Таш йылғалар

Таш йылғалар (ҡоромдар) (рус. курумы) — (боронғо төрки qorum «таш һибелмә, ҡая ватыҡтары, һарыҡташтар» тигәндән килеп сыҡҡан) — был термин физик географияла, геологияла һәм геоморфологияла ҡулланыла; ике мәғәнәһе бар:

1. урыны-урыны менән өс үлсәмле арауыҡта сикләнгән, тәбиғи юл менән барлыҡҡа килгән таш киҫәктәре тупланмаһы, ерҙең өҫкө ҡатламында бер бөтөнлөк булып, утрау рәүешле һибелеп ята;
2. ер өҫтөндәге ҡатмарлы ҡоролошло күренеш, — курумлэнд, — бер-береһенә терәлеп торған осло һыныҡ ҡырлы таш киҫәктәренең төрлө ауышлыҡта урынлашҡан төркөмө, ул яйлап ҡына хәрәкәт итә ала. Үҙ микроклиматы, гидрологияһы, үҫемлектәр һәм хайуандар донъяһы бар.

Таш йылғалар

Таш йылғалар Викимилектә

Витош

Уралда Йөрәккүл һыртындағы ҡором (таш йылға)

Ирәмәл тауындағы таш йылға

Башҡортостан. Белорет районы. Таш йылға

Оло Тағанай менән Урта Тағанай араһындағы ҡором

Фолкленд утрауҙарындағы таш йылға

Ташйылғалар байтаҡ осраған Белорет районы башҡорттары уны "әҫтәт" тип атай.

Рәсәй Федерацияһында ҡоромдарҙы өйрәнеү әйҙәүсе фәнни үҙәге -М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университеты.

Термин

Азияның күп кенә өлкәләрендә был термин киң ҡулланыла . Донъя географик әҙәбиәтендә һәм картографияла, Ҡараҡором (тау системаһы) атамаһында нығынған (төркисә «ҡара таш, ҡара ҡая»).

Таш һибелмәләрҙе урыҫ телендә фәнни әйләнешкә "ҡором" (курумы)тип Рәсәй геологы Макеров Яков Антонович «Нагорные террасы Сибири и их происхождение» (1913)тигән монографияһында индергән . Термин башҡа бер нисә телдә лә нығынған. Әммә рәсәй фәнни әҙәбиәтендә башҡа терминдар ҙа осрай: «курум» — «каменистая осыпь», «каменная россыпь», «каменный шлейф», «обломочные накопления», «глыбовая россыпь», «курумовое поле», «каменная река», «каменные моря», «каменный глетчер», «движущийся поток щебня», «курумник», «развалы каменных глыб». Рәсәй тикшеренеүсеһе А. Ф. Глазовский Алтайҙа һәм Саянда «уронник» тигән атама булыуын яҙа.

"Вечный зов" фильмында таш йылғалар

Совет осороноң иң популяр күп сериялы фильмдарының береһе "Вечный зов"тың тәбиғәт күренештәре Башҡортостанда төшөрөлгән. Улар араһында Белорет тауҙарының таш йылғалары ла бар. Был йылға Белорет районының Отнурок ауылынан йыраҡ түгел тау буйында төшөрөлгән

Киң таралған төбәктәр

• Бырранга
• Саян тауҙары
• Урал
• Врангель утрауы
• Становой тау битләүе
• Фолкленд утрауҙары

Шулай уҡ ҡара

• Каменные моря
• Выветривание
• Геоморфология
• Дресва
• Новейшая тектоника
• Палеоклиматология
• Склоновые процессы
• Тектоника плит
• Траппы
• Щебень
• Десерпций
• Коллювий

Әҙәбиәт

• Будилин Ю. С. О причинах перемещения крупнообломочного материала по склонам // Труды Центрального научно-исследовательского геолого-разведочного института. 1963. Выпуск 56.
• Воскресенский С. С. Динамическая геоморфология. Формирование склонов. — Москва: Издательство МГУ, 1971.
• Гончаров А. В. Курумология. — Мiнск: Выдавецтва, 2010. — 80 с.
• Калинин Э. В. Основные типы гравитационных явлений на склонах // Инженерно-геологическое изучение обвалов и других гравитационных явлений на горных склонах. — Москва: Издательство МГУ, 1969.
• Романовский Н. Н. Курумовые гольцовые пояса гор. Новосибирск: Наука, 1989—147 с.
• Тюрин А. И. Генетическая классификация курумов // Вестник Московского государственного университета. Серия геологическая. 1979. № 3.

Видео

• YouTube сайтында Видео Ирәмәлдең таш йылғаһы
• YouTube сайтында Видео Тағанайҙың таш йылғалары

Һылтанмалар

• Большая Каменная река. Национальный парк Таганай - особо охраняемая природная территория, памятник природы в Челябинской области.YouTube сайтында Видео
• Минутка природы. Большая Каменная река. Видеосюжет скомпилированный из фотографииYouTube сайтында Видео
• Курумы: эволюция под ногами/Илья Любечанский (энтомолог). Новосибирск. 07.02.2012 г.YouTube сайтында Видео