Ағиҙел буйы убалы тигеҙлеге

Ағиҙел буйы убалы тигеҙлеге Башҡортостандын көнбайыш үҙәк өлөшөн биләй. Ул төньяҡ-көнбайыштан көньяҡ-көнсығышҡа табан һуҙылған һәм яҫылыҡ көньяҡ-көнсығыштан төньяҡ-көнбайышҡа табан дөйөм ауыша һәм ошо йүнәлештә кинәйә бара.

Ағиҙел буйы убалы тигеҙлеге
башҡ. Ағиҙел буйы убалы тигеҙлеге
Ил	Рәсәй Федерацияһы
Регион	Башҡортостан
Диңгеҙ кимәленән бейеклеге	60—280 м
Күл	Ҡашҡаҙан
Ағиҙел буйы убалы тигеҙлеге
Ағиҙел буйы убалы тигеҙлеге

Географияһы

Ағиҙел буйы убалы тигеҙлеге Ағиҙел йылғаһы бассейнында урынлашҡан һәм Стәрлетамаҡ ҡалаһы кинлегенән алып йылға тамағына тиклем һуҙылған.

Төньяҡ-көнсығыштан Өфө яйлаһы, көньяҡ һәм көнбайышта Бөгөлмә-Бәләбәй ҡалҡыулығы, көнсығышта — Көньяҡ Урал тауҙарынын ситке һырттары менән сикләшә.

Тигеҙлектең төньяҡ өлөшө , ҡалҡыулыҡлы көньяҡ өлөшөнә ҡарағанда сағыштырмаса тигеҙерәк һәм һөҙәк. Көнсығышта рельеф һөҙәк-арҡалы. Тигеҙлектең абсолют бейеклеге 60—280 метр тирәһе.

Тигеҙлектен төньяҡ-көнбайышында Ҡарман һыуһаҡлағысы, үҙәк өлөшөндә — Аҡкүл һәм Ҡашҡаҙан күле бар. Ағиҙел буйы убалы тигеҙлеге ултырма тау тоҡомонан яһалған.

Геологияһы

Төньяҡ өлөшө пермден өҫкө бүлеге (гипс, мергель, балсыҡ, эзбизташ һәм ҡомташтар, балсыҡтар), ә көньяҡ өлөшө неоген ҡырсынташтары һәм ҡомдарынан тора. Тигеҙлектә бик күп газ һәм нефть ятҡылыҡтары табылған (Арлан, Маншыр, Сергеевка, Сытырман, Йөгәмеш һәм башҡалар).

Тәбиғәте

Тигеҙлектен күп өлөшө урман-дала тәбиғи зонаһына ҡарай. Төньяҡта ылыҫлы, ҡара ылыҫлы-киң япраҡлы, киң япраҡлы (йүкә, имән, саған, ҡайын) һәм төрлө урман-дала тупрағындағы туғай ҡыяҡлылары үҫә. Көньяҡта ҡара тупраҡта күп төрлө туғай үләне өҫтөнлөк итә.

Биләмәнен төньяғы 40-60%, ә көньяғы 75% үҙләштерелгән.

Һылтанма

• Статья в Башкирской энциклопедии(недоступная ссылка) (баш.)
• Статья в Башкортостан: Краткая энциклопедия(недоступная ссылка)