Бөгөлмә өйәҙе

Бөгөлмә өйәҙе — Рәсәй империяһы һәм РСФСР-ҙың 1781—1920 йылдарҙағы административ-территориаль берәмеге. Өйәҙ ҡалаһы — Бөгөлмә.

Бөгөлмә өйәҙе Өйәҙ үҙәге гербы Губерна гербы Герб уездного центра Герб губернии Губерна Һамар губернаһы Үҙәге Бөгөлмә Барлыҡҡа килгән 1781 Бөтөрөлгән 1920 Майҙаны 10 803,1 саҡрым² Халҡы 299 884 (1897)

Географик урыны

1912 йылға Бөгөлмә өйәҙе картаһы

Өйәҙ Һамар губернаһының төньяҡ-көнсығышында урынлашҡан,Ҡазан губернаһының - Чистай, Өфө губернаһының Миңзәлә һәм Бәләбәй өйәҙҙәре менән сиктәш булған. Майҙаны 1897 йылда 10 803,1 саҡрым² (12 294 км²) тәшкил иткән.

Тарихы

Өйәҙ 1781 йылда Өфө наместниклығы Өфө өлкәһе составында Бөйөк Екатерина реформаһы һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килгән. 1796 йылдан Ырымбур губернаһына ингән.

1851 йылда яңы барлыҡҡа килгән Һамар губернаһы составына бирелгән.

1920 йылда бөтөрөлгән, уның территорияһында Татар АССР-ы составындағы Бөгөлмә кантоны ойошторолған.

Халҡы

1897 йылғы йәниҫәп мәғлүмәттәре буйынса өйәҙҙә 299 884 кеше, шул иҫәптән урыҫтар — 95036, татарҙар — 62406, типтәрҙәр — 43568, мордвалар — 37498, башҡорттар — 29647, сыуаштар — 25406, Бөгөлмәлә 7 581 кеше йәшәгән.

Административ бүленеше

1913 йылда өйәҙҙә 4 стан һәм 38 улус: булған.

Әбдекәй ауылы, Аҙнаҡай — Аҙнаҡай, Александровский — Аҡбаш ауылы, Әлкәй, Әлмәт — Әлмәт, Баулы — Баулы ауылы, Богоявленский — Сула ауылы, Борискинский, Борисоглебский — Секретарка ауылы, Варваринский — Кичуй ауылы,

Үрге Ҡармал — Сирмешән ҡәлғәһе, Добринский, Дымский, Елизаветинский — Келәүле ауылы, Ивановский — Поповка ауылы, Ҡаратай — д. Зәй-Ҡаратай ауылы, Костюнькинский, Керәжле, Кузайкинский, Мәсәғүт,

Микулинский, Мордва-Афонькинский, Мордва-Ивановский — Иҫке Суркино, Мордва-Ҡармал, Түбәнге Ширшеле, Яңы Письмянский — (Лениногорск) Яңы Письмянка ауылы, Сәлих, Спасский, Спиридоновский, Стерлетамаҡ — Сарлы ауылы,

Сумароковский, Сходневский, Тимәш, Тымытыҡ, Урсалы — Яңы Нәдер ауылы, Чеканский, Сытырлы, Шенталинский.

Әҙәбиәт

• Воейков, Александр Иванович. Бугульма // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)(урыҫ.)

Һылтанмалар

• Старые карты Бугульминского уезда
• Бөгөлмә өйәҙе // Башкирская энциклопедия. — Уфа: ГАУН РБ «Башкирская энциклопедия», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-306-8.