Николай башняһы (Смоленск)

Николай башняһы
	Николай башняһы
Дәүләт	Рәсәй
Административ-территориаль берәмек	Смоленск
Мираҫ статусы	объект культурного наследия России федерального значения[d]
	Николай башняһы Викимилектә

Никольай (Елена) башняһы — Смоленск ҡәлғә диуарының беҙҙең көндәргә тиклем һаҡланған башняларының береһе.

Урынлашҡан ере һәм тышҡы күренеше үҙгәртергә

XX быуат башы асылмаларында Николай ҡапҡаһы.

Николай башняһы Тухачевский һәм Маршал Жуков урамдары киҫешкән ерҙә урынлашҡан. Смоленск ҡәлғә диуарының беҙҙең көндәргә тиклем һаҡланып ҡалған фрагменттарының иң ҙурының составында, был фрагменттың Зимбулка башняһынан һуң иң ситтәгеһе. Артабанғы — Евстафьев башняһы — 1930 йылда һүтелә.

Николай башняһы өсмөйөшлө башнянан ғибәрәт, уның менән йәнәшәлә үтеп йөрөй торған арка урынлашҡан. Элек реставрацияланған, ҡыйығы бар. Башня ишеге — Маршал Жуков урамы яғынан. Үтеп йөрөй торған арка шулай уҡ элек реставрацияланған һәм ҡыйығы ябылған. Хәҙерге ваҡытта Николай башняһында Смоленск дәүләт музей-ҡурсаулыҡ ҡарамағындағы «Смоленский Лён» музейы урынлашҡан.

Тарихы үҙгәртергә

XX быуат башы асылмаларында Николай ҡапҡаһы.

Николай башняһы икенсе планда торған Смоленскиға инеү башняһы булып тора (байрамсаһы — Фроловка һәм Молоховская башнялары — һаҡланмағандар). Башта ҡапҡа Ельня ҡапҡаһы тип атала, сөнки унан Ельняға илтеүсе юл сыға. Башта ҡапҡа үтә сыҡмалы булмай, ә «бөгөллө» (һулға боролмалы) була, был штурм ваҡытында ҡәлғә стеналары һаҡсылары өсөн ҙур хәүефһеҙлек тәьмин итә, ә ҡапҡа төшөрөлмәле тимер рәшәткәләр менән ябыла. XVIII быуат башында Пётр I бойороғо буйынса ҡапҡа тупраҡ өйөмө һәм соҡор менән һаҡлана.

Николай ҡапҡаһы һәм Николай башняһының хәҙерге исеме ҡаршыһында торған, 1812 йылғы Ватан һуғышында янған Изге Николай сиркәүенән алынған. 1812 йылдың авгусында Смоленск алышы ваҡытында ҡапҡаның ҡыйығы яна. Башняның исемен Николай тип үҙгәрткәндән һуң, ҡапҡа башындағы нишаға изге Николай Чудотворец һыны урынлаштырыла (хәҙерге ваҡытта һаҡланмаған).

XIX быуат аҙағында ҡапҡа аша үтеп йөрөмәле юл ябыла. 1898—1900 йылдарҙа башнянан уңдараҡ стенала 10 метр киңлегендә арка уйыла, 1901 йылда уның аша 2000-се йылдар башына тиклем эшләгән трамвай маршруты һалына. 1917 йылдағы Октябрь революцияһына тиклем башняла ҡала архивы була.

Бөйөк Ватан һуғышы һәм Смоленскты немецтәр оккупациялаған йылдарҙа Николай башняһының ҡыйығы юҡҡа сыға. Һуғыштан һуң унда телефон подстанцияһы урынлаштырыла.

Һылтанмалар үҙгәртергә

Әҙәбиәт үҙгәртергә

«О крепости старой», Курзов Г. Л., 2003 г.