Эдвардс Генриетта
Генриетта Мьюир Эдвардс (ингл. Henrietta Muir Edwards, 18 декабрь 1849 йыл, Монреаль, Канада — 10 ноябрь 1931 йыл, Маклауд Форты, Канада) — Канада ҡатын-ҡыҙҙары хоҡуҡтары өсөн көрәшсе һәм реформатор[2]. Ул Эмили Мерфи, Нелли МакКланг, Луиза МакКинни һәм Ирэн Парблименән «Данлыҡлы бишәү»ҙә иң өлкәне була, улар ҡатын-ҡыҙҙарҙы законға ярашлы «шәхес» тип таныу һәм ҡатын-ҡыҙҙарҙың һайлауҙа тауыш биреү хоҡуғы өсөн көрәшкән.
| Эдвардс Генриетта | |
 | |
| Зат | ҡатын-ҡыҙ |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
.svg){kind=small} Канада |
| Тыуған көнө | 18 декабрь 1849[1] |
| Тыуған урыны | Монреаль, Канада Восток[d], Канада[d] |
| Вафат булған көнө | 10 ноябрь 1931[1] (81 йәш) |
| Вафат булған урыны | Форт-Маклауд[d], Альберта[d], Канада |
| Һөнәр төрө | борец за права женщин |
 Эдвардс Генриетта Викимилектә | |
Эдвардс ҡатын-ҡыҙҙарҙы ситләтеү ҡабул ителгән боронғо йолаларҙан ҡәнәғәтһеҙлек кисереп, күп кенә дини ойошмаларҙың активисы була.
Биографияһы үҙгәртергә
Генриетта Луиза Мьюир Монреалдә тыуа. Мәҙәниәт һәм динде баһалаған урта синыф ғаиләһендә үҫә. Йәш ҡатын булараҡ, Эдвардс һәм уның һеңлеһе Амелия 1875 йылда Монреалдә туҡланыу, уҡыу залдары һәм уҡыу кластары менән тәьмин иткән эшләүсе ҡыҙҙар ассоциацияһын ойоштора. Был Канадала YWCA (Йәш христиан ҡатын-ҡыҙҙары ассоциацияһы). Улар шулай уҡ «Работающие женщины Канады» тигән ваҡытлы баҫма сығара, ул хеҙмәт шарттарына йәмәғәтселек иғтибарын йәлеп итергә ярҙам итә. Был проект уларҙың үҙ иҫәбенә тормошҡа ашырыла һәм уларҙың килеменән финанслана[3].
1876 йылда Генриетта Эдвардс доктор Оливер С.Эдвардсҡа кейәүгә сыға; уларҙың өс балаһы була. 1883 йылда пар Төньяҡ-Көнбайыш территориялағы (хәҙерге Саскачеван) Индиан-Хедҡа күсенеп килә. Доктор Эдвардс унда ерле халыҡтар ҡурсаулығында хөкүмәт табибы була. Генриетта ҡатын ҡыҙ хоҡуҡтарын һәм феминизм ойошмаларын яҡлауын дауам итә.
1890 йылда Эдвардстың ире ауырып китә, һәм улар Оттаваға (Канаданың баш ҡалаһы) кире ҡайта, унда ул тотҡон ҡатын-ҡыҙ эшенә тотона һәм 1893 йылда генерал-губернаторҙың ҡатыны Леди Абердин менән Канаданың Милли ҡатын-ҡыҙҙар советын (NCWC) булдырыу өҫтөндә эшләй. Генриетта 35 йыл дауамында уларҙа ҡатын-ҡыҙҙар һәм балаларҙың хәлен көйләүсе закондар бүлеге рәйесе булып эшләй, һәм был хоҡуҡ өлкәһендәге тәжрибәһе арҡаһында Альбертаның провинциаль советы рәйесе итеп тәғәйенләнә[4]. Леди Абердин менән бергә ул шулай уҡ 1897 йылда «Викториан шәфҡәт туташтары орденын» (VON) ойошторорға ярҙам итә.
1904 йылда Эдвардс ғаиләһе Төньяҡ-Көнбайыш территориялағы Форт Маклауд ҡалаһына күсенә (хәҙерге Альберта), унда уның ире Кайна ҡәбиләһенең медицина хеҙмәткәре итеп тәғәйенләнә[5].
Беренсе донъя һуғышының һуңғы осоронда запастар һәм әхлаҡи рух түбән кимәлдә булған саҡта, Канада хөкүмәте ҡәтғиерәк сараларҙы һаҡлап ҡалыуҙы нисек ҡулланыу мәсьәләһе буйынса консультация ярҙамы күрһәтеү өсөн кешеләр һайлай. Эдвардс ханым һайланған комитет составында була, һәм был Канада тарихында беренсе тапҡыр ҡатын-ҡыҙҙы хөкүмәт менән дәүләт сәйәсәтен ҡарау өсөн саҡырыу була[3].
Эдвардс үҙе хәл итергә тырышҡан ҡатын-ҡыҙҙар һәм юридик проблемалар тураһында ике китап яҙа, «Правовой статус канадских женщин» (1908 йыл)[6] һәм «Правовой статус женщин в Альберте» (1921 йыл)[7]. Ул Луиза МакКинни, Ирэн Парлби һәм Эмили Мерфи менән бергә «Альберта хөкүмәтен кейәүгә бирелгән һәм ирле-ҡатынлы милек хоҡуҡтарын таныуҙы» булдырыу өҫтөндә эшләй. Был дуҫлыҡ һәм хеҙмәттәшлек 1920 йылдар аҙағында шәхси эш өсөн көрәштә яңынан берләштерелә, ул Канада ҡатын-ҡыҙҙарының сенатор итеп тәғәйенләнеү хоҡуғына эйә булыуын һәм дөйөм планда Канада ҡатын-ҡыҙҙарының Канада ир-егеттәренеке кеүек үк сәйәси власҡа ҡарата хоҡуҡтары менән бер үк булыуын билдәләй. Рәссам булараҡ, 1893 йылғы Бөтә Донъя Колумбия күргәҙмәһе өсөн Канада хөкүмәте уға һауыт-һаба йыйылмаһын төшөрөргә ҡуша.
Генриетта Эдмонтонда Маунт-Плезант муниципаль зыяратында ерләнә. Уның вафатының иҫтәлекле датаһында 1931 йылдың 9 ноябре күрһәтелгән. Уның вафаты датаһы Канада энциклопедияһында 1931 йылдың 10 ноябре тип күрһәтелә.
Мираҫы үҙгәртергә
1962 йылда Эдвардс Канада хөкүмәтенең милли тарихи әһәмиәттәге кешеһе тип таныла[8]. Бынан тыш, 2009 йылдың октябрендә Сенат Эдвардс һәм ҡалған дүртәүҙең исеме өсөн Канаданың беренсе почётлы сенаторҙары тип тауыш бирә[9][10].
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ 1,0 1,1 Henrietta Edwards // SNAC (ингл.) — 2010.
- ↑ Silverman, Eliane Leslau (25 March 2008), "Edwards, Henrietta Louise", The Canadian Encyclopedia (online ed.), Historica Canada, <http://www.thecanadianencyclopedia.com/en/article/henrietta-louise-edwards/>. Проверено 20 октябрь 2011.
- ↑ 3,0 3,1 MacEwan Grant. Mighty Women: Stories of Western Canadian Pioneers. — Vancouver, British Columbia: Greystone Books, 1995. — P. 27–32.
- ↑ Robert J. Sharpe, 2007
- ↑ Henrietta Louise Muir 1849-1931. wineglassranch.ca. Дата обращения: 25 февраля 2024. Архивировано 27 февраля 2024 года
- ↑ Edwards Henrietta Muir. Legal Status of Canadian Women. — Calgary, Alberta: National Council of Women of Canada. Архивная копия от 9 сентябрь 2018 на Wayback Machine
- ↑ Edwards Henrietta Muir. Legal Status of Women in Alberta. — Edmonton, Alberta: Department of Extension, University of Alberta. Архивная копия от 29 ноябрь 2020 на Wayback Machine
- ↑ Persons Case National Historic Event. Directory of Federal Heritage Designations. Parks Canada. Retrieved 1 October 2015.
- ↑ 'Famous 5' named honorary senators, CBC News, Canadian Broadcasting Corporation (10 октябрь 2009). 20 октябрь 2011 тикшерелгән.
- ↑ Alberta's Famous Five named honorary senators, The Globe and Mail (11 октябрь 2009). 23 сентябрь 2020 тикшерелгән.
Әҙәбиәт үҙгәртергә
- Robert J. Sharpe, Patricia I. McMahon. The Persons Case: The Origins and Legacy of the Fight for Legal Personhood. — University of Toronto Press, 2007. — 272 с. — ISBN 978-1487522391.