Википедия

Хроник обструктив үпкә ауырыуы

оҙаҡҡа һуҙылған, ауыр эҙемтәле үпкә ауырыуы
(ХОБЛ битенән йүнәлтелде)

Хроник обструктив үпкә сире (ХОБЛ) — тын юлдары аша һауа йөрөүен сикләүсе, өлөшләтә кире тергеҙеп булмай торған сир.Был сирҙе туҡтатып булмай, ул үпкә туҡымаһының төрлө патоген өлөшсәләр һәм газдарға аномаль елһенеү реакцияһы арҡаһында бара.

Хроник обструктив үпкә ауырыуы
Рәсем
Медицина тармағы пульмонология[d]
Симптомы одышка[d], кашель[d] һәм хрип[d]
Медицинский осмотр спирометрия[d] һәм arterial blood gas analysis[d]
Лечение симптоматическое лечение[d]
Лекарство, используемое для лечения кленбутерол[d][1], indacaterol maleate[d][2], fluticasone furoate[d][3], Амброксол[d][4], indacaterol[d][5], glycopyrrolate[d][6], формотерол[d][7], Эрдостеин[d][8], bambuterol[d][9], Карбоцистеин[d][10] һәм etofylline[d][11]
Генетическая связь CHRNA3[d][12], FAM13A[d][13], RIN3[d][14], FAM19A2[d][15], SCLT1[d][16], TGFB2[d][17], SCGB1A1[d][18], ASRGL1[d][19], ATP2C2[d][20], ANXA11[d][21], HLA-C[d][22], SFTPD[d][23], PSORS1C1[d][24], JAKMIP3[d][25], P2RX7[d][26], EYA1[d][27], HYDIN[d][28], RNF150[d][29], CDYL[d][30], ANXA5[d][31], PLCE1[d][32], FTO[d][33] һәм FAM13A[d][34]
Фактор риска курение[d][35]
ICD-9-CM 496[36] һәм 490-496.99[36]
ICPC 2 R95
Код NCI Thesaurus C3199[37] һәм C3199[36]
 Хроник обструктив үпкә ауырыуы Викимилектә

Патология процесы бронхыларҙың лайлалы шекәрәһендә башлана: тышҡы патоген (патология булдырыусы) тәъҫире арҡаһында эске секреция аппаратының функцияһы боҙола (лайланың гиперсекрецияһы, бронхы секретының үҙгәреүе),инфекция өҫтәлә,бронхылар, бронхиолалар һәм яҡын-тирәләге альвеолаларға зыян итеүсе реакциялар бер-бер артлы бара. Пролеолитик ферменттар һәм антипротеиназдарҙың нисбәте үҙгәрә, үпкәнең антиоксидант һаҡлаусыһы дефектланыуы зыян күләмен арттырыуға килтерә.

Диагноз ҡуйыр өсөн төп критерийҙар булып, клиник (йүтәл, ҡаҡырыҡ һәм тын ҡыҫылыу), анамнестик (ҡурҡыныс тыуҙырыусы факторҙар булыуы) һәм функциональ күрһәткестәр булырға тейеш. Бөгөнгө көндә «Хроник обструктив үпкә сире буйынса глобаль инициатива» (Global initiative for Obstructive Lung Disease — GOLD) — АҠШ [en]һәм Бөтә донъя һаулыҡ һаҡлау ойошмаһы (ВОЗ)-дың[38] Йөрәк, үпкә һәм ҡан институтының берҙәм проекты(1998 йыл) ошо сирҙең билдәле аспекттары теркәлгән төп документ булып.

Хроник обструктив үпкә сире (ХОБЛ) көнүҙәк проблема, сөнки был сирҙең эҙемтәһе бик етди — кешенең хеҙмәткә яраҡлылығы сикләнә һәм пациенттар инвалидҡа әйләнә[39].

Прогноз

үҙгәртергә

Сир шартлыса өмөтһөҙҙҙәр иҫәбендә, ул әкрен, туҡтамайынса аҙа бара, сирле кеше хеҙмәткә яраҡлылығын юғалта. Сирҙе дөрөҫ дауалау тик уның үҫеүен әкренәйтеүгә генә килтерә, хатта бер нисә йылға сирленең хәле яҡшыртыуы ла мөмкин, ләкин сирҙең сәбәбен дә, барлыҡҡа килгән морфологик үҙгәрештәрҙе лә юҡҡа сығара алмай.[40].

Сирҙе киҫәтеү саралары

үҙгәртергә

Тәмәке тартмаҫҡа

үҙгәртергә

Тәмәке тартыуҙан баш тартыу- хроник обструктив үпкә сирен (ХОБЛ) булдырмауҙың иң арзан ысулы.

Бөтә донъя һаулыҡ һаҡлау ойошмаһы мәғлүмәттәре буйынса, "тәмәке тартыуҙы ташлау — һаулыҡ өсөн хәүефте әҙәйтеүгә йүнәлтелгән иң мөһим аҙым. Тикшеренеүҙәр буйынса, тәмәке тартыусыларҙың 75—80 % тәмәкене ташларға теләй, уларҙың һәр өсөнсөһө өсәр тапҡыр тәмәкене ташлап ҡараған. Бөтә донъя һаулыҡ һаҡлау ойошмаһы хөкүмәттәрҙе, төрлө ойошмаларҙы, мәктәптәрҙе , ғаилә һәм айырым граждандарҙы әлеге ваҡытта тәмәке тартҡандарға тәмәкене ташларға ярҙам итергә саҡыра ".

Тикшеренеүҙәрҙән күренеүенсә, тәмәке тартыуға ҡаршы компанияларға тотонолған аҡса бушҡа китмәй, ә кешеләрҙең ғүмере оҙонайыуына килтерә.

Тәмәке тартыуға ҡаршы саралар:

  • терапии никотинды алмаштырыу терапияһында тәнгә аппликаторҙар беркетеп ҡуйыу,
  • табиптар һәм башҡа медицина хеҙмәткәрҙәре консультациялары,
  • төркөмдәр өсөн программалар һәм үҙ-үҙеңә ярҙам күрһәтеү,
  • йәмғиәттә тәмәке тартыуға ҡаршы ҡараштарҙы булдырыу.

Төрлө илдәрҙә тәмәкегә ҡаршы алып барылған компаниялар (990 — 13000 доллар) илдәге халыҡтың ғүмерен уртаса бер йылға оҙонайта. Бөйөк Британия Һаулыҡ һаҡлау милли хеҙмәте мәғлүмәттәре буйынса, 212—873 стерлингтар фунтына төшкән программалар (320—1400 АҠШ доллары) кеше ғүмерен бер йылға оҙонайтыуға килтергән[41].

Һөнәри факторҙар менән көрәш

үҙгәртергә

Тын алыу юлдарына зыян иткән һөнәри факторҙарға ҡаршы көрәш саралары ике төркөмдө тәшкил итә:

  1. төрлө технологик саралар ҡулланып, эш зонаһында һауалағы зарарлы матдәләр концентрацияһын әҙәйтеү ;
  2. көслө елләткес ҡулланыу — тәғәйен урында һауа һурҙырғыс , һауа душтарын ҡулланыу[42] һәм дөйөм елләтеү;
  3. шәхси тын алыу юлдарын һаҡлау саралары ( иң һуңғы һәм иң ышанысһыҙ сара)[43].

Был саралар барыһы ла кеше организмына зарарлы матдәләр инеүгә ҡамасаулай, ХОБЛ барлыҡҡа килеүе хәүефен аҙайта[44]. Респиратор ҡулланыу һөнәри сирҙәргә ҡаршы көрәштә иң көсһөҙ сара тип иҫәпләнә. Мәҫәлән, тикшеренеүҙәрҙә күренеүенсә[45] , Америка шахтерҙары кейеп йөрөгән респиратор- ярым маска кеше һулаған һауалағы күмер туҙанының концентрацияһын бик әҙгә генә аҙайта. Шуға күрә унда елләткес һәм башҡа күмәк һаҡланыу техник сараларын ҡулланыу тураһында тәҡдимдәр эшләнгән[46][47] , был саралар шахтерҙар эшләгән ерҙә туҙан концентрацияһы рөхсәт ителгәндән артып китмәһен өсөн ҡулланыла. Шахтёрҙар араһында һөнәри сирҙәр артыу сәбәпле (1999 йылға тиклем ул түбәнәйә килә) күмер туҙанының рөхсәт ителгән концентрацияһы кимәлен әҙәйтергә (ПДКрз), күмер шахталарында туҙан кимәлен ныҡлы контролгә алырға ҡарар ителә [48].

Рәсәй Федерацияһында закондарҙа етешһеҙлектәр булыу сәбәпле эшселәргә файҙаһы бик аҙ булған респираторҙар бирәләр. Был ХОБЛ һәм башҡа һөнәри сирҙәр артыуына килтерә.

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. ↑ https://drugs.ncats.io/drug/XTZ6AXU7KN
  2. ↑ https://drugs.ncats.io/drug/2JEC1ITX7R
  3. ↑ https://drugs.ncats.io/drug/JS86977WNV
  4. ↑ https://drugs.ncats.io/drug/200168S0CL
  5. ↑ https://drugs.ncats.io/drug/8OR09251MQ
  6. ↑ https://drugs.ncats.io/drug/V92SO9WP2I
  7. ↑ https://drugs.ncats.io/drug/5ZZ84GCW8B
  8. ↑ https://drugs.ncats.io/drug/76J0853EKA
  9. ↑ https://drugs.ncats.io/drug/Y1850G1OVC
  10. ↑ https://drugs.ncats.io/drug/740J2QX53R
  11. ↑ https://drugs.ncats.io/drug/L164909TBI
  12. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=1136
  13. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=10144
  14. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=79890
  15. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=338811
  16. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=132320
  17. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=7042
  18. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=7356
  19. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=80150
  20. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=9914
  21. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=311
  22. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=3107
  23. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=6441
  24. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=170679
  25. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=282973
  26. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=5027
  27. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=2138
  28. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=54768
  29. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=57484
  30. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=9425
  31. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=308
  32. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=51196
  33. ↑ https://gemma.msl.ubc.ca/phenotypes.html?phenotypeUrlId=DOID_3083&ncbiId=79068
  34. ↑ Cho M. H., Boutaoui N., Klanderman B. J., Sylvia J. S., Ziniti J. P., Hersh C. P., DeMeo D. L., Hunninghake G. M., Litonjua A. A., Sparrow D. et al. Variants in FAM13A are associated with chronic obstructive pulmonary disease (ингл.) // Nature Genetics / M. Axton, T. Faial — NPG, 2010. — Vol. 42, Iss. 3. — P. 200—202. — ISSN 1061-4036; 1546-1718 — doi:10.1038/NG.535 — PMID:20173748
  35. ↑ (unspecified title) — PMID:27268422
  36. ↑ 36,0 36,1 36,2 (unspecified title) — 2018-06-29 — 2018.
  37. ↑ база данных Disease ontology (ингл.) — 2016.
  38. ↑ М. М. Илькович, В. А. Игнатьев. ХОБЛ: нозологическая форма или группа заболеваний? МЕДИНФА. Дата обращения: 21 декабрь 2008. 2008 йыл 22 июнь архивланған.
  39. ↑ А. Р. Татарский, С. Л. Бабак, А. В. Кирюхин, А. В. Баскаков Хроническая обструктивная болезнь лёгких // CONSILIUM MEDICUM. — 2004. — Т. 6. — № 4.
  40. ↑ Fireaid статьи по терапии прогноз при ХОБЛ 2008 йыл 29 сентябрь архивланған.
  41. ↑ Өҙөмтә хатаһы: <ref> тамғаһы дөрөҫ түгел; GOLDru2006 төшөрмәләре өсөн текст юҡ
  42. ↑ Отчёт NIOSH о разработке и испытаниях воздушного душа для защиты шахтёров от пыли
  43. ↑ Өҙөмтә хатаһы: <ref> тамғаһы дөрөҫ түгел; Стандарты төшөрмәләре өсөн текст юҡ
  44. ↑ Русский медицинский журнал
  45. ↑ Fred Kissel Handbook for Dust Control in Mining DHHS (NIOSH) Publication No. 2003—147
  46. ↑ Best Practices for Dust Control in Coal Mining. Перевод: «Лучшие способы снижения запылённости в угольных шахтах. Руководство NIOSH 2010г» PDF Wiki
  47. ↑ Andrew B. Cecala, Andrew D. O’Brien et al. Dust Control Handbook for Industrial Minerals Mining and Processing (2012). Перевод: Руководство NIOSH по защите от пыли при добыче и переработке полезных ископаемых PDF Wiki
  48. ↑ Рекомендации NIOSH по ограничению концентрации пыли (ПДКрз) при подземной добыче угля (Обзор исследований, проведённых в 1995-2011г)

Әҙәбиәт

үҙгәртергә
  • Т.Р Харрисон. Внутренние болезни. Болезни дыхательных путей. Болезни почек, мочевыводящих путей / А.И Синопальникова. — Москва: Медицина, 1995. — 416 p. — ISBN 5-225-066-23-x.

Һылтанмалар

үҙгәртергә
  Хроник обструктив үпкә ауырыуы Викимилектә
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Хроник_обструктив_үпкә_ауырыуы&oldid=1186422» битенән алынған