Церий
Церий (лат. Cerium, Ce) — Менделеевтың периодик таблицаһының 6-сы осор элементы. Тәртип номеры — 58.
| Церий | |
 | |
| Ауырлығы | 140,116 ± 0,001 Массаның атом берәмеге[1] |
|---|---|
| Хөрмәтенә аталған | Церера (кәрлә планета)[2] |
| Асыусы йәки уйлап табыусы | Мартин Генрих Клапрот[d][2] һәм Йёнс Якоб Берцелиус[d][2] |
| Асыу датаһы | 1804[2] |
| Элемент символы | Ce[3] |
| Химик формула | Ce[4] |
| Каноническая формула SMILES | [Ce][4] |
| Атом һаны | 58[5] |
| Электр кирелеге | 1,12 |
| Ионный радиус | 1,01 ангстрем[6], 1,14 ангстрем[6], 1,25 ангстрем[6], 1,34 ангстрем[6], 0,87 ангстрем[6], 0,97 ангстрем[6], 1,07 ангстрем[6] һәм 1,14 ангстрем[6] |
 Церий Викимилектә | |
СимволыҮҙгәртергә
Церий элементының символы — Ce (Церий тип уҡыла).
ТарихҮҙгәртергә
Церий 1803 йылда фон Хисингер Берцелиус тарафынан асыла.
Бәләкәй планеталарҙың иң ҙурыһы Церера (Ceres) хөрмәтенә аталған, ә уныһы үҙ сиратында, рим уңыш алиһәһе хөрмәтенә аталған.
1803 йылда швед хеҙмәттәштәре В. Хейзенгер һәм Й. Я. Берцелиус менән бер ваҡытта тиерлек церийлы ерҙе асҡан немец химигы М. Г. Клапрот «церий» исеменә ҡаршы сыға, «церерий» тәҡдим итә. Ләкин Берцелиус, исемде әйтеү ҡыйынлыҡтарына һылтаныпп, үҙе биргән исемде һаҡлап ҡалған.
ТәбиғәттәҮҙгәртергә
Ер ҡабығында церий йөкмәткеһе — 70 г/т, океан һыуҙарында — 5,2·10−6 мг/л[8].
ЯтҡылыҡтарыҮҙгәртергә
Церийҙың төп ятҡылыҡтары Ҡытай, АҠШ, Ҡаҙағстан, Рәсәй, Украина, Австралия, Бразилия, Һиндостан, Скандинавияла урынлашҡан.
ИҫкәрмәләрҮҙгәртергә
- ↑ Meija J., Coplen T. B., Berglund M., Bièvre P. D., Gröning M., Holden N. E., Irrgeher J., Loss R. D., Walczyk T., Prohaska T. Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2016. — Vol. 88, Iss. 3. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1515/PAC-2015-0305
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Эмсли Д. Nature's Building Blocks: An A-Z Guide of the Elements (New Edition) — Издательство Оксфордского университета, 2011.
- ↑ Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14
- ↑ 4,0 4,1 CERIUM (ингл.)
- ↑ периодическая система химических элементов — 1869.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 (unspecified title) — ISBN 0-8493-0485-7
- ↑ Церий// Энциклопедия Кругосвет.
- ↑ J.P. Riley and Skirrow G. Chemical Oceanography V. I, 1965
ӘҙәбиәтҮҙгәртергә
- Абрагам А., Блини Б. Электронный парамагнитный резонанс переходных ионов. Том I. — М.: Мир, 1972. — 652 с.