26,9	27,3	27,6	27,7	28,0	27,9	27,4	27,5	27,2	27,1	26,8	26,7	27,3
Уртаса минимум, °C	23,4	23,6	24,0	24,3	24,6	24,3	23,8	23,9	23,8	24,0	23,8	23,6	23,9
Абсолют минимум, °C	17,8	18,0	18,9	20,6	20,5	19,1	20,1	20,0	21,0	20,0	20,7	19,0	17,8
Яуым-төшөм нормаһы, мм	193	198	257	290	197	131	148	162	214	265	321	252	2627
Сығанаҡ: Погода и Климат

Тарих

Куала-Лумпурға 1857 йылда нигеҙ һалына. 1880 йылдан алып 1978 йылға тиклем — Селангор провинцияһы (штаты) үҙәге. 1946—1957 йылдарҙа шул уҡ ваҡытта британия колонияһы үҙәге, 1957—1963 бойондороҡһоҙ Малайя Федерацияһының баш ҡалаһы^[2].

Һуңғы модернизм һәм постмодернизм

Петронас башнялары (452 метр, 88 ҡат — донъялағы иң бейек ҡоролмаларҙың береһе)

Петронас башнялары төндә

Башҡа иҫтәлекле урындары

5 ҙур парктар (иң әһәмиәтлеһе — «Үҙәк күлле парк» (мал. Taman Tasik Perdana): орхидеялар паркы, күбәләктәр паркы, ҡоштар паркы, Милли мәсет, Ислам сәнғәте музейы, Милли монумент, кәмә станциялары, спорт һәм балалар майҙансыҡтары, асыҡ эстрада менән) һәм бихисап скверҙар.
ҡала янында «Zoo Negara» гигант зоопаркы.
ҡайһы бер битләүҙәрҙә кеше аяғы баҫмаған һаҡланған урман участкалары (Bukit Nanas).
ҡытай кварталы.
музей менән һөнәрселек комплексы (Kompleks Kraf).
Royal Selangor фабрикаһының туристик үҙәге.
ҡала үҙәгендә Kampung Bahru малай ауылы.
П. Рамли мемориаль музейы.

Ҡоштар паркы өҫтөнән ауы
Ҡоштар паркындағы күренеш
Фламинго менән быуа
Ҡояшлы аратинга
Токо тукан

Куала-Лумпурҙың төнгө панорамаһы

Туғандаш-ҡалалар

Дәүләт	Ҡала	Хеҙмәттәшлек	Иҫкәрмәләр
Германия	Берлин	туғандаш-ҡала	^[3]^[4]
Һиндостан	Ченнаи	туғандаш-ҡала	^[3]^[5]
Һиндостан	Дели	туғандаш-ҡала	^[3]^[6]
Иран	Шираз	туғандаш-ҡала	^[7]
Иран	Исфахан	туғандаш-ҡала	^[3]^[8]^[9]
Иран	Мәшһәд	туғандаш-ҡала	^[3]^[10]
Япония	Осака	ҡала-эш партнеры	^[3]^[9]^[11]
Малайзия	Малакка	туғандаш-ҡала	^[3]^[9]
Марокко	Касабланка	туғандаш-ҡала	^[3]^[9]
Пакистан	Карачи	туғандаш-ҡала	^[12]
Пакистан	Лахор	туғандаш-ҡала	^[12]
Төркиә	Анкара	туғандаш-ҡала	^[3]^[9]^[13]
Берләшкән Ғәрәп Әмирлектәре	Дубай	туғандаш-ҡала	^[3]
Бөйөк Британия	Лондон	туғандаш-ҡала	^[3]
АҠШ	Нью-Йорк	туғандаш-ҡала	^[3]

Иҫкәрмәләр

↑ Ф. Л. Агеенко. Словарь собственных имён русского языка (билдәһеҙ). Издательство «Мир и Образование» (2010). Дата обращения: 9 март 2014.
↑ Погадаев, В. А. Куала-Лумпур. — в Малайзия. Карманная энциклопедия. М.: Муравей-Гайд, 2000, с. 31
↑ ^3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 ^3,11 KL’s Город-побратим (билдәһеҙ). Poskod Malaysia. Дата обращения: 20 май 2013.
↑ US twin city for Subang Jaya? (билдәһеҙ) The Star. Дата обращения: 20 май 2013. 2009 йыл 22 февраль архивланған.
↑ Chennai, Kuala Lumpur sign Город-побратим pact, The Hindu (26 November 2010). 26 ноябрь 2010 тикшерелгән. 2010 йыл 29 ноябрь архивланған.
↑ Kumar Das, Arun. Delhi to London, it's a sister act, The Times of India (7 July 2002). 30 август 2008 тикшерелгән.
↑ Sister Cities of Shiraz
↑ Sisterhoods (билдәһеҙ). Isfahan Islamic Council (2005). Дата обращения: 4 декабрь 2007. Архивировано 12 октябрь 2007 года.
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 About Members: Kuala Lumpur (билдәһеҙ). Asian-Pacific City Summit. Дата обращения: 3 ноябрь 2007. 2011 йыл 25 апрель архивланған.
↑ Mashad-Kuala Lumpur Become Sister cities, FARS News Agency (14 October 2006). 4 декабрь 2007 тикшерелгән. 2011 йыл 14 июль архивланған.
↑ ビジネスパートナー都市 (BPC) (билдәһеҙ). Osaka City Government (28 декабрь 2009). Дата обращения: 23 сентябрь 2010. 2013 йыл 20 ғинуар архивланған.
↑ ^12,0 ^12,1 Eight Pakistani cities have 47 sister cities around the world (билдәһеҙ). Associated Press of Pakistan. Дата обращения: 8 июль 2013. 2015 йыл 20 декабрь архивланған.
↑ Kardeş Kentleri Listesi ve 5 Mayıs Avrupa Günü Kutlaması [via WaybackMachine.com] (билдәһеҙ). Ankara Büyükşehir Belediyesi — Tüm Hakları Saklıdır. Дата обращения: 21 июль 2013. Архивировано 14 ғинуар 2009 года. 2009 йыл 14 ғинуар архивланған.

Һылтанмалар

Я познаю мир: Детская энциклопедия: Города мира. Автор Е. Чекулаева; — М.: ООО «Фирма „Издательство АСТ“»; ООО «Издательство „Апрель“», 1999—480 с.: ил.
Pogadaev, Victor. Dari Kuala Lumpur ke Moscow //Dewan Bahasa. Mac 2004, 24—29.

[1] Ф. Л. Агеенко. Словарь собственных имён русского языка (билдәһеҙ). Издательство «Мир и Образование» (2010). Дата обращения: 9 март 2014.

[2] Погадаев, В. А. Куала-Лумпур. — в Малайзия. Карманная энциклопедия. М.: Муравей-Гайд, 2000, с. 31

[PoskodMalaysia-3] 3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 ^3,11 KL’s Город-побратим (билдәһеҙ). Poskod Malaysia. Дата обращения: 20 май 2013.

[4] US twin city for Subang Jaya? (билдәһеҙ) The Star. Дата обращения: 20 май 2013. 2009 йыл 22 февраль архивланған.

[5] Chennai, Kuala Lumpur sign Город-побратим pact, The Hindu (26 November 2010). 26 ноябрь 2010 тикшерелгән. 2010 йыл 29 ноябрь архивланған.

[times_sister-6] Kumar Das, Arun. Delhi to London, it's a sister act, The Times of India (7 July 2002). 30 август 2008 тикшерелгән.

[7] Sister Cities of Shiraz

[8] Sisterhoods (билдәһеҙ). Isfahan Islamic Council (2005). Дата обращения: 4 декабрь 2007. Архивировано 12 октябрь 2007 года.

[APCS-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 About Members: Kuala Lumpur (билдәһеҙ). Asian-Pacific City Summit. Дата обращения: 3 ноябрь 2007. 2011 йыл 25 апрель архивланған.

[10] Mashad-Kuala Lumpur Become Sister cities, FARS News Agency (14 October 2006). 4 декабрь 2007 тикшерелгән. 2011 йыл 14 июль архивланған.

[11] ビジネスパートナー都市 (BPC) (билдәһеҙ). Osaka City Government (28 декабрь 2009). Дата обращения: 23 сентябрь 2010. 2013 йыл 20 ғинуар архивланған.

[Associated_Press_of_Pakistan-12] 12,0 ^12,1 Eight Pakistani cities have 47 sister cities around the world (билдәһеҙ). Associated Press of Pakistan. Дата обращения: 8 июль 2013. 2015 йыл 20 декабрь архивланған.

[Ankara_twinnings-13] Kardeş Kentleri Listesi ve 5 Mayıs Avrupa Günü Kutlaması [via WaybackMachine.com] (билдәһеҙ). Ankara Büyükşehir Belediyesi — Tüm Hakları Saklıdır. Дата обращения: 21 июль 2013. Архивировано 14 ғинуар 2009 года. 2009 йыл 14 ғинуар архивланған.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]