Венерн

Ве́нерн (швед. Vänern) — Швециялағы күл. Майҙаны буйынса Европала (Ладога һәм Онега күлдәренән ҡала килә) өсөнсө урынды биләй.

Озеро
Венерн
швед. Vänern
Морфометрия
Абсолют бейеклеге	44 м
Үлсәме	150 × 81 км
Майҙаны	5650 км²
Күләме	153 км³
Иң тәрән урыны	106 м
Уртаса тәрәнләк	27 м
Бассейн
Площадь бассейна	47 000 км²
Впадающая река	Кларэльвен
Урынлашыуы
58°55′ с. ш. 13°30′ в. д.
Ил	Швеция
Венерн Викимилектә

География

Скандинавия ярымутрауында, Швецияның көньяҡ өлөшөндә, Вестра-Гёталанд һәм Вермланд лендары (провинциялары) араһында урынлашҡан.

Майҙаны — 5650 км², күләме — 153 км³, оҙонлоғо — яҡынса 140 км, максималь киңлеге — яҡынса 80 км, уртаса тәрәнлеге — 27 м, иң ҙур тәрәнлеге — 106 м, диңгеҙ кимәленән бейеклеге — 44 м. Һыу йыйыу бассейны майҙаны — яҡынса 46,8 мең км². Венерн күлендә декабрҙән апрелгә тиклем тотороҡһоҙ боҙ менән ҡаплана.

Венерн һуңғы боҙланыу осоронда (яҡынса 10 мең йыл элек) барлыҡҡа килгән грабенды биләй. Яр буйҙары башлыса уйһыулы, яр һыҙығы сағыштырмаса бик ныҡ йырғыланған. Һыу кимәленең тирбәлеүе ҙур түгел.

Күлдәге иң ҙур утрауҙар — Турсё (62 км²), Колландсё (57 км²) һәм Хаммарё (47 км²). Шулай уҡ күлдә бихисап бәләкәй утрауҙар урынлашҡан. Күлдең үҙәк өлөшөндәге Юрё архипелагы эргә-тирәләге акватория менән бергә милли парк булып тора.

Күлгә 30-ҙан ашыу йылға ҡоя, улар араһында иң ҙурыһы — Кларэльвен. Венерн күленән Гёта-Эльв йылғаһы сыға, ул Каттегат боғаҙына ҡоя. Күл аша Гёта каналы үтә, был һыу юлы Балтик диңгеҙен Төньяҡ диңгеҙ менән тоташтыра. Күл буйындағы иң ҙур порттар — Карлстад, Кристинехамн, Мариестад, Лидчёпинг һәм Венерсборг.

Күлдә балыҡ тотоу үҫешкән. Күл буйҙарында аҡсарлаҡтарҙы, сарлаҡтарҙы һәм гагараларҙы осратырға мөмкин

Һылтанмалар

• Seppälä, Matti (2005), «The Physical Geography of Fennoscandia», Oxford University Press, с. 145, ISBN 978-0-19-924590-1, <https://books.google.com/?id=q33WekTp7tgC&pg=PA145> 
• Атлас океанов. Термины, понятия, справочные таблицы. — М.: ГУНК МО СССР, 1980. — С.140—147.