Үрге Себенле
Үрге Себенле (рус. Верхние Чебеньки) —Рәсәй Федерацияһы һаҡмар районынадығы ауыл. Административ үҙәге — Үрге Себенле ауыл Советы. Советтар Союзы Геройы Фәйзулин Хәниф Шәкир улының [⇨]тыуған ауылы.
| Үрге Себенле | |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
|---|---|
| Административ үҙәге | Верхнечебеньковский сельсовет[d][1] |
| Административ-территориаль берәмек | Верхнечебеньковский сельсовет[d][1] |
| Халыҡ һаны | 870 кеше (2010)[2] |
| Почта индексы | 461446 |
 | |
Географияһы
үҙгәртергәАуыл өлкәнең үҙәк өлөшөндә, дала зонаһында[3], Һаҡмар йылғаһының һул ярында Һаҡмар ауылынан туранан көнсығышҡа табан яҡынса 18 км алыҫлыҡта урынлашҡан.
- Климаты
Климаты уртаса континенталь тип баһалана: ҡыш оҙон, һыуыҡ һәм йәй сағыштырмаса ҡыҫҡа, эҫе һәм ҡоро. Һауа температураһының абсолют максимумы +43 °C; абсолют минимумы −45 °C тәшкил итә. Атмосфера яуым-төшөмөнөң уртаса күләме 336 миллиметр. Тотороҡло ҡар япмаһы ноябрь аҙағында түшәлә һәм 120—140 көн дауамында ята[4].
Тарихы
үҙгәртергәАуылға 1754 йылда Ҡазан губернаһының татар ауылдарынан килгән күскенселәр нигеҙ һала. Борон башҡорттар йәшәгән был төбәктә 3 Себенле йылғаһы бар. Уларҙы Оло, Урта һәм Кесе тип атайҙар, мәгәр халыҡ телендә Себенле генә тип атай ҙа ҡуялар[5].[6].
Этимологияһы
үҙгәртергәОйконим төрки сығышлы, себен һүҙенән алынған, был төбәктә себендең бик күп булыуы менән бәйле, тип яҙа Ырымбурҙың төбәкте өйрәнеүсеһе, топонимсы Б.Я Моисеев үҙенең «Местные названия Оренбургской области. Историко-топонимические очерки» тигән китабында. Өс Себенле йылғаһы ла (йәнә Оло Себенленең Бөҙрә Себенле тигән ҡушылдығы ла бар әле) тарихи башҡорт ерҙәре буйлап аға, тип яҙа ул[7].
Халҡы
үҙгәртергә| Халыҡ иҫәбе |
|---|
| 2010[8] |
| 870 |
- Милли составы
2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу һөҙөмтәләренә ярашлы, халыҡтың милли структураһын татарҙар тәшкил иткән — 91 %, дөйөм һаны 869 кеше[9]
Инфраструктураһы
үҙгәртергәАуылда почта бәйләнеше бүлексәһе, ауыл хакимиәте бар.
Транспорт
үҙгәртергәАуыл аша «Һаҡмар — Үрге Себенле» автомобиль юлы үтә. Яҡынса 7 км алыҫлыҡта Себенле аэродромы урынлашҡан.
Шәхестәре
үҙгәртергә- Ханиф Шакирович Файзулин (1921—1943) — Эшсе-крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһының өлкән лейтенанты, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы, Советтар Союзы геройы (1944).
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ 1,0 1,1 ОКТМО (урыҫ)
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность и размещение населения Оренбургской области (урыҫ)
- ↑ Приказ Министерства природных ресурсов Российской Федерации от 28 марта 2007 г. № 68 «Об утверждении Перечня лесорастительных зон и лесных районов Российской Федерации»
- ↑ Схема территориального планирования муниципального образования Сакмарский район Оренбургской области. Федеральная государственная информационная система территориального планирования (ФГИС ТП). 2020 йыл 16 ноябрь архивланған.
- ↑ Стрельников С.М. Кувандыкский край в географических названиях. — Златоуст: Издательство С. М. Стрельникова, 1994.
- ↑ Сёла Верхние и Нижние Чебеньки Сакмарского района Оренбургской области (2014).
- ↑ Выше Оренбурга с правой стороны в Сакмару впадает несколько речек под одним названием — Чебе́нька. В официальных документах и на географических картах эти речки различаются своими названиями: Большая Чебе́нька, Средняя Чебе́нька и Малая Чебе́нька. Большая Чебенька начинается в Тюльганском районе, течёт по Сакмарскому району и вливается в Сакмару несколько выше впадения реки Салмыш. Небольшим притоком Большой Чебеньки является Кудрявая Чебенька. Истоки Средней Чебеньки находятся тоже в Тюльганском районе, течёт она в основном по Саракташскому району и впадает в Сакмару уже в Сакмарском. Речка Малая Чебенька протекает преимущественно по Саракташскому району и тоже впадает в Сакмару ниже села Булгаково. Отметим, что на местах, то есть в сёлах по всем трём речкам Чебе́нькам, среди местных жителей в устной речи, как правило, употребляются не составные названия, а однословное Чебе́нька для всех. Наименование Чебенька тюркское по происхождению. На той территории, где протекают три Чебеньки, в прошлом обитали башкиры — Моисеев Б. А. Местные названия Оренбургской области. Историко-топонимические очерки / Оренбург. гос. пед.. — Мин-во образования и науки РФ, ФГБОУ ВПО. — Оренбург: ОГПУ, 2013. — 380 с. с. — ISBN ISBN 978-5-85859-528-1.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность и размещение населения Оренбургской области. Дата обращения: 5 июнь 2014. Архивировано 5 июнь 2014 года.
- ↑ Коряков Ю. Б. База данных «Этно-языковой состав населённых пунктов России»