«Шлагбаум» иҫтәлекле билдәһе
«Шлагбаум» иҫтәлекле билдәһе — иҫке ҡала сиктәрен сағылдырған Таганрогтағы стела
| «Шлагбаум» иҫтәлекле билдәһе | |
 | |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмек | Таганрог һәм Петр урамы |
 | |
Тарихы
үҙгәртергә1770 йылдар башында Таганрогтың яңырыуы осоронда Троица ҡәлғәһенә алып барыусы юлда бәләкәй ҡарауыл будкаһы һәм шлагбаум ҡуйыла[1]. Һалдаттар үтеп барыусылар өҫтөнән күҙәтеүҙәр алып барған, ә һуңыраҡ бында юл төҙөлөшөнә һәр тейәлгән ылауҙан һалым йыйыу ойошторолған. Ҡала шлагбаумы янында инеү майҙаны тип аталған майҙан барлыҡҡа килгән.
Таш ҡала шлагбаумы Наполеон өҫтөнән еңеү хөрмәтенә төҙөлә һәм 1814 йылдың 27 сентябрендә асыла[2]. Бер үк ваҡытта шлагбаум ҡала сиген аңлатҡан, ул XIX быуат аҙағына тиклем был урын аша үткән.
Был иртә классицизм стилендә башҡарылған һирәк инженер сәнғәте өлгөһө була. Проекттың авторы билдәһеҙ. Юлдың ике яғында ике бер иш бағана торған: нигеҙендә — ауыр квадрат таш тумба, унда кирбестән һалынған бейек дүрт ҡырлы штукатурланған һәм ағартылған пирамида, ул Рәсәй дәүләтенең символы— ике башлы бөркөт менән тамамланған ҙур баҡыр шар менән ослап ҡуйылған[3]. Һәр пирамиданың фасады өлөшөндә 1808 йылда император Александр I ҡалаға бүләк иткән ҡала гербы беркетелгән[2].
Йөҙ йылдан һуң ҡала властары обелисктарҙың капиталь ремонтын үткәрә: пирамиданы ослаған шарҙы һәм бөркөттәрҙе сисеп алалар һәм алтын төҫөндәге буяу менән буяйҙар, таш колонналарҙы цемент иретмә менән штукатурлайҙар[3]. Совет осоронда, 1920 йылда, шлагбаум колонналарынан бөтә геральдика алына[3].
Шлагбаумдың ике стелаһы 1969 йылға тиклем тороуын дауам итә. Транспорт хәрәкәтенә ҡамасаулай тигән һылтау менән 1969 йылдың 19 октябрендә стелалар төндә емерелә.
1974 йылдың октябрендә Петр урамының мөйөшөндә һәм Дзержинский урамында реконструкцияланған сквер асыла. Ҡала шлагбаумы иҫтәлегенә бер стеланың кесерәйтелгән күсермәһе төҙөлә. Һаҡланып ҡалған фотоһүрәттәр буйынса уны архитектор Э. Е. Бронзова башҡара[2]. Скверҙы төҙөкләндереүҙә һәм уны биҙәүҙә Таганрогта Орджоникидзе районының предприятиелары ҡатнаша. Стеланы ослаусы металл шарҙы «Ҡыҙыл гидропресс» заводы эшләй.
Галереяһы
үҙгәртергә-
Шлагбаум. 1900- сы йылдар
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ Киричек Маргарита Сергеевна Городской шлагбаум // Таганрог. Энциклопедия. — Таганрог: Антон, 2008. — С. 296. — ISBN 978-5-88040-064-5.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Киричек М. С. Музей под открытым небом. — Таганрог: ИП Стадников, 2010. — С. 13-15. — ISBN 978-5-9901455-3-5.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Гаврюшкин Олег Павлович Вдоль по Питерской. — Таганрог: БАННЭРплюс, 2000. — 436 с.
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Городской шлагбаум на сайте «Исторический Таганрог» 2016 йыл 30 май архивланған.