Тургенев урамы (Дондағы Ростов)

Тургеневский урам — ҡала үҙәгендәге сауҙа урамы, Дондағы Ростовтың иң боронғо урамдарының береһе.

Тургенев урамы Дондағы Ростов
Торлаҡ йорт
Дөйөм мәғлүмәтДондағы РостовРостов өлкәһеРәсәй
Ил	Рәсәй
Төбәк	Ростов өлкәһе
Ҡала	Дондағы Ростов
Район	Ленин
Элекке исемдәре	Полиция
Оҙонлоғо	1,4 км
картала

Тарихы

Ҡаланың иң боронғо урамдарының береһе. XIX быуаттың 90-сы йылдарында урам Полиция урамы тип атала. Унда ҡала полиция бүлеге урынлашҡанлыҡтан, был урамда ҡала башлығы һәм полицмейстер йәшәй, шуға күрә ҡала властәре уның тураһында хәстәрлек күрәләр. Айырып әйткәндә, яҡтыртыу тураһында. 1848 йылда ҡала думаһы, И. Кузнецов 1897 йылда баҫылып сыҡҡан «Прошлое Ростова» китабында күрһәткәнсә, Екатеринослав губернаторынан иң әһәмиәтле булған урамдарҙы булһа ла, шул иҫәптән Полиция урамын — 300 сажин, яҡтыртыуҙы һорай. Ростовта беренселәрҙән булып был урам май фонарҙәре менән яҡтыртыла.

Полиция урамы тураһында үҙенең «Картинки ростовской жизни» китабында Свирский Алексей Иванович былай тип яҙа:

«Элеккесә үҙенең ҡот осмалы бысрағына батҡан, элеккесә яҡындағы сиркәүҙең ҡыңғырау тауышы һәм етемдәр йортондағы балаларҙың яңғырауыҡлы тауыштары күңелле йорттарҙа һәр ваҡыт булыусыларҙың әҙәпһеҙ йырҙары менән күмелә…».

Ошо өҙөктән күренеүенсә, урам ул саҡта ниндәй хәлдә булғанын күҙ алдына килтереп була. «Яҡын сиркәү» — был, әлбиттә, собор, етемдәр йорто һәм бысраҡ.

Тәүҙә ҡала думаһы Тургенев урамы тип Сенная (хәҙер Горький урамы) урамын атай. Әммә 1896 йылда, элекке ҡарарын юҡҡа сығарып, билдәле яҙыусы исеме менән Полиция урамын атай. Гәзиттәрҙә һуңлап, бысраҡ Полиция урамына, әгәр инде уның исемен үҙгәртергә кәрәк булһа, Баҙар йәки Сауҙа урамы исеме нығыраҡ тап килер ине, ә И. С. Тургенев исемен икенсе, яҡшыраҡ урамға бирергә кәрәк ине, тип яҙҙы. Ләкин дума быға иғтибар итмәй. Исемен үҙгәртеү бында бер нәмәне лә үҙгәртмәй. Иҫке баҙар янындағы урам шул уҡ сауҙаға хас булып ҡала. Бында күп складтар, барлыҡ милләт сауҙагәрҙәренә ҡараған бәләкәй магазин һәм ваҡ-төйәк кибеттәр урынлашҡан була. Сәнәғәт учреждениеләренән (Почта тыҡрығы, хәҙер Островский тыҡрығы эргәһендә) берәү генә: 1889 йылда төҙөлгән Г. И. Чмелевтың һеркә заводы була. Ул, егерме йыл үткәс, һеркә етештереүҙе 40 мең биҙрәгә тиклем еткерә. Ул етештергән һеркә Нахичевань Ростовҡа, Дон өлкәһенә һәм бөтә Төньяҡ Кавказға, шулай уҡ Екатеринослав губернаһына китә. 1914 йылғы белешмәлә урындағы «иҫтәлекле урындар» билдәләнгән: Николаев тыҡрығы мөйөшөндә (хәҙер Семашко проспекты) округ земствоһы, Ҡазан тыҡрығында (Гәзит) хор синагогаһы урынлашҡан булған.

• Фотогалерея
• 
  декор элементы
• 
  Мемориаль таҡта
• 
  биналағы һүрәт

Сығанаҡтар

• Проект зон охраны объект: Зоны охраны Ростова-на-Дону : раздел: Натурные исследования : шифр: 28I-I-89 Т. 2, кн. 3 Аннотация исторической застройки по ул. Обороны, ул. Тургеневской
• Ростов-на-Дону. Улица Тургеневская