Мина (үҙән)
Мина (ғәр. منى) — хаж ҡылыусылар зөлхизә айында бер нисә төн үткәреп, өс таш бағанаға (Джәмәрәт) таш ташларға йөрөгән урын. Мина — Мәккәнән йыраҡ түгел Ғәрәфәгә бара торған юл икегә бүлгән ҙур булмаған ҡасаба, Джәмрәт әл-Аҡабанан хәбәш (эфиоп) батшаһы Абраһаның ғәскәре ҡырылған Мүхассир тигән төбәгенә тиклем һуҙылған.
| Мина | |
|---|---|
| ғәр. منى | |
 Мина үҙәнендә хажиҙар йәшәгән сатырҙар | |
| Урынлашауы | |
| 21°25′17″ с. ш. 39°52′22″ в. д.HGЯO | |
| Страна | |
| [[ Сәғүд Ғәрәбстаны|Регион административ бүленеше]] | Хиджаз |
 Мина Викимилектә | |
Этимология үҙгәртергә
Этимологияһы аныҡ ҡына түгел: бер фараз буйынса, йәмәғәт күмәк йыйылған урынды ғәрәптәр «Мина» тип атағанлыҡтан килеп сыҡҡан; икенсе фараз буйынса, Әҙәм ғәләйһиссәләм шунда Ябраил фәрештәне күреп, яңынан йәннәттә булырға теләген (тәманна) белдергән — шул һүҙ Минаға әүерелеп киткән. Иң ныҡ таралған фараз — ғәрәпсә «манна» (ҡойоу, түгеү) тигән ҡылымдан килеп сыҡҡан, сөнки ошо урында ҡорбан малының ҡанын ҡоялар. Мина үҙәне — хаждың ике мөһим йолаһын үтәү- шайтандарға таш ташлау (ғәр. جمرات джәмәрәт (күпл. ); берл. — джәмрә)һәм ҡорбан салыу урыны.
Тарихы үҙгәртергә
Мосолман инаныстары буйынса, хаж йолалары Ибраһим Пәйғәмбәр тарафынан барлыҡҡа килтерелгән; беренсе фарыз буйынса, был йола Мина үҙәнендә өс тапҡыр осраған шайтан шайтанды таш бәреп ҡыуыуы айҡанлы барлыҡҡа килгән. Икенсеһе лә уның тормошонда булған бер ваҡиға менән бәйләй: Аллаһы тәғәлә бер мәл Ибраһимды һынар өсөн уға үҙенең улын ҡорбан итергә бойора. Пәйғәмбәр бик тәҡүә рәүештә Уның ҡушҡанын үтәргә була: улын Мина үҙәненә килтерә һәм салырға ғына йыйынған ваҡытында ныҡ итеп үткерләнгән бысағы улының муйынын ҡырҡмай ҙа ҡуя. Шул саҡ күктән Ябраил фәрештә бер ҡусҡар (тәкә) менән килеп төшә һәм уны ҡорбанға килтерергә ҡуша.
Хаж үҙгәртергә
Байрам көндәрендә джәмрәләр янында халыҡ бик күп килеп тула, хатта бер метрҙа кеше булып китә — 5—7 кеше./м². Хаж ваҡытындағы иң күп йәрәхәтләнеүҙәр, хатта үлемдәр тап ошонда була (мәҫәлән, 1990 йылда Мәккәнән Минаға илткән йәйәүлеләр өсөн тоннелдә 1,5 мең тирәһе хажи тапалып үлә. Сәғүд хакимиәте был мәсьәләне хәл итер өсөн 1975 йылда уҡ әле махсус эстакада[en] төҙөй. Шунан һуң шайтанға таш атырға килеүселәр һаны ике тапҡырға арта.Әлеге ваҡытта ҡоролма өҫтөнән йәнә бер нисә яңы ярус төҙөргә ниәтләнәләр.
Үҙәндә донъяла иң ҙур сатыр ҡаласығы эшләнгән.