Амбуаз (һарай)

Амбуаз һарайы (франц. château d'Amboise) — Францияның тарихи-архитектура комплексы. Амбуаз ҡалаһында Луара өҫтөнән күтәрелә, Эндр һәм Луара департаменты. Был Луара һарайҙарының береһе, 2000 йылдан «Сюлли-сюр-Луарҙан алып Шалонға тиклем Луара үҙәненең өлөшө» булараҡ, ЮНЕСКО-ның Бөтә донъя мираҫына ҡарай.

Амбуаз
франц. Château d'Amboise
Дәүләт	Франция
Административ-территориаль берәмек	Амбуаз[d]
Архитектура стиле	интернациональная готика[d]
Мираҫ статусы	исторический памятник классифицированный[d]
Адрес	place du Château
Рәсми сайт	chateau-amboise.com
Социаль селтәрҙә күҙәтеүселәр	17 995
Категория Викисклада для интерьера элемента	Category:Interior of the Château d'Amboise[d]
Амбуаз Викимилектә

Тарихы

Амбуаз һарайының беренсе хужаһы булып анжуй графы Фульк Нерра тора. Урта быуаттарҙа ҡала менән ҡөҙрәтле Амбуаздар ғаиләһе идара итә, улар бынан Луара аша мөһим кисеүҙе контролдә тота. 1430 йылда һарай хужаһы королгә ҡаршы заговорҙа ғәйепләнә, ә уның биләмәһе ҡаҙнаға алына.

Әлеге өс ҡатлы ҙур башнялары менән һарай 1492 йылда Амбуазда тыуған һәм шунда вафат булған Карл VIII ихтыяры менән төҙөлә башлай. Уның тарафынан эште тамамлау өсөн саҡырылған итальянлы Доменико да Кортона һәм фра Джокондо Францияға ренессанс архитектураһын алып килә. Тап Амбуазда Италиянан ситтә беренсе даими баҡса барлыҡҡа килгән тип һанала.

Франциск I әсәһе, Луиза Савойскаяның Амбуаз һарайында үҫкән, әсәһенә һарай Людовик XII Блуас резиденцияһына ҡарағанда ла күңеленә хуш килгән. 1515 йылда Людовик Кло-Люсе имениеһында (замок менән тоташтырған ер аҫты юлы) Леонардо да Винчины урынлаштырған. Бында ул «Джокондаһын» тамамлаған, бында 1519 йылда вафат булған. Рәссам һарайҙың изге Губерт часовняһында ерләнгән (1491—1496 йылдарҙа төҙөлгән).

Фараз менән Леонардо да Винчи ерләнгән часовня

Франциск үлгәндән һуң, Амбуазда Генрих II менән Екатерина Медичиның «йәштәр һарайы» төпләнә. Бында уларҙың балалары һәм килене, Мария Стюарт үҫә. 1560 йылда Гиздар Амбуазға Блуанан йәш король Франциск Икенсене алып киләләр, уға һөжүм итеү планлаштырылған була. Бында уҡ заговорсылар өҫтөнән аяуһыҙ язалау була.

Артабанғы француз монархтары Амбуаз резиденцияһы менән ҡыҙыҡһынмайҙар. Людовик XIII уны ир туғаны Гастонға бүләк итә, ә Людовик XV — министр Шуазелгә. Людовик XIV бында Николя Фуке һәм герцог Лозенды ҡул аҫтында тота. XIX быуатта бында әсир Абд әл-Ҡадирҙы урынлаштыралар.

Бөйөк француз инҡилабы йылдарында Амбуаз һарайының күп өлөшө юҡ ителә. Мәҙәни хазиналарҙы урлау процесын туҡтатыр өсөн, Өсөнсө республика 1872 йылда һарайҙың һаҡланып ҡалған өлөштәрен Орлеан йортоноң ҡарамағына бирә. Әлеге ваҡытта Изге Людовик фонды менән Уның ғали йәнәптәре граф Парижский етәкселек итә.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Кло-Люсе
• Замок Жьен
• Дворец Фонтенбло

Һылтанмалар

Всемирное наследие ЮНЕСКО, объект № 933 рус. • англ. • фр.