Бак йорто
Бак йорто — Санкт-Петербургтың үҙәк өлөшөндә тарихи бина, 1904—1905 йылдарҙа «Речь» гәзите нәшриәтсеһе Юлиан Бак өсөн архитектор Борис Гиршович проекты буйынса төҙөлгән[1][2]. Фасадтарының матур декоры һәм ихата өлөшөнөң үҙенсәлекле төҙөлөшө менән айырылып тора: төп корпустың икенсе һәм бишенсе һәм флигелдәре өҫкө галереялар менән тоташа[3][4].
| Бак йорто | |
| Нигеҙләү датаһы | 1904 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
| Административ-территориаль берәмек | Литейный округ[d] |
| Урынлашҡан урамы | Кирочная улица[d] |
| Архитектор | Гиршович, Борис Ионович[d] |
| Архитектура стиле | эклектика[d] һәм архитектура модерна[d] |
| Мираҫ статусы | выявленный объект культурного наследия России[d] |
| Рәсми сайт | dombaka.ru |
 | |
 Бак йорто Викимилектә | |
2001 йылда Бак йорто яңы асыҡланған мәҙәни мираҫ объекттары статусын ала, ә 2016 йылда тарихи-мәҙәни экспертиза һөҙөмтәләре буйынса Рәсәй Федерацияһы халыҡтарының мәҙәни мираҫ объекттарының Берҙәм дәүләт реестрына индерелеүгә тәҡдим ителә (тарихи һәм мәҙәни ҡомартҡы)[2].
Тарихы
үҙгәртергәТөҙөү
үҙгәртергә1844 йылғы мәғлүмәттәр буйынса, Бактың буласаҡ йорто участкаһын элегерәк медицина докторы, император йәшерен советнигы Карл Федорович Гаугер биләй. Планында П ҡат-рәүешле ике ҡатлы бина классицизм стилендә биҙәлә, беренсе ҡаты таштан, ә икенсе ҡаты ағастан төҙөлә. Унда бөтәһе 17 фатир иҫәпләнә, шуларҙың ике бүлмәһе һыу үткәргес менән йыһазландырылған. Йортта шулай уҡ кер йыуыу бүлмәһе һәм 9 атҡа аҙбар була. Һуңғараҡ бина бер нисә хужаны алмаштыра — Гаугерҙан бина почётлы граждан Петр Ильич Ларионовҡа күсә, унан һуң ниндәйҙер Афанасьевҡа һәм Мейерға күсә. Үҙгәртеп ҡороуҙар башланғанға тиклем милексеһе булып Эмилий-Иоганн һәм Эдуард Фёдорович Мейзе тора. 1903 йылдың 21 ғинуарында улар килешеү буйынса йортто инженер Юлиан Бакҡа 212 500 һумға һаталар. Инде май айына иҫке бинаны һүтәләр һәм яңы төҙөлөш өсөн ерҙе таҙарталар[4][2].
Яңы бина өсөн архитектор сифатында Борис Гиршовичты саҡыралар, ул был мәлгә Птеербургтың йәһүд общинаһы өсөн бер нисә матур йорт төҙөгән була. Гиршович ике проект әҙерләй; заказсыға оҡшаған проект варианты буйынса төҙөлөштө тормошҡа ашыра башлайҙар. Күләмле бина биш инеү урынына (ике түр инеү урыны һәм өс ихата инеү урыны) проектлана, ҡапҡанан үтеп йөрөү урынын үҙ-ара тоташтырылған өс ихата тормошҡа ашыра, ә дүртенсе ихата төп корпус һәм флигель араһында өҫкө галереялар ярҙамында башҡарыла. Биш ҡатлы корпусты урамдың ҡыҙыл һыҙығы буйлап мансарда ослай, ихата флигелдәре 6-сы ҡатты ала. Бинаға коммуникациялар — электр, һыу торбалары селтәре үткәрелә, түрҙә лифттар ҡуйыла һәм консьерж өсөн бүлмә күҙ уңында тотола[2].
Юлиан Бак үлгәндән һуң уның тол ҡатыны Анна Ильинична бинаны надворный советник Афанасий Михайлович Сомовҡа һата. Билдәле булыуынса, бинаның аҙаҡҡы милексеһе булып 1-се гильдия сауҙагәре һәм нәҫелдән килгән почётлы граждан Константин Александрович Варгунин тора.
Архитектураһы
үҙгәртергә
Йорттоң дөйөм стиле «өсөнсө барокко» кеүек һүрәтләнә[5]. Йорттоң фасады ҡат -ара кәрниздәр, эркерҙар һәм һылап яһалған биҙәктәр менән һәм металл декорлы (сүкеп эшләнгән рәшәткәләр, аҫма түбәләр, байраҡ тотоп тороусы яйланмалар) күләмле аттиктар менән бүлгеләнә. Ихата фасадтары йыйнаҡ, төп элементтары булып асыҡ балкондар һәм галереялар тора. Цоколе эзбизташ менән түшәлгән, беренсе ҡаты рустовкаланған, композицияны ағас кәрниз тамамлай[2]. Баштағы проект буйынса бинала ике башня була, уларҙың береһе Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытында емерелә, икенсеһе яҡынса 1968 йылда юғала[6].
Бинаны биҙәү өсөн тик ҡиммәтле һәм сифатлы материалдар ҡулланыла. Мәҫәлән, вестибюль һәм баҫҡыс тороҡтарын биҙәү өсөн витраждар «М. Франк һәм К°» оҫтаханаһында заказ буйынса эшләнә[7]. Йәмәғәт зонаһында иҙәндәр метлах плиткалары менән түшәлә, колонналар һәм баҫҡыстар мәрмәр менән көпләнә, стена һәм түшәмдәр һылап яһалған биҙәктәр менән эшләнә, семәрле имән ишектәр һәм бейек көҙгөләр ҡуйыла.
Бинаның архитектура үҙенсәлеге булып корпустарҙың ғәҙәти булмаған тоташтырылыуы тора: икенсе һәм бишенсе ҡаттарҙы ябыҡ галереялар тоташтыра, асыҡ балкондар рәте менән улар үҙенсәлекле төҫ бирә, уны Мауриц Эшер лабиринты менән сағыштыралар[4]. Эстетик яҡтан тыш, ябыҡ галереялар прагматик мәғәнәгә эйә була — улар арҡаһында эске флигелдәрҙә йәшәүселәргә төп инеү урыны менән файҙаланырға тура килә, был ҡуртымдың хаҡын арттыра. Йорт подвалында шарап мөгәрәптәре, шулай уҡ ялға биреү өсөн бүлмәләр урынлаша[8]
Билдәле йәшәүселәре
үҙгәртергәЙортта төрлө профессиялы күп хәлле ҡала кешеләре, чиновниктарҙан башлап шағирҙарға тиклем кешеләр йәшәп китә. Төҙөлөп бөткәндән һуң беренсе йәшәүсеһе булып Рәсәй империяһының хәрби министры Александр Редигер тора. Өсөнсө ҡатты нефть сәнәғәтсеһе Павел Гукас биләй. Мансарда ҡатында оҫтаханалар урынлаша, иң ҙур бүлмәне рәссам Николай Беккер, Петербургта билдәле портрет яҙыусы Федор Беккерҙың улы ҡуртымға ала[6]. 1906 йылдан 1910 йылға тиклем осорҙа 6-сы фатирҙы Леон Бакст оҫтахана сифатында ҡуртымға ала (ҡайһы бер сығанаҡтар буйынса — 31-се йәки 32-се, унда Дягилевтың «Рус миҙгелдәре» өсөн костюмдар өҫтөндә эшләй[9]. Шулай уҡ Октябрь революцияһына тиклем йортта сенатор Нил Зуев ғаиләһе менән, генерал Дмитрий Комаровтың тол ҡатыны һәм балалары, инфантериянан генерал Андрей Косич, инженер Эдуард Тотлебен ҡыҙы Александра, эре сәнәғәтсе һәм медицина докторы Сергей Колачевский йәшәй[4].С
Совет власы осоронда йорт коммуналь торлаҡ була[10], фатирҙың бер бүлмәһендә ( № 31) актер Юрий Каморный йәшәй[4], ә 37-се фатирҙа (1930 йылдан алып 1941 йылға тиклем) 11 йыл Анатолий Мариенгоф ҡатыны Анна Никритина менән йәшәй[11]. 22 -се фатирҙа 1956 йылға тиклем балерина Тимофеева Нина, ә 1970 йылдарҙа балет артисы Василий Островский йәшәй[4].
Хәҙерге заман
үҙгәртергәТуҙыуы
үҙгәртергә1905 йылда төҙөлөш тамамланғандан һуң бина бер тапҡыр ҙа йүнәтелмәй[2]. Икенсе донъя һуғышы ваҡытында йортҡа ике тапҡыр бомба эләгә: снаряд бер нисә ҡатты тишеп үтә, икенсе снаряд фасад стенаһына эләгә, бинала ярыҡтар барлыҡҡа килә[12]. XX быуаттың икенсе яртыһында йәмәғәт зонаһы биҙәлешенең барлыҡ тиерлек элементтары урлана һәм юҡҡа сыға (витраж, металлодекор), көҙгөләре ватыла, 1960 йылда лифт кабинаһы юҡҡа сыға, ә 1988 йылда шахта селтәрҙе һүтеп алына. 1990 йылда фатирҙа йәшәүселәр фатирҙарҙан тарихи мебелде, ишектәрен, ванналарын сығарып ташлай, үҙенсәлекле камин һүтеп алына[13].
2000 йылдарҙан Бак йорто «Ленфильм» студияһының төшөрөүҙәре өсөн урын исемлегенә индерелә, шул уҡ ваҡытта бинаның дөйөм торошо ҡәнәғәтләнерлек булмай — ҡаттарҙа яҡтылыҡ булмай, түр бүлмәләрҙә йортһоҙҙар ҡунып сыға һәм сүп-сар ҡалдыра. 2010 йылдың ҡышында подъездарының береһендә түшәме емерелеп төшә[9]. Йәшәүселәрҙең һүҙҙәре буйынса, шул уҡ йылдан фатирҙарҙың береһен «билдәле порнобарон» ала[13]. 2010 йылдан 2013 йылға тиклем бинала легаль булмаған казино эшләй, 2016 йылда уның урынында хостел асыла.
Капиталь ремонт
үҙгәртергәТәбиғи туҙыуынан тыш бина вандалдарҙан һәм намыҫһыҙ йүнәтеүҙәрҙән зыян күрә. Мәҫәлән, 2017 йылда коммуналь хеҙмәттәр хеҙмәткәрҙәре витраждарҙы һүтеп ала һәм сүплеккә сығара, ә тарихи ишектәрҙе яңы ишектәр менән алмаштырырға маташалар. 2018 йылда матбуғатта йортта үҙенең быуат тарихы осоронда тәүге тапҡыр фасадтарының ремонты үтәсәк тигән мәғлүмәт барлыҡҡа килә (ул йәшәүселәрҙең күп тапҡыр мөрәжәғәттәренән һуң иртә срокҡа күсерелә, башта 2033 йылға планлаштырыла). 2019 йылда йүнәтеү эштәренә ҡала бюджетынан 50 миллион һум аҡса бүленә, аукционда реставрациялау компания «Мир» еңеп сыға[14][15][16]. Ремонт сифаты йәшәүселәрҙең һәм күҙәтеүселәрҙең ҡәнәғәтһеҙлеген тыуҙыра: бөхтә һүтеп алыу урынына подъездарҙың металл декоры элементтарын бысалар, фасадтар уңайһыҙ температура шарттарында буяла, тәҙрә быялалары һәм витраждары лезвие менән таҙартыла[17]. 2019 йылдың февраль айында фасадынан штукатуркаһы ҡойола башлай, декабрь айында балкондарҙан һәм урам фасадтарынан ике тапҡыр ҡойола[18][19][20].
Ижтимағи эшмәкәрлек
үҙгәртергәЙорттоң насар торошо һәм тәртип булдырыу буйынса проблемалар йәшәүселәрҙе инициатив төркөмгә берләштерә, улар үҙ проектын тормошҡа ашыра башлай: 2013—2014 йылдарҙа ВКонтакте социаль селтәрендә «Кирочная 24» берлеге барлыҡҡа килә[13], бина буйлап экскурсиялар үткәрә башлайҙар, логотип әҙерләнә һәм йорттоң һүрәте менән сувенирҙар сығара башлайҙар[21]. Йәшәүселәрҙең әүҙемлеге арҡаһында бинаның эске имән ишектәре табыла һәм кире бинаға ҡайтарыла, улар 2000 йылдар аҙағында реставрацияға ебәрелеп коммерция файҙаланыуына һатылған була[22].
2019 йылда коммерциялы булмаған «Иғтибар» фонды менән берлектә беренсе һәм икенсе түр тамбурҙарының реставрацияһы буйынса кампания эш башлай, уға аҡса шәхси иғәнә юлы менән йыйыла[23]. Киләсәктә музей асыу планлаштырыла, экспонаттары булып интерьерҙың тарихи әйберҙәре торасаҡ[24].
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ Жерихина, 2006
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Акт по результатам государственной историко-культурной экспертизы выявленного объекта культурного наследия «Дом Ю. Б. Бака», расположенного под адресу: Санкт-Петербург, Кирочная улица, дом 24, с целью обоснования включения объекта в единый государственный реестр объектов культурного наследия (памятников истории и культуры) народов Российской Федерации (18 август 2019). Дата обращения: 17 сентябрь 2019. 2019 йыл 23 сентябрь архивланған.
- ↑ Самые удивительные дворы Петербурга. The Village (2 декабрь 2015). Дата обращения: 17 сентябрь 2019.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Гусаров, 2018
- ↑ Юхнева, 2019
- ↑ 6,0 6,1 От перепутанной мастерской Бакста до потерянного витража: самые интересные истории из дома Бака. Собака.ру (16 сентябрь 2019). Дата обращения: 17 сентябрь 2019.
- ↑ Кириков, 2006, с. 209, 361
- ↑ Лиханова Т.Дом Бака – обретение утраченного. «Новая газета» Санкт-Петербург(3 декабря 2017).Дата обращения: 17 сентября 2019.Архивировано 12 сентября 2019;года.
- ↑ 9,0 9,1 Как жильцы дома Бака отмывают мраморные лестницы и витражи, выпускают собственные сувениры и ищут двери здания на «Авито». Бумага (25 апрель 2017). Дата обращения: 17 сентябрь 2019.
- ↑ Рыбина Ю. Дом Бака: галереи историй и судеб. Градозащитный Петербург (12 января 2018). Дата обращения: 17 сентября 2019. Архивировано 16 сентября 2019 года.
- ↑ Дом Бака: галереи историй и судеб. Градозащитный Петербург (12 ғинуар 2018). Дата обращения: 17 сентябрь 2019.
- ↑ Галкина Ю. Я живу в доме Бака на Кирочной. The Village (3 июня 2016). Дата обращения: 17 сентября 2019. Архивировано 16 сентября 2019 года.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 Я живу в доме Бака на Кирочной. The Village (3 июнь 2016). Дата обращения: 17 сентябрь 2019.
- ↑ Лиханова Т. Бака – обретение утраченного. «Новая газета» Санкт-Петербург (3 декабря 2017).Дата обращения: 17 сентября 2019.Архивировано 12 сентября 2019 года.
- ↑ Капризы у памятника. «Санкт-Петербургские ведомости» № 108 (6461) (18 июнь 2019). Дата обращения: 17 сентябрь 2019.
- ↑ Фасады Дома Бака дождались реставрации. Мойка-78 (18 ғинуар 2018). Дата обращения: 17 сентябрь 2019.
- ↑ «Все криво-косо»: дом Бака отремонтировали, но жильцы жалуются на низкое качество работ. «Собака.ru». Дата обращения: 17 сентябрь 2019.
- ↑ С отремонтированного дома Бака обвалилась штукатурка. Карповка (27 март 2019). Дата обращения: 22 декабрь 2019. 2019 йыл 24 декабрь архивланған.
- ↑ С дома Бака обрушилась штукатурка. Недавно там провели капремонт. The Village (23 декабрь 2019). Дата обращения: 22 декабрь 2019.
- ↑ «Не простоял и года»: с фасада Дома Бака обвалилась штукатурка. Мойка-78 (22 декабрь 2019). Дата обращения: 22 декабрь 2019.
- ↑ Лиханова Т. Дом Бака – обретение утраченного. «Новая газета» Санкт-Петербург (3 декабря 2017). Дата обращения: 17 сентября 2019. Архивировано 12 сентября 2019 года.
- ↑ «Как же можно было не вернуть?» Градозащитный Петербург (10 ноябрь 2017). Дата обращения: 17 сентябрь 2019.
- ↑ Дом Бака. Фонд сохранения исторического наследия «Внимание». Дата обращения: 17 сентября 2019. Архивировано 17 сентября 2019 года.
- ↑ Орлова Л. В Петербурге откроется музей дома Бака. Посмотрите, какие в нем будут экспонаты. Собака.ру (10 апреля 2019). Дата обращения: 17 сентября 2019. Архивировано 3 сентября 2019 года.
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- Коллектив авторов. Дом Бака // The Village. Петербург, где мы живём / под ред. Лавриненко А. — Эксмо, 2019. — С. 162—169. — 216 с. — ISBN 978-5-04-101292-2.
- Гусаров А. Ю. Доходный дом Ю. Б. Бака (Кирочная ул., 24) // Исторические здания Петербурга. Прошлое и современность. Адреса и обитатели / под ред. Янцевой Л. И. — Центрполиграф, 2018. — 350 с. — ISBN 978-5-227-08042-4.
- Жерихина Е. И. Литейная часть: от Невы до Кирочной, 1710-1918 / под ред. Середнякова В. Н. — Центрополиграф, 2006. — 410 с. — ISBN 5-9524-2415-5.
- Кириков Б. М. Архитектура Петербурга конца ХIХ-начала ХХ века: Эклектика, Модерн, Неоклассицизм. — СПб.: Коло, 2006. — С. 209—361. — 447 с. — ISBN 5-901841-36-0.
- Юхнева Е. Д. Глава 2: Архитектурные облики доходных домов. Необарокко // Петербургские доходные дома. Очерки из истории быта / под ред. Устинова М. Е. — Центрполиграф, 2019. — ISBN 978-5-227-03741-1.
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Официальное сообщество дома Бака Вконтакте
- Проект реставрации тамбура от фонда «Внимание»
- Презентация 2020 йыл 28 ноябрь архивланған. этапов реставрации, проведённой компанией «Мир»
- Интервью с жильцом
- Галерея фотографий двора