Яңы Муса (Ырымбур өлкәһе)
Яңы Муса — Ырымбур өлкәһенең Шарлыҡ районы ауылы. Яңы Муса ауыл Советының административ үҙәге.
| Яңы Муса | |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
|---|---|
| Административ үҙәге | Яңы Муса ауыл Советы[d][1] |
| Административ-территориаль берәмек | Яңы Муса ауыл Советы[d][1] |
| Почта индексы | 461473 |
 | |
Географияһы үҙгәртергә
Район үҙәге Шарлыҡ ауылынан көнбайышта, тураға яҡынса 19 километр алыҫлыҡта урынлашҡан.
Тарихы үҙгәртергә
Ырымбур өлкәһе архивында Муса ауылы телгә алынған беренсе документ 1795 йылға ҡарай. Бөтәһе 31 ир-ат, 25 ҡатын-ҡыҙ иҫәпләнә.[2].
1834 йылда Муса ауылына Пенза губернаһынан тағы ла 101 кеше күсеп килә. Муса башҡа баҙары булған ауылдар араһында иң ҙурыһы булып китә. 1850 йылда ауылда 396 ир-ат һәм 260 ҡатын-ҡыҙ, 108 ғаилә иҫәпләнә.
Халыҡ Ниәт йылғаһының уң яғына ултыра башлай. Ысынбарлыҡта ике ауыл барлыҡҡа килә. Ниәт йылғаһының һул яғында Иҫке Муса, ә уң яҡ ярында Яңы Муса ауылы. 1900 йылда ике Муса ауылы телгә алына. 1900 йылдағы халыҡ иҫәбен алыу буйынса ошолай яҙыла: «Каликинский улусының Ниәт йылғаһы буйындағы Иҫке Муса ауылында 379 кеше иҫәпләнә. Каликинский улусының Яңы Муса ауылында йәмғеһе 2218 кеше, 284 хужалыҡ, 3 мәсет һәм өс мәҙрәсә». Күренеүенсә, Муса ауылы барлыҡҡа килгәс тәүге ике тиҫтә йылында Ратчинский улусына ҡарай, ә аҙаҡ Каликинсий улусына күсерелә.
1918 йылда Иҫке Муса ауылы документтарҙа иҫәпләнмәй ҙә инде. Бер генә исем тороп ҡала - Яңы Муса. 1918 йыл башында Яңы Муса ауылында 6 мәсет һәм 6 мәҙрәсә була.
Урамдары:
− Шаҡ-шоҡ осо урамы - был урамда төрлө оҫтаханалар, тимерлек урынлашҡан була һәм көнө буйы балта һәм сүкеш тауыштары яңғырап тора.
- Баҙар осо урамы - баҙар урынлашҡан урам.
− Тархан урамы - был урамдың кешеләре башлыса Пенза губернаһынан Тархандан килгән кешеләр булалар.
− Типтәр урамы - Башҡортостандан сыҡҡан был урам кешеләрен «типтәрҙәр» тип атағандар, урам да шуға ошолай аталған.
− Яңы ауыл - төп ауылдан һуңыраҡ, яҡынса 1833 йылда барлыҡҡа килгән урам.
− Ҡотолдобаш урамы - урам 1985 йылда барлыҡҡа килә, башлыса колхоз өйҙәре. Исеме йәш ғаиләләрҙең ниһәйәт ата-әсәләренән айырылып, үҙ-аллы тормошҡа сығыуына ҡыуанып иркен тын алыуын белдерә.
− Дегет яндырған урманы - дегет етештерелгән урман.
- Бәпәй тауы - колхоз тормошоноң беренсе йылдарында, был урында уңыш йыйған ваҡытта Муса ауылының бер ҡатыны бала таба, ошо ваҡиғанан һуң был тау Бәпәй тауы тип атала башлай [3].
Халҡы үҙгәртергә
2002 йылдағы халыҡ иҫәбен алыу буйынса 1028 кеше, 2010 йылдағы халыҡ иҫәбен алыу буйынса 812 кеше[4].
Танылған шәхестәре үҙгәртергә
Һылтанмалар үҙгәртергә
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ 1,0 1,1 ОКТМО (урыҫ)
- ↑ Новомусино (2011).
- ↑ Оренбург. Села шарлыкского района. Новомусино
- ↑ Численность и размещение населения Оренбургской области. Статистический сборник // Оренбургстат. — 2012.
−