Бутков Пётр Григорьевич

Петр Григорьевич Бутаков (1775-1857) - урыҫ тарихсыһы, Фәндәр академияһының мөхбир ағзаһы, дәүләт эшмәкәре, мөхбир йәшерен кәңәшсе, сенатор В. П. Бутковтың атаһы, М. Г. Бутковтың ағайы .

Бутков Пётр Григорьевич
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	Рәсәй империяһы
Хеҙмәт итеүе	Рәсәй империяһы
Тыуған көнө	17 (28) декабрь 1775
Вафат булған көнө	12 (24) декабрь 1857 (81 йәш)
Ерләнгән урыны	Литераторские мостки Волковского кладбища[d]
Бер туғандары	Бутков, Михаил Григорьевич[d]
Һөнәр төрө	тарихсы
Эшмәкәрлек төрө	тарих
Ойошма ағзаһы	Санкт-Петербург фәндәр академияһы[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Гражданский чин	действительный тайный советник[d]

Биографияһы

Петр Бутов 1775 йылдың 17 (28) декабрендә Харьков губернаһының Иҫке Бель өйәҙе Осиновка ҡасабаһында тыуған.

Хеҙмәтен Владимир драгун полкында башлай. Кавказда хәрби хеҙмәт иткәндә, Бутаков Грузия тарихы һәм Рәсәй менән Персия араһындағы мөнәсәбәттәр тураһында материалдар йыя башлай. Грузия ҡушылған йылдарҙа (1801-1802) Кноррингтың баш командующийы канцелярияһы рәйесе була.

1803 йылда Бутаков отставкаға китә һәм Кавказдан сығып, Санкт-Петербургта урынлаша, унда Грузия тарихы буйынса үҙ эшмәкәрлеген дауам итә.

1805 йылда Бутаков яңынан хеҙмәткә инә һәм герольдияға алына; 1809 йылда Молдавия армияһы баш командующийы генерал-фельдмаршал кенәз А. А. Прозоровскийгә генерал-аудитор-лейтенант итеп билдәләнә, ә һуңғыһының вариҫтары, кенәз Багратион һәм граф Каменский 2-се осоронда тағы поход канцелярияһы менән идара итә һәм армияның ғәмәлдәре һәм хәрәкәттәре тураһында хатап яҙма алып бара.

1811 йылда, ауырыу сәбәпле, Бутаков хеҙмәттән китә һәм 1820 йылға, Воронеж губернаһы училищелары директоры итеп билдәләнгәнгә тиклем, отставкала ҡала, ә 1823 йылда Финляндия генерал-губернаторы граф Закревский янында айырым йөкләмәләр буйынса чиновник итеп билдәләнә.

1828 йылда ул Эске эштәр министрлығы советы ағзаһы итеп билдәләнә һәм был дәрәжәлә ике тапҡыр, министр булмағанда, министрлыҡ менән идара итә; 1841 йылда ул академик итеп һайлана, 1849 йылда сенатор итеп билдәләнә.

Мөхбир статс кәңәш биреүсе (1826 йыл), йәшерен кәңәшсе (1836 йыл), мөхбир йәшерен кәңәшсе (1856 йыл) дәрәжәләренә лайыҡ була.

Петр Бутков 1857 йылдың 12 декабрендә вафат була. Төньяҡ Кавказда, Новосвободная (Адыгей республикаһы) станицаһы янындағы мәмерйә уның исеме менән атала.

Петр Бутков библиографияһы

• Три древние договора руссов с норвежцами и шведами (СПб., 1837)
• Оборона летописи русской, Несторовой, от навета скептиков (СПб., 1840)
• О финских словах в русском языке и о словах русских и финских, имеющих одинаковое знаменование (СПб., 1842)
• Объяснение русских старинных мер, линейной и путевой. (СПб., 1844)
• Ответ на новый вопрос о Несторе, летописце русском. (СПб., 1850)
• Материалы для новой истории Кавказа, с 1722 по 1893 год: в 3-х частях (СПб., 1869)
  • Часть 1
  • Часть 2
  • Часть 3: Хронологический и алфавитный указатели

Бүләктәре

- Изге Иоанн Иерусалимский ордены (1800)

- 4-се дәрәжә Изге Анна ордены (1800)

- 2-се дәрәжә Изге Владимир ордены (1828)

- 1-се дәрәжә Изге Анна ордены (1830)

- 1-се дәрәжә Изге Анна орденына империя тажы (1831)

- Аҡ бөркөт ордены (1840)

- Изге Александр Невский ордены (1853)

Әҙәбиәт

• Бутков 1-й Петр Григорьевич // Список гражданским чинам первых IV классов. Исправлен по 20-е ноября 1856 г.. — СПб.: Типография II отделения Собственной Его Императорского Величества канцелярии, 1856. — С. 60—61.
• Бутков, Петр Григорьевич // Русский биографический словарь : в 25 томах. — СПб.—М., 1896—1918. — С. 526—527.
• Бутков // Советская историческая энциклопедия : в 16 т. / под ред. Е. М. Жукова. — М. : Советская энциклопедия, 1961. — Т. 1 : Аалтонен — Аяны. — Стб. 864.
• Рудаков В. Е. Бутков, Петр Григорьевич // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)

• Петр Григорьевич Бутков.