Территориаль тикшеренеү

Территориаль тикшеренү — хәҙерге географик тикшеренеүҙәрҙә беренсе төп географик материалдарҙы файҙаланыла торған  төп метод.

Территориаль тикшеренеүҙәр экспедицион һәм  стационар алымдар менән , картография ярҙамында үткәрелә.

Территориаль тикшереүҙе алып барған кешеләр, тикшеренеүселәр тип йөрөтөләләр. Улар яңы территорияларҙы һүрәтләүсе ғалим, шулай уҡ сәйәхәтсе булыуҙары мөмкин.

Тарих

Ерҙең географик асыштар һәм тикшеренеүҙәр тарихы бер нисә осорға бүленә, улар үҙенә төрлө географик райондарҙы һәм тарихи дәүерҙәрҙе алып тора.

Иң элекке осор  булып Урта диңгеҙҙең финикий тикшеренеүҙәре 1500—300 йылдарға беҙҙең эраға тиклем. Финикий маршруттарының документаль таныҡлыҡтары  һаҡланып ҡалмаған, ләкин булған материалдарға ҡарап  улар бөйөк британия ярҙарына барып етеүен күреп була. Ҡайһы бер ғалимдарҙың фекеренсә ,  финикийцтар  Үҙәк Америкаға тиклем барып еткәндәр, ләкин бының өсөн дәлилдәр әлегә табылмаған. Элекке сығанаҡтары буйынса,  Карфаген Дидонды төпләүсе  финикийцтарҙың береһе - Кесе Азияныҡы булған..

Карфагендар Урта диңгеҙҙең  күрше территорияларының тикшеренеүҙәрен дауам иткәндәр  күрше территориялары, айырым алғанда, Ганон (500 йылда беҙҙең эраға тиклем)  Африканың көнбайыш ярын өйрәнгән.

Массалиянан (заманса Марсель) боронғо грек ғилми хеҙмәткәр  Пигей (ок. 380 — ок. 310 BC) беренсе булып, Великобританияны үтә,  Германияны өйрәнә һәм, уның һүҙенсә, Түле утрауына ла барып етә (легендар утрау). 

Азияның яңы ерҙәрен тикшеренеүе менән ҡытайҙар шөғөлләнгән, II быуатта беҙҙең эраға тиклем  көнсығыш ярымшарының ҙур өлөшөн өйрәнәләр. Дипломат Хань династияһынан 139 йылда беҙҙең эраға тиклем Чжан Цянь менән юэчжаларҙы хуннуларға ҡарата ҡаршы соз төҙөшөргә  көнбайышҡа табан сәйәхәткә сығалар.

Чжан Цянь уйлауы буйынса килеп сыҡмаһа ла, ҡытай цивилизацияһына  Александр Македонский империяһының ҡалдыҡтарын аса. Чжан Цянь Ҡытайға ҡайтҡас та Бактрия һәм Фергана һәм Согдиана ҡалалары, көнбайыштараҡ урынлашҡан ерҙәр тураһында хәбәр итә .