Бысраныу[4] (тирә-яҡ мөхит[5][6], тәбиғәт мөхите[7][8], биосфера, уларҙа ғәҙәти булмаған физик, химик йәки биологик агенттар (бысратыусы) барлыҡҡа килеүе, йәки уларҙың күп йылдар дауамындағы күрһәткестәрҙең уртаса кимәле артыу арҡаһында кире һөҙөмтәләргә килтереүе
[9][10].
Төп субъектты билдәләгәндә тәбиғи һәм антропоген бысраныуҙарҙы бүлеп ҡарайҙар . Төп объекттар — тупраҡ, атмосфера иһәм һыу ятҡылыҡтары. Бысраныу төрҙәре буйынса кластарға бүлеү дүрт өлөштән тора: механик, физик, химик һәм биологик[11]. Дәүмәле буйынса иһә локаль, төбәк кимәлендә һәм глобаль бысраныуҙар айырып ҡарала [6].
- Биологик — бысратыусы булып кеше өсөн дә, дөйөм алғанда экосистема өсөн дә зыянлы организмдарҙың килеп сығыуы һәм үрсеүе. Улар тәбиғи юл менән дә, ә ҡайһы бер осраҡта - кеше эшмәкәрлеге эҙемтәһе үтеп инеүе мөмкин. Бының ҡушма өлөшө булараҡ микробиологик бысраныу ҙа иҫәпкә алына[12].
- Механик — мөхиттең химик һәм физик инерт сүп-сар менән бысраныуы, ҡағиҙә булараҡ, уның сифаты насарайыуына килтерә һәм унда йәшәгән организмдарға йоғонто яһай. Ғәмлдә механик бысраныу физик-химичк бысраныу менән берлектә барыусан[13].
- Физик — бысратыусы мөхиттең физик параметрҙары үҙгәреүенә килтерә. Быларға температура-энергетика (йылылыҡ менән бысраныу), тулҡын (яҡтылыҡ, тауыш, электромагнит бысраныу), радиациялы (радиоактив бысраныу) һәм башҡалар[14].
- Химик — бысратыусы мөхиттең тәбиғи химик үҙенсәлектәре үҙгәреүенә килтерә: уларҙың концентрацияһы арта, йәки мөхиттә элек булмаған матдәләр үтеп инә. Химик бысраныуҙарға аэрозоль инә[15].
Тирә-яҡ мөхитте бысратыу[16]
|
|
|
|
| Биоценотик
|
| • борсолоуҙың комплекслы факторы
|
| • популяция балансы боҙолоу
|
| • көйләнмәгән йыйыу, аулау, атып алыу
|
| • осраҡлы һәм йүнәлешле интродукция һәм акклиматизация
|
| • тәбиғәттән кәрәгенән артыҡ алыу
|
|
|
|
|
|
|
|
- ↑ Goal 3: Good health and well-being
- ↑ https://www.epa.gov/p2/learn-about-pollution-prevention
- ↑ https://www.britannica.com/technology/pollution-control
- ↑ Экологическая энциклопедия, 2010, Загрязнение, с. 269-271
- ↑ Экологическая энциклопедия, 2010, Загрязнение окружающей среды, с. 287-290
- ↑ 6,0 6,1 Ҡалып:Геологический словарь
- ↑ Загрязнение природной среды // Российская геологическая энциклопедия: В трёх томах / Гл. ред. Е. А. Козловский, А .А. Ледовских. — М.—СПб.: ВСЕГЕИ, 2010. — Т. 1. А-И. — С. 553.
- ↑ Загрязнение природной среды // Горная энциклопедия / Глав. ред. Е. А. Козловский. — М.: Советская энциклопедия, 1985. — Т. 2. Геосферы — Кенай. — С. 328-329.
- ↑ Исаченко А. Г. Окружающая среда // Большая Советская Энциклопедия / Гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 18. Никко — Отолиты. — С. 354-355.
- ↑ Кичигин Н. В. Загрязнение окружающей среды // Новая Российская Энциклопедия / Гл. ред. А. Д. Некипелов. — М.: Изд-во «Энциклопедия», Изд. дом «Инфра-М». — Т. 6(1). Дрейк — Зеленьский. — С. 373.
- ↑ Экологическая энциклопедия, 2010, с. 270
- ↑ Биологическое загрязнение // Экологическая энциклопедия: В 6 т. / Глав. ред. В.И. Данилов-Данильян. — М.: ООО «Издательство „Энциклопедия“», 2008. — Т. 1. А-Г. — С. 174.
- ↑ Механическое загрязнение // Экологическая энциклопедия: В 6 т. / Глав. ред. В.И. Данилов-Данильян. — М.: ООО «Издательство „Энциклопедия“», 2010. — Т. 3. И-М. — С. 394.
- ↑ Экологический энциклопедический словарь, 1999, Физическое загрязнение, с. 710
- ↑ Экологический энциклопедический словарь, 1999, Химическое загрязнение, с. 723
- ↑ Экологическая энциклопедия, 2010, менән бысраныу, с. 269-271
- Экологическая энциклопедия: В 6 т. / Глав. ред. В.И. Данилов-Данильян. — М.: ООО «Издательство „Энциклопедия“», 2010. — Т. 2. Г-И. — 448 с.
- Экологический энциклопедический словарь / Глав. ред. А.С. Монин. — М.: Издательский дом «Ноосфера», 1999. — 930 с. — ISBN 5-8126-0003-1.
== СсылкиҺылтанмаларнешние ссылки}}
,_Wrexham_County_Borough,_Wales,_belching_out_smoke_within_200_meters_to_2_conservation_sites_(AONB_and_a_SSSI)_05.jpg)
