Бала Сытырман

Бала Сытырман (рус. Бала-Четырман) — Башҡортостандың Фёдоровка районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 1412 кеше. Почта индексы — 453295, ОКАТО коды — 80254805001.

Бала Сытырман
Дәүләт	Рәсәй
Административ үҙәге	Бала-Сытырман ауыл Советы (Фёдоровка районы)
Административ-территориаль берәмек	Бала-Сытырман ауыл Советы (Фёдоровка районы)
Халыҡ һаны	1617 кеше (2002), 1617 кеше (2009), 1426 кеше (2010)
Почта индексы	453295
Бала Сытырман Викимилектә

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	1426	671	755	47,1	52,9

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Фёдоровка): 23 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Мәләүез): 40 км

Тарихы

1786 йылда Өфө наместниклығы картаһында Ашҡаҙар йылғаһының һул ярында Сытырман исеме менән ике ауыл күрһәтелгән, уларҙың береһе Үрге Сытырман тип аталған. 1802 йылда картала һуңғы ауыл юҡҡа сыҡҡан. 1816 йылда Сытырман ауылында 3 ғаилә яңы Бала Сытырман ауылына нигеҙ һала. Бында Әхмәр Юлдашев (уның улдары Әбйәлил, Сәлих), Бикташ Карабатыров, йорт есаулы Әбдрәшит Аҡҡолов һәм уның улдары күсеп килгән. Өс ғаиләнең икәүһе — полигам. 1859 йылда 30 йортта 214 аҫаба кеше йәшәгән. Тәүге совет халыҡ иҫәбен алыуға ихаталарҙың һаны 121-гә етә, ә халыҡ һаны — 583 кеше.

1842 йылда 49 кешегә 24 бот ужым игене, 936 бот яҙғы иген сәселгән. Һәр бөтәһенә 120 баш йылҡы тура килгән, һыйыр малы — 80, һарыҡ — 150, 52 баш.

1713 йылда Сытырман ауылында урта дини уҡыу йорто асыла.

Урамдары

• Әхмәров урамы  (рус. Ахмерова (улица))
• Ашҡаҙар урамы  (рус. Ашкадарская (улица))
• Бикҡужев урамы  (рус. Биккужева (улица))
• Гагарин урамы  (рус. Гагарина (улица))
• Май заводы (урамы)(рус. Маслозаводская (улица)}})
• Тирмән урамы  (рус. Мельничная (улица))
• Мөхәмәтәмин урамы  (рус. Мухаметамина (улица))
• Яңы (урам) (рус.  Новая улица (улица)}})
• 1 Май урамы  (рус. Первомайская (улица))
• Рим Сыуаҡаев урамы  (рус. Рима Чувакаева (улица))
• Баҡса урамы  (рус. Садовая (улица))
• Совет урамы  (рус. Советская (улица))
• терешкова урамы  (рус. Терешковой (улица))
• Титов урамы  (рус. Титова (улица))

Билдәле шәхестәре

• Шергенг Наталия Алексеевна (20.01.1959), ғалим-философ, юғары мәктәп эшмәкәре. 2003—2006 йылдарҙа Башҡорт дәүләт университетының Стәрлетамаҡ филиалы директорының уҡыу-уҡытыу эштәре буйынса, 2006—2012 йылдарҙа фәнни эштәр буйынса урынбаҫары. Философия фәндәре докторы (2003), профессор (2008).

Һылтанмалар

• Бала Сытырман // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.  (Тикшерелеү көнө: 11 ғинуар 2019)