Бөйөк Әрмәнстан
Бөйөк Әрмәнстан (әрмән. Մեծ Հայք [Mec Haykʿ[8]], боронғо грек телендә Μεγάλη Ἀρμενία, латин. Armenia Magna, пехл. теле Buzurg Armenā, груз. დიდი სომხეთი, иҫке урыҫ телендә Арменїꙗ Великаꙗ[9], һирәгерәк Ҙур Әрмәнстан[10] атамаһы ҡулланыла, Бөйөк Әрмән батшалығы[11], Әрмән империяһы) — б. э. т. IV быуат аҙағынан[12][13][14][15][16][17] б.э.т. 428 йылға тиклем булған[18][19][20][21][22][23][24][25] Әрмән таулығы территорияһындағы боронғо әрмән дәүләте[26][27][28][29][30].
| Бөйөк Әрмәнстан | |||
| әрм. Մեծ Հայք | |||
| |||
|
| |||
|
б.э.т. IV быуат — б.э. 428 йылы
| |||
|---|---|---|---|
| Баш ҡала | |||
| Телдәр |
канцелярия һәм суд теле Арамей теле[1], аралашыу теле Әрмән теле | ||
| Дин |
IV быуатҡа тиклем әрмән мәжүсилеге[2][3][4], зороастризм[5][6][7], IV быуаттан — христианлыҡ (әрмән апостоль сиркәүе) | ||
| Аҡса берәмеге |
Таганд (әрм. Տաղանդ) | ||
| Майҙаны |
яҡынса 312 тыс. км² ( Б.э.т. IV-III быуаттарҙан — б.э. 387 йылы) яҡынса 1.000.000 км² (б.э.т. I быуат башында ) | ||
| Халҡы |
яҡынса 3 млн (IV—V бб.) | ||
| Идара итеү формаһы | |||
| Династия | |||
 Бөйөк Әрмәнстан Викимилектә | |||
Тигран II осоронда ҙур державаға әүерелә[31][32]. Сиктәре Куранан Иорданияға һәм Урта диңгеҙҙән Каспийға тиклем була[33][30].
Тарих башы
үҙгәртергә
«Әрмәнстан» (Армина) термины б.э.т. яҡынса 521 йылда фарсы батшаһы Дарий I бойороғо буйынса элекке Урарту батшалығы территорияһында фарсы сатрапияһын билдәләү өсөн соҡоп яҙылған Бехистун яҙмаһында осрай. Һуңғы грек сығанаҡтарынан ике сатрапия билдәле: Көнбайыш Әрмәнстан һәм Көнсығыш Әрмәнстан. Һуңғыһы территорияһында Оронтидтарҙың (Ервануниҙар) нәҫелдән киткән династияһы хакимлыҡ итә. Әһәмәниҙәр батшалығын македондар еңгәндән һуң, әрмән ерҙәре бойондороҡһоҙлоҡ ала[34]. Көньяҡ Әрмәнстан хакимдары Александрҙың власын таный, әммә был таныу бары тик формаль булып ҡала: Александр үҙе Әрмәнстан аша үтмәй, хәрби етәкселәренә лә уның территорияһына үтеп инә алмай. Беҙҙең эраға тиклем IV быуат аҙағынан Әрмәнстан территорияһында бойондороҡһоҙ[35] йәки өлөшләтә бойондороҡһоҙ дәүләттәр барлыҡҡа килә башлай.
Сатрап Ерванд (Оронт) б. э. т. 316 йылда диадохтар көрәше ваҡытында бойондороҡһоҙ Айрарат батшалығын булдыра[36]. Б. э. т. 220 йылда (башҡа мәғлүмәттәр буйынса б.э.т. 200 йылдар тирәһендә)[37][38][39][40][41] Әрмән Айрараты батшалығын Селевкиҙар дәүләте батшаһы Антиох III үҙенең ҡулы аҫтындағы Ван күле районында һәм Тигр йылғаһының үрге ағымында урынлашҡан Әрмәнстандың өлөшөнә ҡуша[42][43]. Беҙҙең эраға тиклем III быуат аҙағында бөтә әрмән ерҙәре лә тиерлек Селевкиҙар дәүләте хакимлығы аҫтында ҡала[44][45]. Яҡынса беҙҙең эраға тиклем III—II быуат башында әрмәндәр һуңынан тарихи Әрмәнстанды тәшкил иткән бөтә территорияны тиерлек биләй[46].
Евфрат аръяғы Әрмәнстаны боронғо әрмән дәүләтселегенең төп үҫеш һыҙығынан ситкә тайпылғас, «Бөйөк Әрмәнстан» билдәләмәһе лә үҙ аллы мәғәнәгә эйә була һәм боронғо әрмән дәүләтенең рәсми атамаһына әүерелә[47]. Нәҡ ошо мәғәнәлә Грэн яҙмаһында б. э. 77 йылында батша Трдат I Гарни яҙыуында ҡулланыла (грек. Μεΰάάΰβεΰεΰεεΰαεΰεгали Әрмәнстаны — «Ҙур Әрмәнстан»). Гарни храмындағы батша Трдат I-нең беҙҙең эраның 77 йылғы яҙыуында нәҡ ошо мәғәнәлә ҡулланыла (грек. Μεγάλη Ἀρμενία, Мега́ли Әрмәнстаны — «Ҙур Әрмәнстан»). II быуат рим яҙмаһында батша Бакур Бөйөк Әрмәнстан батшаһы тип атала[48]: «Аурелий Пакорус, Бөйөк Әрмәнстан батшаһы» (грек. Αύρήλιος Πάκορος βασιλεύς μεγάλης Άρμενίας[49]). Дәүләттең был исеме башҡа яҙыуҙарҙа ла яҙыла, мәҫәлән, IV быуат башында Апаранда табылған батша Трдат III яҙыуында осрай[50]. Шундай уҡ билдәләмә башҡа сит телдәрҙә лә — латин, фарсы, грузин, рус һәм башҡа сығанаҡтарҙа ла ҡулланыла[51].
Арташесидтар династияһы
үҙгәртергә
Династияға Арташес I нигеҙ һала, ул үҙен Ервандид тип атай. Уның Әрмәнстандың элекке идара итеүсе династияһы менән бәйләнеше аҙағына тиклем асыҡ түгел, Мовсес Хоренаци уны Әрмәнстанда беренсе Аршакидтар династияһына нигеҙ һалған Вагаршактың (Бөйөк Аршактың ҡустыһы) вариҫы тип иҫәпләй. Арташешидтар хакимлығы территориаль экспансиялар менән генә түгел, ә сәйәси һәм дини берҙәмлек булдырырға тырышыу, яулап алынған территорияларҙы әрмәнләштереү һәм дәүләт һәм мәҙәни уртаҡлыҡ нигеҙендә әрмән үҙаңын нығытыу менән дә билдәләнә[53][54][55].
Бөйөк Әрмәнстандың баш ҡалалары
үҙгәртергәБөйөк Әрмәнстандың бөтә баш ҡалалары, Тигранакерттан тыш, Арарат үҙәнендә, хәҙерге Еревандан алыҫ түгел, батшаларҙың шәхси домены булған Айрарат нахангаһы территорияһында урынлаша. Беҙҙең эраға тиклем IV—III быуат аҙағында Армавир[56] Айрарат батшалығының беренсе баш ҡалаһы була; традицион исемлек буйынса тарихи әрмән дәүләттәре баш ҡалаларының икенсеһе һанала. Беҙҙең эраға тиклем яҡынса 200 йылда король Ерванд IV Ервандашатҡа нигеҙ һала. Ервандашат б. э. т. 176 йылда Һаннибал планы буйынса Арташес I Бөйөк Әрмәнстандың баш ҡалаһы булып киткән Арташат ҡалаһын[57] төҙөгәнгә тиклем, ул шул уҡ батшалыҡтың баш ҡалаһы һәм монарх резиденцияһы булып ҡала[58][59].
Беҙҙең эраға тиклем 77 йылда Бөйөк Тигран Бөйөк Әрмәнстандың көньяҡ-көнбайышында сигендә яңы зиннәтле баш ҡала төҙөй, уға Тигранакерт[60] исеме бирә.Тигранакерт һәм Арташат бер нисә быуат дауамында баш ҡала статусын һаҡлап ҡала, улар араһында билдәле бер ҡапма-ҡаршылыҡ була: Тигранакерт — эллинистик һәм Рим йоғонтоһо үҙәге, ә Арташат Римға ҡаршы һәм пропарфян йоғонтоһо үҙәге була.
Беҙҙең эраның II быуаты башында батша Вагарш үҙенең резиденцияһын яңы ҡалаға күсерә, ул Вағаршапат[61] йөрөтә башлай. Христианлыҡ ҡабул ителгәс, ул Әрмәнстандың сиркәү баш ҡалаһына әүерелә һәм әле лә шулай булып ҡала.
335 йылда батша Хосров II, Аракс үҙәненең үҙгәреүе сәбәпле, Арташат халҡын Двинға күсерә. Ул Бөйөк Әрмәнстандың һуңғы баш ҡалаһы булып сыға, ә ул ҡолатылғандан һуң, тәүҙә фарсы, һуңынан ғәрәп наместниктары резиденцияһына әүерелә.
Хәтер
үҙгәртергә-
Станцияла һүрәт. Ереван метрополитены. Республика vайҙаны ( метростанцияһы).
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ Armenia and Iran — Encyclopædia Iranica. M. L. Chaumont
- ↑ Nira Stone, Michael E. Stone. The Armenians: Art, Culture and Religion. — Chester Beatty Library, 2007. — 95 с.Оригинал текст (инг.)
Before Christianity , Armenian paganism also had its monuments , but the only ancient pagan temple that survived is the temple at Garni from the first century, though historians often say that pagan temples were replaced by though historians often say that pagan temples were replaced by churches .
- ↑ The Asianic (Asia Minor) Elements in National Georgian Paganism. — M. Tseretheli. — 1935. — С. 32. — 39 с.Оригинал текст (инг.)
In Armenia , too , during Persia ' s long rule , Mazdaism had so uprooted national Armenian paganism that very little concerning the old Armenian pagan religion has survived
- ↑ А. Е Тер-Саркисянц. История и культура армянского народа: с древнейших времен до начала ХIХ в. — "Восточная литература" РАН, 2005. — С. 108. — 265 с. — ISBN 5020184454. — ISBN 9785020184459.Оригинал текст (рус.)
В частности , хотя имена древнеармянских богов часто походят на древнеиранские ( Арамазд — Ахурамазда , Анаһит — Анахита , Muhp — Митра , Ваһагн — Веретрагн ) , армянское язычество по своей сути значительно отличалось от иранского зороастризма , поскольку в нем отсутствовал наиболее характерный признак последнего — абсолютный дуализм светлого и темного начал , олицетворяемый образами духов света и добра бога Ахурамазды и дэвов— демонов тьмы и зла бога Ахримана
- ↑ Encyclopædia Iranica. Armenian Religion. Дата обращения: 28 апрель 2016. Архивировано 4 октябрь 2019 года.
- ↑ James R.Russel. Zoroastrianism in Armenia. — Harvard Universty, 1987. — С. 14.
It is likely that the religion was introduced into the country by the Medes or Achaemenians, assimilating many non - Zoroastrian aspects, and that it was practised under the Artaxiads and Arsacids.
- ↑ Simon Payaslian. The history of Armenia from the origins to the present. — PALGRAVE MACMILLAN, 2007. — С. 10.
- ↑ Дж. Рассел[en]. Artaxias I // Encyclopaedia Iranica. — 1986. — Vol. II. — P. 559—560.
- ↑ Повесть временных лет (Подготовка текста, перевод и комментарии О. В. Творогова) // Библиотека литературы Древней Руси / РАН. ИРЛИ; Под ред. Д. С. Лихачёва, Л. А. Дмитриева, А. А. Алексеева, Н. В. Понырко. — СПб.: Наука, 1997:
- ↑ Новосельцев А. П. О местонахождении библейской «горы Арарат» // «Восточная Европа в древности и средневековье». — М.: Наука, 1978.
- ↑ Kingdom of Greater Armenia (ингл.). Oxford Reference. Дата обращения: 11 апрель 2022. Архивировано 29 декабрь 2013 года.
- ↑ Robert H. Hewsen. Armenia: A Historical Atlas. — University of Chicago Press, 2001. — P. 32-33
- ↑ ARTAXIAS I – Encyclopaedia Iranica. iranicaonline.org. — «At the end of the 3rd century, Armenia was a patchwork of 120 dynastic states called “kingdoms” (regna) by Pliny (Natural history 6.9); these were, presumably, the domains of local dynastic houses (Arm. naxarans), loosely united under the Orontid kings of Greater and Lesser Armenia». Дата обращения: 27 декабрь 2020. Архивировано 27 ғинуар 2021 года.
- ↑ George Bournutyan A Concise History of the Armenian People. — Mazda Publishers, 2006. — С. 25.Оригинал текст (инг.)
By the third century BC three Armenias had emerged: Lesser Armenia or Armenia Minor, northwest of the Euphrates; Greater Armenia or Armenian Major; and Sophene or Tsopk, in the southwest (see map 6). Lesser Armenia came under Hellenistic influence and occasionally under the political control of either the Seleucids, the rulers of Pontus, or Cappadocia. Greater Armenia, encompassing most of historic Armenia, maintained much of its political autonomy due to its relative geographical isolation, the wars between the Seleucids and their rivals, and the removal of the Seleucid seat of government to Antioch in distant Syria. Sophene, located along the royal road, was at different times, depending on political circumstances, either independent or part of Greater Armenia. The Yervandunis continued to govern Greater Armenia and Sophene, and although a number of Seleucid kings, among them Seleucus I, tried to subdue these areas, they soon accepted the independent status of the Yervandunis.
- ↑ Nina Garsoïan «Alexander the Great and His Successors (331—188 B.C.)» из The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume I. Стр. 44: Оригинал текст (инг.)
The formidable thrust of Alexander the Great through most of Western Asia and the lengthy struggle of his successors to dominate the Near East had relatively little direct influence on the Armenian plateau, although with the removal of the semblance of unity provided by the overall Persian administration, the Armenian lands began to fragment into new units. Greater Armenia east of the Euphrates River preserved its identity in the northeast, but west of the river, the lands of Armenia Minor gradually united into a separate kingdom associated with Pontus in the north and Cappadocia to the west.
- ↑ Armenia — Британника энциклопедияһында: Оригинал текст (инг.)
After the defeat of the Seleucid king Antiochus III (the Great) by Rome at the Battle of Magnesia (winter 190–189 bce), his two Armenian satraps, Artaxias (Artashes) and Zariadres (Zareh), established themselves, with Roman consent, as kings of Greater Armenia and Sophene, respectively, thus becoming the creators of an independent Armenia.
- ↑ Artaxias — Британника энциклопедияһында
- ↑ История Древнего мира / Под ред. И. М. Дьяконова, В. Д. Нероновой, И. С. Свенцицкой. — 2-е изд. — М., 1983. — Т. 3. Упадок древних обществ. — С. 201—220.
- ↑ Энциклопедия Ираника. Статьи: BAGRATIDS 2021 йыл 2 ғинуар архивланған. и ARSACIDS 2020 йыл 11 ноябрь архивланған., автор — C. Toumanoff: Оригинал текст (инг.)
Статья «Bagratids»:
The partition of Armenia in 387 into an Iranian and a Roman vassal state, then the annexation of the Western kingdom by the Empire, and finally the abolition of the East Armenian Monarchy in 428, which ended the perennial tension between the Armenian Crown and the insubordinate dynastic princes who were its vassals, placed these princes in the necessity of choosing between the two rival imperial allegiances. The Bagratids proved successful in maneuvering between the two powers. They were immediate vassals of the emperor in Sper, in the years 387-532 (before Justinian I annexed it), whereas, in their Persarmenian princedoms, they were, from 428, like the rest of the East Armenian princes free at last from the local king’s overlordship, immediate vassals, under the supervision of an Iranian viceroy (marzpan), of the distant Great King. Partition and annexation did not, however, save Armenia from tension.
…
Cautiously maneuvering, as they had always done, between, on the one hand, the caliphate, which was on the decline now and breaking up into a number of succession states, and, on the other, the empire, which was concentrating upon a struggle with these, the Bagratids monopolized the office of presiding prince and then, in 884, converted it into kingship. Recognition was easily obtained from caliph and emperor. The Armenian monarchy, abolished in 428, had been restored.
Статья «Arsacids»:
During one of the internal crises, the kingdom was divided in 384 between the pro-Roman Arsaces (Aršak) III and the pro-Iranian Chosroes (Xosrov) IV. With this fait accompli before them, the Emperor Theodosius I and the Great King Šāpūr III hastened to ratify in 387 the existence of two Armenian kingdoms, one, western, a Roman, and the other, eastern and vastly larger, an Iranian vassal. Arsaces III died in 390 and the western kingdom became a part of the Roman empire; but the eastern kingdom (Persarmenia) continued to exist. The crown, however, was fatally weakened; and, finally, the princes, weary of all immediate authority over them, deposed with Iranian connivance the last king, Artaxias (Artašēs) IV in 428 and brought about the abolition of the monarchy. Thereafter Armenia was a part of the Iranian empire, with the princes as its sovereign oligarchs, vassals of the distant great king, whose suzerainty expressed itself in the presence of his viceroy (marzpan) and in the obligation of fealty and military aid imposed on them.
An event of importance in the Arsacid period was the invention, on the threshold of the fifth century, of the Armenian alphabet by St. Maštocʿ (Mesrop). With this Armenian became the language of the educated; it was introduced into the liturgy; and national literature was born (under Hellenistic and Syrian influences). Armenia’s identity and individuality were thus saved and an absorption by either Byzantine or Iranian civilization was precluded. - ↑ Энциклопедия Ираника. Статья: ARMENIA AND IRAN iv. Iranian influences in Armenian Language 2017 йыл 17 ноябрь архивланған., автор — R. Schmitt: Оригинал текст (инг.)
Though the Christianization of Armenia in the third century and its rise to Armenian official religion shortly after 300 A.D. loosened the close ties between Iranians and Armenians, ties that had until then been close even in matters of creed, little changed in the political situation even under the Sasanians (who ruled over Iran from 224 A.D.), until the Armenian apple of discord was finally divided between Romans and Sasanians in 387 A.D.: Western Armenia came under the rule of the Romans and later the Byzantines, whereas the far greater eastern part of the country, the so-called “Great Armenia” or the “Persarmenia” of the Byzantine historiographers, came under Persian control and was fully annexed by Bahrām V Gōr some years later, in 428 A.D., and from then governed only by Sasanian margraves.
- ↑ Энциклопедия Британника. Статья: Armenia, раздел «History 2019 йыл 27 март архивланған.»: Оригинал текст (инг.)
The dissatisfaction of the nakharars with Arshak II led to the division of Armenia into two sections, Byzantine Armenia and Persarmenia (c. 390). The former, comprising about one-fifth of Armenia, was rapidly absorbed into the Byzantine state, to which the Armenians came to contribute many emperors and generals. Persarmenia continued to be ruled by an Arsacid in Dvin, the capital after the reign of Khosrow II (330–339), until the deposition of Artashes IV and his replacement by a Persian marzpān (governor) at the request of the nakharars (428). Although the Armenian nobles had thus destroyed their country’s sovereignty, a sense of national unity was furthered by the development of an Armenian alphabet and a national Christian literature; culturally, if not politically, the 5th century was a golden age. (See Armenian literature.)
- ↑ «История Востока» (Восток в средние века), Глава I, раздел «Закавказье в IV—XI вв. 2016 йыл 10 апрель архивланған.»: Оригинал текст (рус.)
… Иран с этим мириться не желал, и началась очередная серия римско-иранских войн, одной из арен которых были закавказские страны. Завершились эти войны разделом Армянского царства в 80-х годах IV в. Большая часть последнего подпала под верховную власть Ирана, меньшая - Рима. В обеих частях страны остались цари из армянского рода Аршакуни. В римской части царская власть была вскоре (391 г.) упразднена, в иранской она была ликвидирована по просьбе армянской знати в 428 году. По условиям римско-иранского договора некоторые восточные области Армянского царства (приблизительно территория нынешней Республики Азербайджан к юго-западу от Куры) были переданы албанским царям, очевидно, за их услуги шахам.
- ↑ The Cambridge Ancient History. Том 13, стр. 426, автор — R.C. Blockley: Оригинал текст (инг.)
That, for his part, Theodosius desired good relations with the Persians is shown by the friendly reception afforded the envoys who came in 384 to announce the accession of Shapur III. Around the same time or shortly thereafter civil war erupted in Armenia between the Roman-supported Arsak IV and a Persian nominee, Khusro III, who had been sent at the request of some of the nakbarars. After a brief threat of Roman—Persian hostilities the two powers agreed, probably in 387, to divide Armenia into Roman and Persian spheres of influence, not at this point delimited by a fixed border and each under its king, to whom the nakharars gave their allegiance. This arrangement, which led to the abolition of the Arsacid crown in both sectors by 428 and the emergence of a border at about the same time, greatly eased, though it did not eliminate, Roman—Persian tensions in the region.
- ↑ Cyril Toumanoff «Chronology of the Early Kings of Iberia» Стр. 17: Оригинал текст (инг.)
Rev I the Just (189-216). L 58; RL I 50. ? Son of the King of Armenia (Vologases II, 180-191) and of the sister of Amazaspus II, wrested the throne from his maternal uncle (L 57) and reigned, traditionally, for 27 years. — With Vologases (Valarshak) II, the Arsacids became at last firmly established on the Armenian throne: they reigned thereafter, with but slight interruptions, until the end of the Armenian Monarchy in 428. That this consolidation of the Arsacids in Armenia should have been accompanied by the acquisition of the Iberian throne for one of their princes, can hardly be regarded as unexpected. Rev married a Roman lady named Sephelia (L 58).75
- ↑ R. Hewsen, «Armenia: A Historical Atlas» стр. 82, Хронология: Оригинал текст (инг.)
c. 387 Peace of Akilisene; Roman-Persian partition of Armenia into an eastern kingdom and a western; Armenia loses all of its border provinces to Iberia, Albania, or Persia.
390 Rome annexes the western kingdom on death of King Arshak
395 Death of Emperor Theodosius I; partition of Roman Empire, of which the eastern half is later known as the Byzantine Empire.
401-417 Reign of King Vramshapuh; reconciliation and collaboration of church and state in Armenia.
C. 406 Invention of the Armenian alphabet by St. Mesrop Mashtots1.
408 Theodosius II founds the Byzantine fortress of Theodosiopolis on the site of the Armenian village of Karin or Karnoy K‘aghak‘ (now Erzurum).
410 Council of Nisibis.
428 Termination of the Armenian monarchy; Persian viceroy assigned to Duin. - ↑ Всемирная история / Ред. А. Белявский, Л. Лазаревич, А. Монгайт. — М.: Государственное издательство политической литературы, 1956. — Т. 2, ч. II, гл. XIII.:Оригинал текст (рус.)
Битва при Магнесии, в результате которой Антиох был вынужден отказаться от всех малоазийских владений к северу от Тавра, дала толчок распаду державы Селевкидов. Этим прежде всего воспользовались селевкидские сатрапы Великой Армении и Софены — Артаксий и Зариадр (по-армянски Арташес и Зарех), объявив себя независимыми царями. Так возникли первые вполне самостоятельные армянские государства, образование которых в известной мере было связано с антиэллинистической реакцией местного населения.
Армянские государства, в которых существовал значительный слой свободного крестьянства, дававшего превосходные кадры для армии, ведут активную завоевательную политику. Софена и Великая Армения выходят за пределы Армянского нагорья, захватывают ряд областей у соседних иберов и мидян. Особенно усиливается Великая Армения.
- ↑ Большой энциклопедический словарь. Статья: Армения Великая 2014 йыл 20 апрель архивланған.
- ↑ Armenia // The Oxford Encyclopedia of Economic History. / Joel Mokyr. — NY: Oxford University Press, 2003. — Vol. 5. — P. 156. — 2824 p. — ISBN 9780195105070. Архивная копия от 5 октябрь 2021 на Wayback Machine
- ↑ А.П. Новосельцев, В.Т. Пашуто, Л.В. Черепнин. Пути развития феодализма: (Закавказье, Сред. Азия, Русь, Прибалтика). — М.: Наука, 1972. — С. 45. — 338 с. Архивная копия от 23 ғинуар 2022 на Wayback Machine
- ↑ 30,0 30,1 Худобашев, 1859, с. 21
- ↑ Древние цивилизации / Под. ред. М. Г. Бонгард-Левина. — М., 1989.:
- ↑ Всемирная история / Ред. А. Белявский, Л. Лазаревич, А. Монгайт. — М.: Государственное издательство политической литературы, 1956. — Т. 2, ч. II, гл. XIII.: Оригинал текст (рус.)
Представитель этой династии Оронт (по-армянски Ерванд) признал власть Александра, но во время борьбы диадохов в 316 году до н. э. Айраратское царство стало самостоятельным. Столицей царства был город Армавир, расположенный на месте урартского Аргиштихинили. В 220 году до н. э. Айраратская область была захвачена Антиохом III и некоторое время спустя присоединена к собственно Армении, которая отныне начала называться Великой. Таким образом, к концу III в. почти все армянские земли оказались под властью Селевкидов.
- ↑ Всемирная история / Ред. А. Белявский, Л. Лазаревич, А. Монгайт. — М.: Государственное издательство политической литературы, 1956. — Т. 2, ч. II, гл. XIII.:
- ↑ Всемирная история / Ред. А. Белявский, Л. Лазаревич, А. Монгайт. — М.: Государственное издательство политической литературы, 1956. — Т. 2, ч. II, гл. XIII.: Оригинал текст (рус.)
Представитель этой династии Оронт (по-армянски Ерванд) признал власть Александра, но во время борьбы диадохов в 316 году до н. э. Айраратское царство стало самостоятельным. Столицей царства был город Армавир, расположенный на месте урартского Аргиштихинили. В 220 году до н. э. Айраратская область была захвачена Антиохом III и некоторое время спустя присоединена к собственно Армении, которая отныне начала называться Великой. Таким образом, к концу III в. почти все армянские земли оказались под властью Селевкидов.
- ↑ [ Армения Великая] — Ҙур совет энциклопедияһында мәҡәлә (3 издание)
- ↑ Всемирная история / Ред. А. Белявский, Л. Лазаревич, А. Монгайт. — М.: Государственное издательство политической литературы, 1956. — Т. 2, ч. II, гл. XIII.: Оригинал текст (рус.)
Представитель этой династии Оронт (по-армянски Ерванд) признал власть Александра, но во время борьбы диадохов в 316 году до н. э. Айраратское царство стало самостоятельным. Столицей царства был город Армавир, расположенный на месте урартского Аргиштихинили. В 220 году до н. э. Айраратская область была захвачена Антиохом III и некоторое время спустя присоединена к собственно Армении, которая отныне начала называться Великой. Таким образом, к концу III в. почти все армянские земли оказались под властью Селевкидов.
- ↑ «История Востока» (Восток в древности). Глава XXIX, Закавказье и сопредельные страны в период эллинизма 2015 йыл 12 июль архивланған.. Часть 1. Независимые государства IV—III вв. до х. э.: Оригинал текст (рус.)
… Все это не помешало Антиоху III в 201 г., имея за спиной удачно завершенный восточный поход и победоносную войну с Египтом, устранить Ксеркса при посредничестве Антиохиды и обратить Софену в селевкидскую провинцию. Аналогичная судьба постигла в это же время царство Айрарат и его правителя - последнего Ерванда: Антиох III стремился укрепить свой тыл перед запланированным западным походом в Европу.
- ↑ The Cambridge History of Iran Volume 3. Chapter 12: Iran, Armenia and Georgia. — P. 512:
- ↑ Cyrille Toumanoff. The Orontids of Armenia. // Studies in Christian Caucasian History. — P. 277—354. — См. в частности страницы 282—283.
- ↑ Генеалогия династии Ервандидов. // Richard G. Hovannisian. The Armenian People From Ancient to Modern Times. — Vol. I. — P. 36.
- ↑ Рыжов К. В. Армении цари 2012 йыл 19 май архивланған.Ҡалып:Мёртвая ссылка. // Все монархи мира: Древний Восток: Справочник.
- ↑ Всемирная история / Ред. А. Белявский, Л. Лазаревич, А. Монгайт. — М.: Государственное издательство политической литературы, 1956. — Т. 2, ч. II, гл. XIII.: Оригинал текст (рус.)
Представитель этой династии Оронт (по-армянски Ерванд) признал власть Александра, но во время борьбы диадохов в 316 году до н. э. Айраратское царство стало самостоятельным. Столицей царства был город Армавир, расположенный на месте урартского Аргиштихинили. В 220 году до н. э. Айраратская область была захвачена Антиохом III и некоторое время спустя присоединена к собственно Армении, которая отныне начала называться Великой. Таким образом, к концу III в. почти все армянские земли оказались под властью Селевкидов.
- ↑ Древние цивилизации / Под. ред. М. Г. Бонгард-Левина. — М., 1989.:
- ↑ Древние цивилизации / Под. ред. М. Г. Бонгард-Левина. — М., 1989.:
- ↑ Всемирная история / Ред. А. Белявский, Л. Лазаревич, А. Монгайт. — М.: Государственное издательство политической литературы, 1956. — Т. 2, ч. II, гл. XIII.: Оригинал текст (рус.)
Представитель этой династии Оронт (по-армянски Ерванд) признал власть Александра, но во время борьбы диадохов в 316 году до н. э. Айраратское царство стало самостоятельным. Столицей царства был город Армавир, расположенный на месте урартского Аргиштихинили. В 220 году до н. э. Айраратская область была захвачена Антиохом III и некоторое время спустя присоединена к собственно Армении, которая отныне начала называться Великой. Таким образом, к концу III в. почти все армянские земли оказались под властью Селевкидов.
- ↑ Всемирная история / Ред. А. Белявский, Л. Лазаревич, А. Монгайт. — М.: Государственное издательство политической литературы, 1956. — Т. 2, ч. II, гл. XIII.: Оригинал текст (рус.)
Представитель этой династии Оронт (по-армянски Ерванд) признал власть Александра, но во время борьбы диадохов в 316 году до н. э. Айраратское царство стало самостоятельным. Столицей царства был город Армавир, расположенный на месте урартского Аргиштихинили. В 220 году до н. э. Айраратская область была захвачена Антиохом III и некоторое время спустя присоединена к собственно Армении, которая отныне начала называться Великой. Таким образом, к концу III в. почти все армянские земли оказались под властью Селевкидов.
- ↑ См. прим. 2 2010 йыл 31 декабрь архивланған. к «Истории Армении» Мовсеса Хоренаци
- ↑ Armenia and Iran. ii. The pre-Islamic period — Encyclopædia Iranica. M. L. Chaumont:
- ↑ Van Den Hout, A Commentary on the Letters of M. Cornelius Fronto, p.302
- ↑ Тревер К. В. Очерки по истории культуры древней Армении (II в. до н. э. — IV в. н. э.). — М. — Л., 1953. — С. 273.:
- ↑ См. прим. 2 2010 йыл 31 декабрь архивланған. к «Истории Армении» Мовсеса Хоренаци
- ↑ Тревер К. В. Очерки по истории культуры древней Армении (II в. до н. э. — IV в. н. э.). — М. — Л., 1953. — С. 164—165.
- ↑ Nina Garsoian, The Emergence of Armenia, in: The Armenian People From Ancient to Modern Times The Dynastic Periods. Vol I: From Antiquity to the Fourteenth Century, 1997, стр. 50Оригинал текст (инг.)
… Perhaps most significant of all is the observation of Strabo that the unification of various districts under Artashes and Zareh had led the population of Greater Armenia and Sophene to "speak the same language". The Armenization of the entire area was progressing apace.
- ↑ Albert de Jong Armenian and Georgian Zoroastrianism, in: The Wiley Blackwell Companion to Zoroastrianism, 2015 — стр. 120 Оригинал текст (инг.)
The line of the Orontids of Greater Armenia came to an end in the 2nd century BCE, with the rise of the next Armenian dynasty, the Artaxiads, who were installed by the Seleucid Antiochus III, but proved themselves to be very able dynasts. Not only did the greatest of them, Tigranes II (the Great, r. 95– c. 55 BCE) expand the territory of Armenia considerably (but fleetingly) at the expense of the Parthians, but the Artaxiads are also widely seen as culturally significant in building up an Armenian territorial and cultural identity.
- ↑ James Russell Zoroastrianism in Armenia 1987, стр. VОригинал текст (инг.)
There was probably some local diversity in Armenian religion, though attempts by the Artaxiads to impose political unity involved religious centralisation as well.
- ↑ Cyrille Toumanoff. Studies in Christian Caucasian history. — Georgetown University Press, 1963. — С. 75.:
- ↑ Eruandašat — Encyclopædia Iranica. Robert H. Hewsen
- ↑ Adrienne Mayor. The Poison King: the life and legend of Mithradates, Rome's deadliest enemy. — Princeton University Press, 2009. — С. 55.
- ↑ Artaxata — Encyclopædia Iranica. Robert H. Hewsen
- ↑ Всемирная история / Ред. А. Белявский, Л. Лазаревич, А. Монгайт. — М.: Государственное издательство политической литературы, 1956. — Т. 2, ч. II, гл. XIII.: Оригинал текст (рус.)
Представитель этой династии Оронт (по-армянски Ерванд) признал власть Александра, но во время борьбы диадохов в 316 году до н. э. Айраратское царство стало самостоятельным. Столицей царства был город Армавир, расположенный на месте урартского Аргиштихинили. В 220 году до н. э. Айраратская область была захвачена Антиохом III и некоторое время спустя присоединена к собственно Армении, которая отныне начала называться Великой. Таким образом, к концу III в. почти все армянские земли оказались под властью Селевкидов.
- ↑ M. Chahin. The kingdom of Armenia: a history. — Routledge, 2001. — С. 217.
Шулай уҡ ҡарағыҙ
үҙгәртергәӘҙәбиәт һәм һылтанмалар
үҙгәртергә- Хьюсен Р. Armenia in the Fourth Century, 299—387 2011 йыл 14 февраль архивланған..
- «Армянская География VII века по Р. Х. (приписывавшаяся Моисею Хоренскому)». Пер. с др.-арм. и коммент. К. П. Патканова. — СПб., 1877.
- М. Хоренский. История Армении. Перевод Н.О. Эмина (с примечаниями и приложениями).. — М.: Типография В.А. Гатцук, 1893. — 363 с. Архивная копия от 11 апрель 2021 на Wayback Machine
- Мовсес Хоренаци. История Армении / Пер. с древнеарм. языка, примечания Г. Саркисяна; Ред. С. Аревшатян. — Ер.: Айастан, 1990.
- Интерактивная карта Великой Армении 2020 йыл 21 октябрь архивланған. 363—387 годов.
- Литовченко С. Д. Римско-армянские отношения в I в. до н. э. — начале I в. н. э. 2020 йыл 31 июль архивланған.: Авт. дисс… к. и. н. — Харьков, 2003.
- Обозрение Армении в географическом, историческом и литературном отношениях / Худобашев А.М. — СПб.: Тип. 2 Отд. Собственная Е. И. В. канцелярия, 1859. — 560 с.
- Карапетян С. Северный Арцах 2021 йыл 15 ғинуар архивланған. / пер. с арм. Д. Григорян, Е. Гуринова и Н. Акопова.; под ред. А. Арутюнян [и др.]. Москва : Яуза-каталог, 2018. 640 с.
- U.S. Congress. House. Committee on Banking, Finance, and Urban Affairs. Subcommittee on Economic Stabilization The land of Karabagh: geography & history prior to 1920 (en.) // Eastern Europe: Exchange Opportunities : Hearings Before the Subcommittee on Economic Stabilization of the Committee on Banking, Finance and Urban Affairs, House of Representatives. — Washington: U.S. Government Printing Office, 1990. — В. One Hundred First Congress, Second Session. — P. 274—275.