Дунай һарайы

Дунай һарайы
	Дунай һарайы
	мадьярса Duna palota
Нигеҙләү датаһы	1897
Дәүләт	Венгрия
Административ-территориаль берәмек	Будапешттың V районы[d]
Хужаһы	Венгрия
Архитектор	Вильмош Фреунд[d]
Архитектура стиле	необарокко[d]
Рәсми асылыу датаһы	1897
Һыйым	294
Рәсми сайт	dunapalota.hu
	Дунай һарайы Викимилектә

Дунай һарайы (мадьярса Duna Palota) — Венгрияның баш ҡалаһы Будапештың Бельварош тарихи районындағы нео-барокко стилендге концерт залы. Ул 1883—1885 йылдарҙа архитектор Вильмош Фреунда проекты буйынса төҙөлгән. Һарай Липотварош казиноһы булараҡ билдәле булған, тик ул ҡомарлы уйындар үткәреү урыны түгел, ә аристократтарҙың күңел асыу клубы булған. Шунда уҡ мәҙәни саралар үткәрелгән, айырып әйткәндә, концерт залында Бела Барток, Золтан Кодай һәм Антонин Дворжак үҙ әҫәрҙәрен уйнаған. 1951 йылдан алып Венгрия Эске эштәр министрлығының мәҙәни саралары бында үткәрелә. Шулай уҡ Дунай симфоник оркестры өсөн һарай залы төп урын булып тора.

Тарих үҙгәртергә

Дунай һарайы Венгрияның мең йыллығының ҙур байрамы сиктәрендә 1885 йылда төҙөлә. 1896 йылда тантананы үткәреү нийәтләнә, һәм император Франц Иосиф I үҙенең дәрәжәһен сағылдырыусы ҡала төҙөргә була. Подрядсы Геза Маркуш архитектор Вильмош Фреунд проекты буйынса уның менән хеҙмәттәшлектә һарайҙы төҙөй. Башта һарай барокко сиркәүҙәренә хас булған алтын мотивтар менән биҙәлә. Липатварош казиноһының тәүге президенты Макс Фальк була.

1941 йылдан бина үҙенең хәҙерге күренешен ала. 1895 йылдан алып Икенсе донъя һуғышы башланғанға тиклем Дунай һарайы төрлө мәҙәни саралар тамашасылары өсөн асыҡ була. Һуғыш ваҡытында ул буш тора, сөнки ул совет һәм немец ғәскәрҙәре араһындағы фронт һыҙығының янында була. Һуғыш аҙағында немец хәрбиҙәре Венгрия баш ҡалаһының ике ярын тоташтырып тороусы барлыҡ күперҙәрҙе шартлата. Тап шуға күрә хәҙерге Дунай һарайы янында хәҙерге замандың биналарын, шул иҫәптән, Sofitel һәм Intercontinental ҡунаҡханаларын күрергә мөмкин.

Хәҙер симфоник концерттарҙан тыш, Дунай һарайында төрлө мәҙәни саралар үткәрелә.

Ресторан өҫтөндәге витраж үҙгәртергә

Һуғыштан һуң, коммунистик властар тарафынан Дунай һарайы националләштерелә һәм улар идаралыҡ иткән осорҙа бинаға үҙгәрештәр индерелә. Балкон, һарай түбәһе һәм баҫҡысы үҙгәртеп ҡорола. Бары тик ресторан баҫҡысы өҫтөндәге витраж композиция ғына имен ҡала. Был витраж Микша Рот тарафынан эшләнгән була һәм Kenyérünnep (яңы икмәк байрамы) тип аталған. Уның үҙәгендә яңы ғына бешкән икмәкте ҡулына тотҡан ҡатын-ҡыҙ һүрәтләнгән. Композицияның өҫкө һул мөйөшөндә ҡулына флаг тотҡан венгр һалдаты баҫып тора, ә уның янында ике эшсе ҡатын-ҡыҙ, уларҙың да ҡулында ҡыҙыл флаг.

Һоро салон үҙгәртергә

Элек тәмәке тартыу һоро төҫтәге салоны ул хәҙер конференцзал булып хеҙмәт итә. Шунда Бела Барток үҙенең «Замок герцога Синяя Борода» операһын күрһәткән. Композиторҙың был иң популяр әҫәре сәхнәгә ҡуйыу өсөн яраҡһыҙ тип танылған. Күптән түгел генә бай биҙәлгән бүлмә декорациялар сифатында ҡулланылған. Мәҫәлән, унда Мадонна төп ролдеә уйнаған "Эвита"фильмының бер күренеше төшөрөлгән. Декорация уның йоҡо бүлмәһе сифатында ҡулланылған: бында яңы ғына йоҡоһонан уянған ҡатын үҙенең һөйәркәһе Хуан менән хушлаша.

Театр залы үҙгәртергә

Көмбәҙ түбәле театр залы — һарайҙың төп иҫтәлекле урыны, бындай көмбәҙ түбәле театр Венгрияла берәү генә. Көмбәҙ Лайош Марктың картиналары һәм барокко сиркәүенә хас алтын биҙәктәр менән биҙәлгән.

Шулай уҡ театрҙа XIX быуатта ҡулланылған һауа кондиционеры системаһы эшләй, шундай уҡ кондиционер системаһы Венгрия парламенты бинаһында ҡуйылған.

Сеченья бүлмәһе үҙгәртергә

Ике бер-береһе менән бәйле Сеченья бүлмәһе күркәм баҫҡыс ҡаршыһында урынлашҡан. Ул мәрмәр колонналары, камины, көҙгөләре, кессонлы алтын түбәһе һәм ағас стеналары менән иғтибарға лайыҡ. Ул XIX быуаттың күренекле венгр сәйәсмән-реформаторы һәм яҙыусыһы Иштван Сеченья хөрмәтенә уның исеме менән аталған. Дунай һарайының башҡа бүлмәләре кеүек, Сеченья бүлмәһен дә төрлө шәхси саралар өсөн ҡуртымға алырға мөмкин.