Эредви базиликаһы
Эредви базиликаһы (груз. ბაზილიკა ერედვის წმინდა გიორგის), Шида-Картли районының Эредви ауылында урынлашҡан, Көньяҡ Осетияла, бәхәсле территорияла. Грузин православ сиркәүе. Биналағы яҙыуға ярашлы сиркәүҙе архитектор Тевдор Таллайсдзе төҙөгән. 906 йылда нигеҙе һалынған. Сиркәү өс нефлы базиликанан ғибәрәт, яңынан тергеҙелеүенә ҡарамаҫтан байтаҡ кимәлдә үҙенең архитектура үҙенсәлектәрен һаҡлап ҡалған. Сиркәү Грузияның милли әһәмиәттәге күсемһеҙ мәҙәни ҡомартҡылары исемлегенә индерелгән.
| Эредви базиликаһы | |
| груз. ერედვის ბაზილიკა | |
| Нигеҙләү датаһы | X быуат |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 Грузия Көньяҡ Осетия |
| Административ-территориаль берәмек | Цхинвальский район[d] |
| Урын | Шида-Картли[d] |
| Мираҫ статусы | Культурные памятники национального значения Грузии[d] |
 | |
Урынлашыуы һәм статусы үҙгәртергә
Эредви сиркәүе Эредви ауылында Тшинвали ҡалаһынан төньяҡ-көнбайышҡа ҡарай 5 саҡрым алыҫлыҡта урынлашҡан. Элегерәк Совет Грузияһының Көньяҡ Осетия автономия өлкәһенә ҡараған, 1991—1992 йылдарҙа Көньяҡ Осетиялағы һуғыштан һуң грузиндарҙың контроле аҫтында булған, 2008 йылда рус-грузин һуғышында рус һәм көньяҡ осетин көстәре баҫып ала[1][2][3]
Тарихы һәм архитектураһы үҙгәртергә
Эредви базиликаһы емерелгән замок комплексында урынлашҡан. Замок комплексы стенанан һәм төньяҡ-көнбайышта ике башнянан тора[4] 13-14 быуат башняларының береһе һүтеп алынған, икенсеһе 18 быуатта яңынан төҙөлгән, һәм сиркәү кенәз Павленшвилиҙың шәхси милеге булған. Вахушти һүрәтләүенсә сиркәү «мөғжизәле» булған һәм француз география һүҙлегендә йыл һайын хаж ҡылыу урыны булған[5].
13 × 21 метр ҙурлыҡтағы базилика ҡырҡылған таштан эшләнгән һәм плитка менән ҡапланған. Урта быуат грузин архитектураһына хас булған өс нефлы сиркәү сәнғәт тарихсыһы Джорджи Стержинашвили тарафынан «өс фатирлы» базилика булараҡ билдәләнә.
Төп нефы сағыу пилястр менән ике тигеҙ өлөшкә бүленгән. Тәҙрәләр һәм ишектәр таш семәрҙәр һәм тәре менән биҙәлгән[6].
Яҙыуы үҙгәртергә
Эредви базиликаһында урта быуат грузин алфавиты менән яҙылған яҙыу бар, ул көньяҡ стенала түңәрәк колоннаның өҫкө өлөшөндә урынлашҡан. Яҙыуҙа Король III замандаштарын һәм Константин кеүек дин әһелдәрен телгә ала. Яҙыуҙа шулай уҡ Константиндың экспедицияһы һүрәтләнә[7]
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ კულტურული ძეგლები გაურკვეველი აწმყოთი და მომავლით (груз.) (7 March 2011). 2 август 2019 тикшерелгән.
- ↑ Ҡалып:Cite AV media
- ↑ Ҡалып:Cite AV media
- ↑ ერედვი [Eredvi] // [1]. — Tbilisi: Georgian National Museum. — P. 203. — ISBN 978-9941-15-896-4.
- ↑ Wakhoucht, Tsarévitch (1842). Brosset, Marie-Félicité (Ed.). ღეოღრაჶიული აღწერა საქართველოჲსა. Description géographique de la Géorgie [Geographic description of Georgia] (Georgian ve French). S.-Pétersbourg: A la typographie de l’Academie Impériale des Sciences. ss. 252—253.
- ↑ Myers, Bernard Samuel, (Ed.) (1987). «Georgia». Encyclopedia of World Art, Vol. 17: Supplement II, New discoveries and perspectives in the world of art. New York: McGraw-Hill.
- ↑ Die ältesten georgischen Inschriften. — Brill. — P. 155—157. — ISBN 978-90-04-25108-3.