Франциск Скорина һәйкәле (Полоцк)
Франциск Скорина һәйкәле (бел. Помнік Францыску Скарыну) — донъяла Франциск Скоринаға ҡуйылған тәүге монумент, белоруссияның Витебск өлкәһе Полоцк ҡалаһында Ф. Скорина майҙанында 1974 йылда төҙөлгән. Һәйкәл авторҙары — А. Заспицкий, А Глебов, И. Глебов. Полоцкиҙағы Франциск Скорина һәйкәле Беларусь Республикаһының Дәүләт тарихи-мәҙәни ҡиммәттәре исемлегенә индерелгән[1].
| Франциск Скорина һәйкәле | |
| бел. Помнік Францыску Скарыну | |
| Нигеҙләү датаһы | 1974 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 Беларусь |
| Административ-территориаль берәмек | Полоцк[d] |
| Булдырыусы | Заспицкий, Андрей Михайлович[d], Алексей Константинович Глебов[d] һәм Игорь Николаевич Глебов[d] |
| Дата производства | 1974 |
| Архитектор | Вальдемар Сергеевич Марокин[d] |
| Мираҫ статусы | государственный список историко-культурных ценностей Республики Беларусь[d] |
| Бейеклеге/буйы | 12 метр |
| Страница на сайте Глобус Беларуси | globus.tut.by/polock/ind… |
 | |
 Франциск Скорина һәйкәле (Полоцк) Викимилектә | |
Тасуирлама үҙгәртергә
Скульптура яҡын-тирә ҡаралтылары менән яраҡлашҡан һәм тимер юл вокзалынан ҡаланың тарихи үҙәгенә талғын ғынак барып,Гоголь урамының аҙағы булып тамамлана. Бронза фигураның бейеклеге — 5,5 метр, ә скульптура менән постамент бергә — 12 метр тәшкил итә. Скульптура композицияһы китап баҫыусыны туп-тура баҫтырып һүрәтләй. Скорина моңайып ҡына бер ҡулы менән эйәген тотҡан, ә икенсе ҡулында — китап тотоп тора[2]. Гранит постаментҡа белорус телендә — «ФРАНЦЫСК СКАРЫНА» тип яҙылған.
Тарих үҙгәртергә
|
Объекттар исемлеге дәүләт тарихи-мәҙәни ҡиммәттәрен беларусь республикаһы, код 212Ж000629 |
Полоцк — Франциск Скоринаның тыуған урыны. Баҫма уны оҙатырға мотлаҡ Мәғрифәтсенең исеме аҙағында һәр саҡ «Полацьконан», «иң данлы Полоцько ҡалаһынан», «Полоцк ҡалаһынан»[3] тип яҙып өҫтәлгән.
Полоцкиҙа Франциск Скоринаға һәйкәл ҡуйыу 1925 йылда Белоруссияла белорус телендә китап баҫып сығарыуҙың 400 йыллығына ҡуйыу планлаштырыла. Һәйкәл өсөн урын Көнбайыш Двина яры янындағы Замковый тауында һайлана. 1926 йылдың яҙына һәйкәлде бронзанан эшләп, уны ике гранит ташҡа баҫтырыу планлаштырыла. Һәйкәлдең художество яғы өсөн Витебскиҙың художество техникумы хеҙмәткәрҙәре яуаплы була. Әммә һәйкәл әҙерләү буйынса эштәр һуҙыла һәм һөҙөмтәлә ул ҡуйылмай ҡала[4].
1967 йылда совет скульпторы Алексей Глебов Полоцкиҙа ҡуйыу өсөн Скорина һәйкәленең моделен яһай. Ул скульптураны бронзанан ҡойорға өлгөрмәй ҡала, уның эшен уҡыусылары — скульпторҙар Андрей Заспицкий һәм Игорь Глебовтар эшләй.
1976 йылда Полоцкиҙағы Франциск Скорина һәйкәле өсөн А. Глебовҡа үлгәндән һуң БССР Дәүләт премияһы бирелә[5].
Беларусь Республикаһы Министрҙар Советы ҡарарына ярашлы 2007 йылдың 14 майында һәйкәл Беларусь Республикаһының республика әһәмиәтендәге Дәүләт тарихи-мәҙәни ҡиммәттәре исемлегенә индерелә[6].
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь: [Даведнік] / склад. В. Я. Абламскi, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мн.: БЕЛТА, 2009. — 684 с. — 1000 экз. — ISBN 978-985-6828-35-8.
- ↑ Памятник Франциску Скорине в Полоцке на сайте Про Беларусь
- ↑ Скарына Ф. Прадмовы і пасляслоўі. С. 34, 46, 48, 50, 57, 60, 88, 92, 100, 132, 138.
- ↑ Францыск Скарына — пралетарскі першадрукар. Як у БССР святкавалі 400-годдзе беларускага друку 2019 йыл 11 май архивланған.
- ↑ К 105-летию народного художника Беларуси Алексея Глебова 2014 йыл 6 март архивланған.
- ↑ Постановление Совета Министров Республики Беларусь от 14.05.2007 № 578 «Аб статусе гiсторыка-культурных каштоўнасцей» (белор.)