Ҡыйғы

Ҡыйғы (башҡ. Ҡыйғы) — Әй йылғаһының 87 км оҙонлоғондағы уң яры ҡушылдығы, бассейны майҙаны — 1370 км². Ҡыйғы районы биләмәһе буйынса инешенән тамағына тиклем аға. Үҙәне бормалы, тотороҡһоҙ, төбө ләмле, урыны менән ҡом-ҡырсынлы, ярҙары текә, бейек.

Ҡыйғы
Ҡайҙа ҡоя	Әй
Ҡушылдыҡ	Лаверга, Ләүйылға (Ҡыйғы ҡушылдығы) һәм Ыйыҡ (Ҡыйғы йылғаһының ҡушылдығы)
Һыу йыйыу бассейны	Волга бассейны[d]
Бассейн майҙаны	1370 км²
Дәүләт	Рәсәй
Административ-территориаль берәмек	Башҡортостан Республикаhы
Оҙонлоҡ	87 km

Ҡыйғы йылғаһы буйында Түбәнге Ҡыйғы, Үрге Ҡыйғы һәм Теплый Ключ (уның менән йәнәш XVIII быуаттарҙа йылға аша таш Екатерина күпере төҙөлә), Иҙрис ауылдары урынлашҡан Р. Аскаров һүҙҙәренә ҡарағанда, Ҡыйғы атамаһының килеп сығышы тураһындағы риүәйәт нигеҙендә, уны "ҡайғы" һүҙе йәки ошо территорияла ултыраҡҡа нигеҙ һалыусы "Ҡыйғыр" һүҙе менән бәйләйҙәр.

Бассейны

• Ыйыҡ — уң яр буйлап 23 км алыҫлыҡта
  • Васйылға — Ыйыҡ йылғаһының уң ярына тамағынан 24 км өҫтәрәк ҡушыла
  • Ҡанҡанды — Ыҡ йылғаһының уң ярына тамағынан 32 км өҫтәрәк ҡушыла
  • Майғаҙы — Ҡанҡанды йылғаһының уң ярына тамағынан 2,9 км өҫтәрәк ҡушыла
  • Ямаҙы — Ҡанҡанды йылғаһының уң ярына тамағынан 5,7 км өҫтәрәк ҡушыла
• Лаверга — Ҡыйғы йылғаһының уң ярына тамағынан 35 км өҫтәрәк ҡушыла
• Ләүйылға — Ҡыйғы йылғаһының уң ярына тамағынан 52 км өҫтәрәк ҡушыла
  • Айса — Ләүйылға йылғаһының уң ярына тамағынан 8,7 км өҫтәрәк ҡушыла.

Экологияһы

Ҡыйғы май заводы һәм Ҡыйғы аҙыҡ-түлек комбинаты ағымдары, шулай уҡ ауыл хужалығы объекттары барлыҡҡа килтергән ташландыҡтар менән бысрана.

Йылғала тимерҙең 13,2% кәмегәндә баҡырҙың уртаса концентрацияһы 2-нән 5 ПДК-ға тиклем артҡан, тимер кәметеү янында тимер менән уртаҡ 13,2 тиклем! ПДК 1,4, нефть продукттарының 11,4-тән алып 3,6 ПДК-ға етә. Һыуҙың йылғала аммонийлы азот, нитратлы азот, нитритлы азот, цинк менән бысраныуы норма сиктәрендә һаҡлана, никель 1,8 ПДК-ға тиклем күҙәтелә. Һыу бысраныу коэффициенты 27,62 ПДК-нан алып 31,43-кә тиклем арта.

Һыу реестры мәғлүмәттәре

Рәсәй дәүләт һыу реестры мәғлүмәттәре буйынса Кама һыу бассейны округына ҡарай, һыу хужалығы участкаһы — Әй йылғаһы башынан алып тамағына тиклем, йылғаның бәләкәй бассейны — Ағиҙел. Бәләкәй йылға бассейны — Кама.

Сығанаҡтар

• https://nsportal.ru/ap/library/nauchno-tekhnicheskoe-tvorchestvo/2018/12/03/issledovatelskaya-rabota-toponimika-rek