Эпиграфика
Эпигра́фика (бор. грек. ἐπιγραφή — яҙыу) — ярҙамсы тарихи дисциплина (махсус тарихи һәм филологик дисциплина), ул ҡаты материалдарҙағы (ташта, керамикала, металда һәм башҡа ҡаты материалдарҙа) яҙыуҙарҙың йөкмәткеһен һәм формаһын өйрәнә, уларға шул дәүергә һәм мәҙәниәткә ярашлы классификация үткәрә[1]. Ҡара ҡулланып яҙылған боронғо яҙыуҙарҙы өйрәнеү менән икенсе бер фән палеография шөғөлләнә. Мисәттәрҙең (штамптарҙың) тарихын сфрагистика өйрәнә.
| Эпиграфика | |
 | |
| Өйрәнеү объекты | надпись на объекте[d] |
|---|---|
 Эпиграфика Викимилектә | |
Надпись 1171 года.
Тарихы
үҙгәртергәЕвропала эпиграфика Яңырыу дәүерендә барлыҡҡа килгән, тип иҫәпләнелә; фән булараҡ эпиграфика методикаһы XVIII—XIX быуаттарҙа барлыҡҡа килә. Боронғо Мысыр иероглифтарын, вавилон шына яҙыуын, микен яҙмаһын уҡыуға өлгәшеү XIX—XX быуаттарҙа эпиграфиканы ҡулланыу даирәһен байтаҡҡа киңәйтә.
Немец филологы Август Бектың «Грек яҙыуҙары йыйылмаһы» («Corpus Inscriptionum graecorum», 1825-59) тип аталған боронғо грек яҙмалары буйынса тәүге ғилми тәнҡит баҫмаһы хәҙерге заман эпиграфикаһы буйынса тәүге эштәрҙең береһе, тип иҫәпләнелә[2][3].
XI—XIV быуатта Новгородтың София соборы һәм XI-XVII быуатта Киевтың культ ҡоролмалары диуарҙарындағы яҙмалар киң мәғлүмәтле көнсығыш славян эпиграфика ҡомартҡылары булып тора.
Эпиграфик текстар — рухи, дини, сәйәси, социаль һәм иҡтисади тарих буйынса төп сығанаҡтарҙың береһе. Ҡағиҙә булараҡ, яҙмаларҙы яҙыу ваҡыты уларға тупланған мәғлүмәттәргә тап килә.
Ҡытай империяһында эпиграфикаға етди иғтибар бүленгән була, төп мәҡәләне ҡара.
Лучше всего доказываются исторические события не столько мемуарами, сколько официальными документами, которые уже сами по себе носят характер достоверности.
Фёдор Фёдорович Соколов.[4]
Төп периодик баҫмалар
үҙгәртергә- «Вопросы эпиграфики» (Сборники статей; вып. 1-5) (с 2006);
- «Нумизматика и эпиграфика» (с 1960);
- «Эпиграфика Востока» (с 1947);
- «Supplementum epigraphicum graecum» (Leiden, с 1923);
- «Année epigraphique» (P., с 1888);
- «Epigraphia Indica» (Calc.-Delhi, с 1888);
Эпиграфика буйынса дөйөм эштәр
үҙгәртергә- Карышковский П. О. Материалы к собранию древних надписей Сарматии и Тавриды // Вестник древней истории. 1966. № 2.
- Полная библиография работ П. О. Карышковского на русском и английском языках на сайте Фридман А.С
- Рождественская Т. В. Древнерусская эпиграфика X—XV веков: Учеб. пособие. СПб.: СПбГУ, 1991.
- Фёдорова Е. В. Введение в латинскую эпиграфику: Учеб. пособие для ист. и филол. спец. ун-тов. М.: Изд-во МГУ, 1982.
- Медынцева А. А. Грамотность в Древней Руси: По памятникам эпиграфики X— первой половины XIII в. — М., 2000.
- Медынцева А. А. У истоков славянской письменности // Наука и жизнь. 1985. № 12. с. 91-96.
- Елена Александровна Мельникова. Скандинавские рунические надписи: Новые находки и интерпретации: Тексты, перевод, комментарий. — М.: Восточная литература, 2001. — 496 с. — (Древнейшие источники по истории Восточной Европы). — 1000 экз. — ISBN 5-02-018082-3. (в пер.)
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ Эпиграфика // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)(рус.)
- ↑ В. С. Сергеев. История Древней Греции : Историография древней Греции
- ↑ Вавилов С. И.. Большая советская энциклопедия Том 04 — Большая Советская Энциклопедия Второе издание 2014 йыл 28 июль архивланған.
- ↑ Санкт-Петербургские Антиковеды
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Надписи // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)(рус.)
- Надписи // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 4 томах. — СПб., 1907—1909.
- Бехистунская надпись Дария I — крупнейший памятник мировой эпиграфики 2013 йыл 3 июнь архивланған.