Илдегиҙиҙәр дәүләте
Илдегиҙиҙәр дәүләте (рус. Госуда́рство Ильдегизи́дов)[1][2][3][4] — төркиҙәр (ҡыпсаҡ) династияһы идара иткән тарихи дәүләт, 1136 йылдан 1225-кә тиклем йәшәгән, Ирандың төньяҡ-көнбайыш өлөшөндәге Әзербайжан өлкәһен, шулай уҡ Кавказ аръяғындағы Аррандың бер өлөшөн биләп торған.
Сәлжүк монархияһы көсһөҙләнгәс, уның биләмәләрендә үҙ аллы дәүләттәр барлыҡҡа килгән, шулар араһында Бөйөк Атабәктәр титулы йөрөткән Илдегиҙиҙәр дәүләте барлыҡҡа килгән[5]
Был дәүләт 90 йыл торған, һәм уны төрки хорезмшаһы Ялалетдин (рус. Джелал ад-Дин Манкбурны) яулап алған, һуңынан үҙе лә монгол илбаҫарҙарының ҡорбанына әйләнгән. Илдегиҙиҙәрҙең баш ҡалаһы Нахичевань[1], Тәбриз, Әрдәбил һәм Хамадан булған (1175).
Атабәктәр
үҙгәртергә- Атабәк Шәмсетдин Илдегиҙ (1140—1172)
- Мөхәммәт Йыһан Бәһлеүән (рус. Мухаммед Джахан Пехлеван) (1172—1186)
- Атабәк Ҡыҙыл Арыҫлан (рус. Гызыл Арслан) (1186—1191)
- Атабәк Әбүбәкер (рус. Абубакр) (1191—1210)
- Атабәк Үзбәк (1210—1225)
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ 1,0 1,1 The Cambridge History of Iran. Том 5, страница 177: Оригинал текст (инг.)
In this fashion Arslan was installed at Hamadan in 556/1161 as nominal sultan. He remained under the tutelage of Eldigiiz, who took the title of Atabeg al-A'zam ("Supreme Atabeg") and his vizier was Shihab al-Din Muhammad Nishapuri, formerly minister to Inanch-Sonqur of Ray. Arslan now married Muhammad's widow, the Khatun-i Kirmani. This succession was nevertheless disputed. Inanch of Ray was temporarily mollified by the marriage of his daughter to Pahlavan b. Eldigiiz, but the caliph refused to recognize Arslan as sultan, fearing the constitution of a powerful Saljuq-Eldigiizid state in western Iran.
- ↑ The Encyclopaedia of Islam. Том 8 «NED-SAM», страница 944: Оригинал текст (инг.)
During his six years or so as sultan, Muhammad (II) tried energetically to restore the Saldjuk position in 'lrak, defeating his uncle and rival Sulayman Shah and besieging Baghdad (551-2/1157) before illness and death overtook him with his task inaccomplished. The Turkish commanders were at variance over the choice of a successor, for the prestige of the Saldjuk name still demanded a Saldjuk prince as nominal supreme ruler in western Persia. In 556/1161 Eldigiiz's candidate Arslan b. Toghril was installed in the capital Hamadhan, but the caliph al-Mustandjid [q.v.] refused to recognise him as sultan, fearing the constituting of a powerful Saldjuk-Eldigiizid state which would once again reduce caliphal power.
- ↑ Государство Ильдегизидов на карте региона в начале XIII века из Большой советской энциклопедии
- ↑ Государство Ильдегизидов на карте региона в конце XII—начале XIII в.(недоступная ссылка) из Советской исторической энциклопедии
- ↑ Энциклопедия Британника. Статья: Eldegüzid dynasty: Оригинал текст (инг.)
Eldegüzid dynasty, also spelled Ildigüzid, Ildegüzid, Ildegizid, or Ildenizid, (1137–1225), Iranian atabeg dynasty of Turkish origin that ruled in Azerbaijan and Arrān (areas now in Iran and Azerbaijan).
Шулай уҡ ҡарағыҙ
үҙгәртергәӘҙәбиәт
үҙгәртергә- Гумилев Л. Н. Тысячелетие вокруг Каспия. М., Айрис-пресс, 2003, 384 с.
- Хасан Ибрагим, Хасан. История Ислама (на турецком языке). (İslam tarihi, İstanbul, 1985).
- Antoine Constant. L’Azerbaïdjan, KARTHALA Editions, 2002, ISBN 2-84586-144-3, p. 96
- Houtsma, M. T. E.J. Brill’s First Encyclopaedia of Islam, 1913—1936, BRILL, 1987, ISBN 90-04-08265-4, p. 1053.
- Hodgson, Marshall G.S. The Venture of Islam: Conscience and History in a World Civilization, University of Chicago Press, 1974, ISBN 0-226-47693-6, p. 260.
- Caroun.com: Literature: Seljuk & Atabakan Azerbaijan eras [1]
- Clifford Edmund Bosworth, The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual, Columbia University Press, 1996, С. 199.